1給五千人吃飽的神蹟（太14:13~21；可6:32~44；路9:10~17）這些事以後，耶穌渡過加利利海，就是提比里亞海。
1بعد از این عیسی به طرف دیگر بحیرۀ جلیل که همان بحیرۀ تِبریه است رفت
2有一大群人，因為看見了他在病人身上所行的神蹟，就跟隨了他。
2و عدۀ زیادی، که معجزات او را در شفا دادن بیماران دیده بودند، به دنبال او رفتند.
3耶穌上了山，同門徒坐在那裡。
3آنگاه عیسی به بالای کوهی رفت و با شاگردان خود در آنجا نشست.
4那時猶太人的逾越節近了。
4ایام عید فِصَح یهودیان نزدیک بود.
5耶穌舉目觀看，見一大群人向他走過來，就對腓力說：“我們從哪裡買餅給這些人吃呢？”
5وقتی عیسی به چهار طرف دیده عدۀ زیادی را دید که به طرف او می آیند، از فیلیپُس پرسید: «از کجا نان بخریم تا اینها بخورند؟»
6他說這話，是要試驗腓力，因他自己早已知道要怎樣作。
6عیسی این را از روی امتحان به او گفت زیرا خود او می دانست چه خواهد کرد.
7腓力回答：“就算二百銀幣買的餅，每人分一點，也是不夠的。”
7فیلیپُس جواب داد: «دو صد سکۀ نقره نان هم کافی نیست که هر یک از آن ها کمی بخورد.»
8有一個門徒，就是西門．彼得的弟弟安得烈，對耶穌說：
8یکی از شاگردانش به نام اندریاس که برادر شمعون پِترُس بود، به او گفت:
9“這裡有個小孩子，帶著五個大麥餅、兩條魚；只是分給這麼多人，有甚麼用呢？”
9«پسری در اینجا هست که پنج نان جو و دو ماهی دارد، ولی آن برای این عده چه می شود؟»
10耶穌吩咐他們：“你們叫眾人坐下。”原來那地方的草很多，眾人就坐下，單是男人的數目約有五千。
10عیسی گفت: «مردم را بنشانید.» در آنجا سبزه بسیار بود، پس مردم که تقریباً پنج هزار مرد بودند نشستند.
11耶穌拿起餅來，祝謝了，就分給坐著的人；分魚也是這樣，都是隨著他們所要的。
11آنگاه عیسی نان ها را برداشته خدا را شکر کرد و در میان مردم، که بر روی زمین نشسته بودند تقسیم نمود. ماهی ها را نیز همینطور هرقدر خواستند تقسیم کرد.
12他們吃飽了之後，耶穌對門徒說：“把剩下的零碎收拾起來，免得浪費。”
12وقتی همه سیر شدند، به شاگردان گفت: «توته های نان را جمع کنید تا چیزی تلف نشود.»
13門徒就把眾人吃剩那五個大麥餅的零碎收拾起來，裝滿了十二個籃子。
13پس شاگردان آن ها را جمع کردند و دوازده سبد از توته های باقیماندۀ آن پنج نان جو پُر نمودند.
14眾人看見耶穌所行的神蹟，就說：“這真是那要到世上來的先知。”
14وقتی مردم این معجزۀ عیسی را دیدند گفتند: «در حقیقت این همان پیامبر وعده شده است که می بایست به جهان بیاید.»
15耶穌知道群眾要來強迫他作王，就獨自又退到山上去了。
15پس چون عیسی متوجه شد که آن ها می خواهند او را به زور برده پادشاه سازند، از آن ها جدا شد و تنها به کوهستان رفت.
16耶穌在海面上行走（太14:22~33；可6:47~51）到了晚上，他的門徒下到海邊去。
16در وقت غروب شاگردان به طرف بحیره رفتند
17他們上了船，要渡海往迦百農去。那時天已經黑了，耶穌還沒有到他們那裡。
17و سوار کشتی شده به آن طرف بحیره به سوی کپرناحوم حرکت کردند. هوا تاریک شده بود و عیسی هنوز پیش ایشان برنگشته بود.
18忽然海上起了狂風，波浪翻騰。
18باد شدیدی شروع به وزیدن کرد و بحیره طوفانی شد.
19門徒搖櫓約行了五六公里，看見耶穌在海面上行走，漸漸靠近船，就害怕起來。
19وقتی تقریباً یک فرسنگ پیش رفتند، عیسی را دیدند که بر روی آب قدم می زند و به طرف کشتی می آید. آن ها ترسیدند.
20耶穌對他們說：“是我，不要怕。”
20اما عیسی به آن ها گفت: «من هستم، نترسید.»
21他們這才把他接上船，船就立刻到了他們要去的地方。
21می خواستند او را به داخل کشتی بیاورند، ولی کشتی بزودی به مقصد رسید.
22耶穌是生命的食物第二天，站在海那邊的群眾，看見只有一隻小船留在那裡，並且知道耶穌沒有和他的門徒一同上船，門徒是自己去的；
22روز بعد مردمی که در طرف دیگر بحیره ایستاده بودند دیدند که، به جز همان کشتی که شاگردان سوار شده بودند، کشتی دیگری در آنجا نبود و عیسی هم سوار آن نشده بود، بلکه شاگردان بدون عیسی رفته بودند.
23不過有幾隻從提比里亞來的船停在那裡，靠近他們在主祝謝以後吃餅的地方。
23ولی کشتی های دیگری از تِبریه به نزدیکی همان محلی که خداوند نانها را برکت داده بود و مردم خورده بودند رسیدند.
24群眾見耶穌和門徒都不在那裡，就上船往迦百農去找耶穌。
24وقتی مردم دیدند که عیسی و شاگردانش در آنجا نیستند، سوار این کشتی ها شده در جستجوی عیسی به کپرناحوم رفتند.
25他們在對岸找到了耶穌，就問他：“拉比，你幾時到這裡來的？”
25همین که او را در آن طرف بحیره پیدا کردند، به او گفتند: «ای استاد، چه وقت به اینجا آمدی؟»
26耶穌回答：“我實實在在告訴你們，你們找我，不是因為看見了神蹟，而是因為吃了餅又吃飽了。
26عیسی جواب داد: «بیقین بدانید به علت معجزاتی که دیده اید نیست که به دنبال من آمده اید، بلکه به خاطر نانی که خوردید و سیر شدید.
27不要為那必朽壞的食物操勞，卻要為那存到永生的食物操勞，就是人子所要賜給你們的，因為人子是父 神所印證的。”
27برای خوراک فانی تلاش نکنید بلکه برای خوراکی که تا زندگی ابدی باقی می ماند ـ یعنی خوراکی که پسر انسان به شما خواهد داد، زیرا که پدر او را تأیید کرده است.»
28眾人又問他：“我們應該作甚麼，才算是作 神的工作呢？”
28آن ها از او پرسیدند: «وظیفه ما چیست؟ چطور می توانیم کارهایی را که خدا از ما می خواهد انجام دهیم؟»
29耶穌回答：“信 神所差來的，就是作 神的工了。”
29عیسی به ایشان جواب داد: «آن کاری که خدا از شما می خواهد اینست که به کسی که او فرستاده است ایمان بیاورید.»
30於是他們就說：“你要行甚麼神蹟，讓我們看了就信你呢？你到底能作甚麼呢？
30آن ها گفتند: «چه معجزه ای نشان می دهی تا به تو ایمان بیاوریم؟ چه می کنی؟
31我們的祖宗在曠野吃過嗎哪，正如經上所記：‘他把從天上來的食物賜給他們吃。’”
31پدران ما در بیابان نان مَنّا را خوردند و چنانکه نوشته شده است: او از آسمان به آن ها نان عطا فرمود تا بخورند.»
32耶穌對他們說：“我實實在在告訴你們，不是摩西把那從天上來的食物賜給你們，而是我父把天上來的真食物賜給你們；
32عیسی به آنها گفت: «بیقین بدانید آن موسی نبود که از آسمان به شما نان داد، بلکه پدر من نان حقیقی را از آسمان به شما عطا می کند،
33因為 神的食物就是從天上降下來，把生命賜給世人的那一位。”
33زیرا نان خدا آن است که از آسمان نازل شده به دنیا زندگی می بخشد.»
34他們對耶穌說：“主啊，求你常把這食物賜給我們。”
34به او گفتند: «ای آقا، همیشه این نان را به ما بده.»
35耶穌說：“我就是生命的食物，到我這裡來的，必定不餓；信我的，永遠不渴。
35عیسی به آن ها گفت: «من نان زندگی هستم. هر که نزد من بیاید، هرگز گرسنه نخواهد شد و هر که به من ایمان بیاورد، هرگز تشنه نخواهد گردید.
36但我告訴你們，你們雖然見了我，還是不信。
36اما چنانکه گفتم شما با اینکه مرا دیدید ایمان نمی آورید.
37凡是父賜給我的人，必到我這裡來；到我這裡來的，我決不丟棄他，
37همۀ کسانی که پدر به من می بخشد به سوی من خواهند آمد و کسی را که پیش من می آید بیرون نخواهم کرد.
38因為我從天上降下來，不是要行自己的意思，而是要行那差我來者的旨意。
38من از آسمان به زمین آمده ام نه بخاطر آنکه ارادۀ خود را به عمل آورم، بلکه ارادۀ کسی را که مرا فرستاده است
39那差我來者的旨意就是：他所賜給我的人，我連一個也不失落，並且在末日我要使他們復活。
39و ارادۀ او اینست که من از همۀ کسانی که او به من داده است حتی یک نفر را هم از دست ندهم بلکه در روز آخرت آن ها را زنده کنم.
40因為我父的旨意，是要使所有看見了子而信的人有永生，並且在末日我要使他們復活。”
40زیرا خواست پدر من اینست که هر کس پسر را می بیند و به او ایمان می آورد صاحب زندگی ابدی گردد و من او را در روز آخرت زنده خواهم کرد.»
41猶太人因為耶穌說“我是從天上降下來的食物”，就紛紛議論他。
41پس یهودیان شکایت کنان به او اعتراض کردند، زیرا او گفته بود: «من آن نانی هستم که از آسمان نازل شده است.»
42他們說：“這不是約瑟的兒子耶穌嗎？他的父母我們不都認識嗎？他現在怎麼說‘我是從天上降下來的’呢？”
42آن ها گفتند: «آیا این مرد عیسی، پسر یوسف، نیست که ما پدر و مادر او را می شناسیم؟ پس چگونه می گوید: من از آسمان آمده ام.»
43耶穌回答：“你們不要彼此議論。
43عیسی در جواب گفت: «این قدر شکایت نکنید.
44如果不是差我來的父吸引人，就沒有人能到我這裡來；到我這裡來的，在末日我要使他復活。
44هیچ کس نمی تواند نزد من بیاید، مگر اینکه پدری که مرا فرستاد او را به طرف من جذب نماید و من او را در روز آخرت زنده خواهم ساخت.
45先知書上記著：‘眾人都必受 神的教導。’凡聽見從父那裡來的教訓而又學習的，必到我這裡來。
45در کتب انبیاء نوشته شده است: همه از خدا تعلیم خواهند یافت. بنابراین هرکس صدای پدر را شنیده و از او تعلیم گرفته باشد، نزد من می آید.
46這不是說有人見過父；只有從 神那裡來的那一位，他才見過父。
46البته هیچ کس پدر را ندیده است. فقط کسی که از جانب خدا آمده پدر را دیده است.
47我實實在在告訴你們，信的人有永生。
47بیقین بدانید کسی که به من ایمان می آورد زندگی ابدی دارد.
48我就是生命的食物，
48من نان زندگی هستم.
49你們的祖宗在曠野吃過嗎哪，還是死了。
49پدران شما در بیابان نان مَنّا را خوردند ولی مردند.
50這是從天上降下來的食物，使人吃了就不死。
50اما من دربارۀ نانی صحبت می کنم که از آسمان نازل شده است و اگر کسی از آن بخورد هرگز نمی میرد.
51我就是從天上降下來生命的食物，人若吃了這食物，就必活到永遠。我要賜的食物就是我的肉，是為了世人的生命而賜的。”
51من آن نان زنده هستم که از آسمان آمده است. هرکه این نان را بخورد تا ابد زنده خواهد ماند و نانی که من خواهم داد، بدن خودم می باشد، که آنرا بخاطر زندگی دنیا می دهم.»
52於是，猶太人彼此爭論，說：“這個人怎能把他的肉給我們吃呢？”
52یهودیان با یکدیگر به مشاجره پرداختند و می گفتند: «چگونه این شخص می تواند بدن خود را به ما بدهد تا بخوریم؟»
53耶穌就對他們說：“我實實在在告訴你們，你們若不吃人子的肉，不喝人子的血，就沒有生命在你們裡面。
53عیسی جواب داد: «بیقین بدانید اگر بدن پسر انسان را نخورید و خون او را ننوشید در خود زندگی ندارید.
54吃我肉、喝我血的，就有永生，在末日我要使他復活；
54هر که بدن مرا بخورد و خون مرا بنوشد، زندگی ابدی دارد و من در روز آخرت او را زنده خواهم ساخت.
55因為我的肉是真正的食物，我的血是真正的飲料。
55زیرا جسم من خوراک حقیقی و خون من نوشیدنی حقیقی است.
56吃我肉、喝我血的人，就住在我裡面，我也住在他裡面。
56هر که جسم مرا می خورد و خون مرا می نوشد، در من ساکن است و من در او.
57正如永活的父差遣了我，我也因父活著；照樣，吃我肉的人也必因我而活。
57همانطوری که پدر زنده مرا فرستاد و من بوسیلۀ پدر زنده هستم، هر که مرا بخورد به وسیلۀ من زنده خواهد ماند.
58這就是從天上降下來的食物，不像嗎哪，你們的祖宗吃過，還是死了；吃這食物的，必活到永遠。”
58این نانی که از آسمان نازل شده، مانند نانی نیست که پدران شما خوردند و مردند. زیرا هر که از این نان بخورد تا به ابد زنده خواهد ماند.»
59這些話是耶穌在迦百農會堂裡教導人的時候說的。
59این چیزها را عیسی هنگامی که در کنیسه ای در کپرناحوم تعلیم می داد فرمود.
60永生之道他的門徒中，有許多人聽了，就說：“這話很難，誰能接受呢？”
60بسیاری از پیروانش هنگامی که این را شنیدند گفتند: «این سخن سخت است، چه کسی می تواند به آن گوش دهد؟»
61耶穌心裡知道門徒為了這事議論紛紛，就對他們說：“這話使你們動搖嗎？
61وقتی عیسی احساس کرد که پیروانش از این موضوع شکایت می کنند، به آن ها گفت: «آیا این مطلب باعث لغزش شما شد؟
62如果你們看見人子升到他原來所在的地方，又怎樣呢？
62پس اگر پسر انسان را ببینید که به مکان اول خود صعود می کند چه خواهید کرد؟
63使人活的是靈，肉體是無濟於事的。我對你們所說的話是靈、是生命。
63روح است که زندگی می بخشد ولی جسم فایده ای ندارد. سخنانی که به شما می گویم روح و زندگی است
64然而你們中間卻有不信的人。”原來從起初耶穌就知道那些不信的是誰，那要把他出賣的又是誰。
64ولی بعضی از شما ایمان ندارید.» زیرا عیسی از ابتدا کسانی را که ایمان نداشتند و همچنین آن کسی را که بعداً او را تسلیم کرد می شناخت.
65耶穌跟著說：“所以我對你們說過，如果不是父所賜的，沒有人能到我這裡來。”
65پس گفت: «به همین دلیل به شما گفتم که هیچ کس نمی تواند نزد من بیاید، مگر آنکه پدر من این فیض را به او عطا کرده باشد.»
66從此，他的門徒中有許多人退去了，不再與他同行。
66از آن به بعد بسیاری از پیروان او برگشتند و دیگر با او همراهی نکردند.
67於是耶穌對十二門徒說：“你們也想離去嗎？”
67آن وقت عیسی از دوازده حواری پرسید: «آیا شما هم می خواهید مرا ترک کنید؟»
68西門．彼得回答：“主啊，你有永生之道，我們還跟從誰呢？
68شمعون پِترُس در جواب گفت: «ای خداوند، نزد که برویم؟ کلمات زندگی ابدی نزد توست.
69我們已經相信，並且知道你是 神的聖者。”
69ما ایمان آورده و دانسته ایم که تو آن قدوسِ خدا هستی.»
70耶穌說：“我不是揀選了你們十二個人嗎？但你們中間有一個是魔鬼。”
70عیسی جواب داد: «آیا من شما دوازده نفر را برنگزیده ام؟ در حالیکه یکی از شما شیطان است.»این را دربارۀ یهودای اسخریوطی پسر شمعون گفت. زیرا او که یکی از آن دوازده حواری بود، قصد داشت عیسی را تسلیم کند.
71耶穌這話是指著加略人西門的兒子猶大說的，因為他雖然是十二門徒之一，卻要出賣耶穌。
71این را دربارۀ یهودای اسخریوطی پسر شمعون گفت. زیرا او که یکی از آن دوازده حواری بود، قصد داشت عیسی را تسلیم کند.