1給五千人吃飽的神蹟（太14:13~21；可6:32~44；路9:10~17）這些事以後，耶穌渡過加利利海，就是提比里亞海。
1Goude-se, Jezuz a dremenas en tu all da vor Galilea, pe vor Tiberiaz.
2有一大群人，因為看見了他在病人身上所行的神蹟，就跟隨了他。
2Ur bobl vras a heulie anezhañ, abalamour ma welent ar mirakloù a rae war ar re glañv.
3耶穌上了山，同門徒坐在那裡。
3Jezuz a bignas war ar menez, hag eno ec'h azezas gant e ziskibien.
4那時猶太人的逾越節近了。
4Setu, ar Pask, gouel ar Yuzevien, a oa tost.
5耶穌舉目觀看，見一大群人向他走過來，就對腓力說：“我們從哪裡買餅給這些人吃呢？”
5Jezuz eta, o vezañ savet e zaoulagad, hag o welout ul lod bras a dud o tont d'e gavout, a lavaras da Filip: Pelec'h e prenimp bara evit m'o devo an dud-mañ da zebriñ?
6他說這話，是要試驗腓力，因他自己早已知道要怎樣作。
6Met, eñ a lavare kement-se evit amprouiñ anezhañ, rak gouzout a rae ar pezh edo o vont d'ober.
7腓力回答：“就算二百銀幣買的餅，每人分一點，也是不夠的。”
7Filip a respontas dezhañ: Daou c'hant diner a vara ne vefe ket a-walc'h evit reiñ un tammig da bep hini.
8有一個門徒，就是西門．彼得的弟弟安得烈，對耶穌說：
8Unan eus e ziskibien, Andrev, breur Simon-Pêr, a lavaras dezhañ:
9“這裡有個小孩子，帶著五個大麥餅、兩條魚；只是分給這麼多人，有甚麼用呢？”
9Bez' ez eus amañ ur paotrig en deus pemp bara heiz, ha daou besk; met petra eo kement-se evit kement a dud?
10耶穌吩咐他們：“你們叫眾人坐下。”原來那地方的草很多，眾人就坐下，單是男人的數目約有五千。
10Koulskoude Jezuz a lavaras: Grit d'an dud azezañ. Bez' e oa kalz a c'heot el lec'h-se. Ar wersed eta a azezas, en niver a war-dro pemp mil.
11耶穌拿起餅來，祝謝了，就分給坐著的人；分魚也是這樣，都是隨著他們所要的。
11Jezuz a gemeras ar baraoù, hag o vezañ trugarekaet, o roas [d'an diskibien, hag an diskibien] d'ar re a oa azezet; en hevelep doare e rojont eus ar pesked, kement ha ma fellas dezho.
12他們吃飽了之後，耶穌對門徒說：“把剩下的零碎收拾起來，免得浪費。”
12Goude m'o devoe bet o gwalc'h, e lavaras d'e ziskibien: Dastumit an tammoù a zo manet, evit na vo kollet netra.
13門徒就把眾人吃剩那五個大麥餅的零碎收拾起來，裝滿了十二個籃子。
13Dastum a rejont eta anezho hag e leugnjont daouzek paner gant an tammoù eus ar pemp bara heiz, chomet a zilerc'h gant ar re o devoa debret.
14眾人看見耶穌所行的神蹟，就說：“這真是那要到世上來的先知。”
14An dud-se, o welout ar mirakl en devoa Jezuz graet, a lavare: Hemañ eo e gwirionez ar profed a dlee dont er bed.
15耶穌知道群眾要來強迫他作王，就獨自又退到山上去了。
15Jezuz, oc'h anavezout ez aent da zont d'e gemer evit e lakaat da roue, en em dennas adarre e-unan war ar menez.
16耶穌在海面上行走（太14:22~33；可6:47~51）到了晚上，他的門徒下到海邊去。
16Pa voe deuet an abardaez, e ziskibien a ziskennas betek ar mor,
17他們上了船，要渡海往迦百農去。那時天已經黑了，耶穌還沒有到他們那裡。
17hag o vezañ aet er vag, e fellas dezho mont en tu all d'ar mor, da Gafarnaoum; dija e oa teñval, ha Jezuz ne oa ket c'hoazh deuet d'o c'havout.
18忽然海上起了狂風，波浪翻騰。
18Dre ma oa kreñv an avel, koummoù ar mor a save.
19門徒搖櫓約行了五六公里，看見耶穌在海面上行走，漸漸靠近船，就害怕起來。
19Ha, p'o devoa roeñvet war-dro pemp war-n-ugent pe tregont stadenn, e weljont Jezuz a valee war ar mor hag a dostae ouzh ar vag; hag o devoe aon.
20耶穌對他們說：“是我，不要怕。”
20Met eñ a lavaras dezho: Me eo, n'ho pet ket aon.
21他們這才把他接上船，船就立刻到了他們要去的地方。
21Degemer a rejont anezhañ eta gant joa er vag, ha kerkent ar vag en em gavas el lec'h ma'z aent.
22耶穌是生命的食物第二天，站在海那邊的群眾，看見只有一隻小船留在那裡，並且知道耶穌沒有和他的門徒一同上船，門徒是自己去的；
22An deiz war-lerc'h, ar bobl, hag a oa chomet en tu all d'ar mor, a welas ne oa bet eno bag ebet, nemet an hini ma oa aet e ziskibien enni, ha penaos Jezuz ne oa ket aet e-barzh ganto, met penaos e ziskibien a oa aet kuit o-unan;
23不過有幾隻從提比里亞來的船停在那裡，靠近他們在主祝謝以後吃餅的地方。
23koulskoude bagoù all a oa erruet eus Tiberiaz, tost ouzh al lec'h m'o devoa debret ar bara, goude m'en devoe Jezuz trugarekaet.
24群眾見耶穌和門徒都不在那裡，就上船往迦百農去找耶穌。
24Pa welas eta ar bobl ne oa na Jezuz nag e ziskibien eno, e pignjont er bagoù hag ez ejont da Gafarnaoum da glask Jezuz.
25他們在對岸找到了耶穌，就問他：“拉比，你幾時到這裡來的？”
25Hag o vezañ e gavet en tu all d'ar mor, e lavarjont dezhañ: Mestr, pegoulz out en em gavet amañ?
26耶穌回答：“我實實在在告訴你們，你們找我，不是因為看見了神蹟，而是因為吃了餅又吃飽了。
26Jezuz a respontas dezho hag a lavaras: E gwirionez, e gwirionez, me a lavar deoc'h, c'hwi am c'hlaske, neket abalamour m'hoc'h eus gwelet mirakloù, met abalamour m'hoc'h eus debret bara ha m'hoc'h eus bet ho kwalc'h.
27不要為那必朽壞的食物操勞，卻要為那存到永生的食物操勞，就是人子所要賜給你們的，因為人子是父 神所印證的。”
27Labourit, neket evit ar boued a ya da goll, met evit an hini a chom betek ar vuhez peurbadus, hag a vo roet deoc'h gant Mab an den; rak Doue, an Tad, en deus e verket gant e siell.
28眾人又問他：“我們應該作甚麼，才算是作 神的工作呢？”
28Lavarout a rejont eta dezhañ: Petra a raimp evit labourat da oberoù Doue?
29耶穌回答：“信 神所差來的，就是作 神的工了。”
29Jezuz a respontas dezho: Hemañ eo ober Doue, ma kredot en hini en deus kaset.
30於是他們就說：“你要行甚麼神蹟，讓我們看了就信你呢？你到底能作甚麼呢？
30Neuze e lavarjont dezhañ: Peseurt mirakl a rez eta, evit m'en gwelimp ha ma kredimp ennout? Peseurt labour a rez?
31我們的祖宗在曠野吃過嗎哪，正如經上所記：‘他把從天上來的食物賜給他們吃。’”
31Hon tadoù o deus debret ar mann el lec'h distro, hervez ma'z eo skrivet: Roet en deus dezho da zebriñ bara an neñv.
32耶穌對他們說：“我實實在在告訴你們，不是摩西把那從天上來的食物賜給你們，而是我父把天上來的真食物賜給你們；
32Ha Jezuz a lavaras dezho: E gwirionez, e gwirionez, me a lavar deoc'h, Moizez n'en deus ket roet deoc'h bara an neñv, met va Zad a ro deoc'h gwir vara an neñv.
33因為 神的食物就是從天上降下來，把生命賜給世人的那一位。”
33Rak bara Doue eo an hini en deus diskennet eus an neñv, hag a ro ar vuhez d'ar bed.
34他們對耶穌說：“主啊，求你常把這食物賜給我們。”
34Int a lavaras dezhañ: Aotrou, ro deomp atav eus ar bara-se.
35耶穌說：“我就是生命的食物，到我這裡來的，必定不餓；信我的，永遠不渴。
35Ha Jezuz a respontas dezho: Me eo ar bara a vuhez; an hini a zeuio da'm c'havout n'en devo biken naon, hag an hini a gred ennon n'en devo biken sec'hed.
36但我告訴你們，你們雖然見了我，還是不信。
36Met e lavaret em eus deoc'h, gwelet hoc'h eus ac'hanon, ha ne gredit ket.
37凡是父賜給我的人，必到我這裡來；到我這裡來的，我決不丟棄他，
37Kement a roio an Tad din a zeuio da'm c'havout, ha ne lakain ket er-maez an hini a zeuio davedon.
38因為我從天上降下來，不是要行自己的意思，而是要行那差我來者的旨意。
38Rak diskennet on eus an neñv, neket evit ober va bolontez, met bolontez an hini en deus va c'haset.
39那差我來者的旨意就是：他所賜給我的人，我連一個也不失落，並且在末日我要使他們復活。
39Ha setu amañ bolontez an Tad en deus va c'haset, na gollin hini eus ar re a zo bet roet din, met ma'c'h adsavin anezho a varv en deiz diwezhañ.
40因為我父的旨意，是要使所有看見了子而信的人有永生，並且在末日我要使他們復活。”
40Houmañ eo bolontez an hini en deus va c'haset, penaos piv bennak a wel ar Mab hag a gred ennañ, en devo ar vuhez peurbadus; ha me en adsavo a varv en deiz diwezhañ.
41猶太人因為耶穌說“我是從天上降下來的食物”，就紛紛議論他。
41Ar Yuzevien a c'hrozmole eta a-enep dezhañ, abalamour ma lavare: Me eo ar bara diskennet eus an neñv.
42他們說：“這不是約瑟的兒子耶穌嗎？他的父母我們不都認識嗎？他現在怎麼說‘我是從天上降下來的’呢？”
42Hag e lavarent: N'eo ket hemañ Jezuz, mab Jozef, a anavezomp e dad hag e vamm? Penaos eta e lavar: Me a zo diskennet eus an neñv?
43耶穌回答：“你們不要彼此議論。
43Jezuz a respontas hag a lavaras dezho: Na c'hrozmolit ket etrezoc'h.
44如果不是差我來的父吸引人，就沒有人能到我這裡來；到我這裡來的，在末日我要使他復活。
44Den ne c'hell dont da'm c'havout ma ne vefe sachet gant an Tad en deus va c'haset; ha me en adsavo a varv en deiz diwezhañ.
45先知書上記著：‘眾人都必受 神的教導。’凡聽見從父那裡來的教訓而又學習的，必到我這裡來。
45Skrivet eo er brofeded: Kelennet e vint holl gant Doue. Piv bennak en deus selaouet an Tad hag en deus desket digantañ, a zeu da'm c'havout.
46這不是說有人見過父；只有從 神那裡來的那一位，他才見過父。
46N'eo ket en defe un den gwelet an Tad; nemet an hini a zeu eus Doue, hennezh nemetken en deus gwelet an Tad.
47我實實在在告訴你們，信的人有永生。
47E gwirionez, e gwirionez, ma a lavar deoc'h: An hini a gred ennon en deus ar vuhez peurbadus.
48我就是生命的食物，
48Me eo ar bara a vuhez.
49你們的祖宗在曠野吃過嗎哪，還是死了。
49Ho tadoù o deus debret ar mann el lec'h distro, hag int a zo marv.
50這是從天上降下來的食物，使人吃了就不死。
50Amañ eo ar bara a zo diskennet eus an neñv, evit na varvo ket an hini a zebro dioutañ.
51我就是從天上降下來生命的食物，人若吃了這食物，就必活到永遠。我要賜的食物就是我的肉，是為了世人的生命而賜的。”
51Me eo ar bara bev a zo diskennet eus an neñv; mar debr unan bennak eus ar bara-mañ, e vevo da viken; hag ar bara a roin eo va c'hig. Reiñ a rin anezhañ evit buhez ar bed.
52於是，猶太人彼此爭論，說：“這個人怎能把他的肉給我們吃呢？”
52Ar Yuzevien a dabute eta etrezo, o lavarout: Penaos e c'hell an den-mañ reiñ deomp e gig da zebriñ?
53耶穌就對他們說：“我實實在在告訴你們，你們若不吃人子的肉，不喝人子的血，就沒有生命在你們裡面。
53Jezuz a lavaras dezho: E gwirionez, e gwirionez, me a lavar deoc'h: Ma ne zebrit ket kig Mab an den, ha ma n'evit ket e wad, n'ho po ket ar vuhez ennoc'h hoc'h-unan.
54吃我肉、喝我血的，就有永生，在末日我要使他復活；
54An hini a zebr va c'hig hag a ev va gwad, en deus ar vuhez peurbadus; hag ec'h adsavin anezhañ a varv en deiz diwezhañ.
55因為我的肉是真正的食物，我的血是真正的飲料。
55Rak va c'hig a zo e gwirionez ur boued, ha va gwad a zo e gwirionez un evaj.
56吃我肉、喝我血的人，就住在我裡面，我也住在他裡面。
56An hini a zebr va c'horf hag a ev va gwad a chom ennon, ha me ennañ.
57正如永活的父差遣了我，我也因父活著；照樣，吃我肉的人也必因我而活。
57Evel m'en deus an Tad, hag a zo bev, kaset ac'hanon, ha ma vevan dre an Tad, evel-se an hini a zebr ac'hanon a vevo drezon.
58這就是從天上降下來的食物，不像嗎哪，你們的祖宗吃過，還是死了；吃這食物的，必活到永遠。”
58Amañ eo ar bara a zo diskennet eus an neñv. N'eo ket evel ho tadoù; debret o deus ar mann hag int a zo marv; an hini a zebro ar bara-mañ a vevo da viken.
59這些話是耶穌在迦百農會堂裡教導人的時候說的。
59Jezuz a lavaras an traoù-mañ, o kelenn e sinagogenn Gafarnaoum.
60永生之道他的門徒中，有許多人聽了，就說：“這話很難，誰能接受呢？”
60Kalz eus e ziskibien, o vezañ e glevet, a lavaras: Ar ger-se a zo kalet; piv a c'hell e selaou?
61耶穌心裡知道門徒為了這事議論紛紛，就對他們說：“這話使你們動搖嗎？
61Met Jezuz, oc'h anavezout ennañ e-unan e c'hrozmole e ziskibien a gement-se, a lavaras dezho: Skouer fall a gemerit a gement-se?
62如果你們看見人子升到他原來所在的地方，又怎樣呢？
62Petra eta e vo, mar gwelfec'h Mab an den o pignat el lec'h ma oa kent?
63使人活的是靈，肉體是無濟於事的。我對你們所說的話是靈、是生命。
63Ar spered eo a vuhezeka; ar c'hig ne servij da netra. Ar gerioù a lavaran deoc'h a zo spered ha buhez.
64然而你們中間卻有不信的人。”原來從起初耶穌就知道那些不信的是誰，那要把他出賣的又是誰。
64Met, bez' ez eus en ho touez lod ha ne gredont ket. Rak Jezuz a ouie adalek ar penn-kentañ pere a oa ar re na gredent ket, ha piv e oa an hini en gwerzhje.
65耶穌跟著說：“所以我對你們說過，如果不是父所賜的，沒有人能到我這裡來。”
65Hag e lavare: Abalamour da gement-se eo, em eus lavaret deoc'h penaos den ne c'hell dont da'm c'havout, ma n'eo ket roet kement-se dezhañ gant va Zad.
66從此，他的門徒中有許多人退去了，不再與他同行。
66Adalek neuze kalz eus e ziskibien en em dennas, ha n'aent ket ken gantañ.
67於是耶穌對十二門徒說：“你們也想離去嗎？”
67Jezuz a lavaras eta d'an daouzek: Ha c'hwi, ne fell ket deoc'h mont kuit ivez?
68西門．彼得回答：“主啊，你有永生之道，我們還跟從誰呢？
68Simon-Pêr a respontas dezhañ: Aotrou, da biv ez afemp? Te ac'h eus komzoù ar vuhez peurbadus,
69我們已經相信，並且知道你是 神的聖者。”
69ha ni hon eus kredet, hag hon eus anavezet out [ar C'hrist,] Mab an Doue bev.
70耶穌說：“我不是揀選了你們十二個人嗎？但你們中間有一個是魔鬼。”
70Jezuz a respontas dezho: Ne'm eus ket ho tibabet, ho taouzek? Hag unan ac'hanoc'h a zo un diaoul.
71耶穌這話是指著加略人西門的兒子猶大說的，因為他雖然是十二門徒之一，卻要出賣耶穌。
71Komz a rae diwar-benn Judaz-Iskariod, mab Simon, rak hemañ eo a dlee e werzhañ, evitañ da vezañ unan eus an daouzek.