¹便．哈達進攻亞哈亞蘭王便．哈達聚集他的全軍，有三十二個王與他在一起，他帶著戰馬和戰車，上去圍困撒瑪利亞，攻打那城。

¹ Kala Suriya bonkoono Ben-Hadad na nga wongu marga kulu margu. Koy waranza cindi hinka go a banda da bariyaŋ da torkoyaŋ. A binde kaaru ka wongu daaga sinji Samariya se k'a wongu.

²他派遣一些使者進城去見以色列王亞哈，對他說：“便．哈達這樣說：

² A na diyayaŋ donton Israyla bonkoono Ahab gaa, hala kwaara ra. I ne a se: «Haŋ kaŋ Ben-Hadad ci, a ne way:

³‘你的銀子，你的金子都是我的；你的妻子和你最健壯的兒女也是我的。’”

³ Ni nzarfo da ni wura ay wane yaŋ no. Ni wandey kaŋ ga boori nda ikulu da ni izey mo, ay wane yaŋ no.»

⁴以色列王回答說：“我主我王啊，就照著你所說的，我和我所有的一切都可以歸你。”

⁴ Israyla bonkoono tu ka ne: «Ni ciyaŋo boŋ yaadin no, ay koyo, ya bonkoono. Ay ya ni wane no, da hay kulu kaŋ go ay se.»

⁵那些使者再來說：“便．哈達這樣說：‘我曾經差派人對你說：你要把你的銀子，你的金子，你的妻子和你的兒女都給我。

⁵ Kala diyey ye ka kaa koyne ka ne: «Haŋ kaŋ Ben-Hadad ci neeya: Sikka si ay na sanni donton ni gaa ka ne ni g'ay no ni nzarfo da ni wura da ni wandey da ni izey.

⁶明天大約這個時間，我要差派我的臣僕到你那裡去；他們要搜查你的王宮和你臣僕的家；凡是他們看為寶貴的，他們都要下手拿走。’”

⁶ Amma ay g'ay tamey donton ni do suba mãsancine. I ga ni windo da ni tamey windey fisi. A ga ciya mo, ni hari kaana kulu, i g'a sambu ngey kambey ra ka dira nd'a.»

⁷以色列王把國中所有的長老都召了來，對他們說：“請你們想想，看這人怎樣的麻煩，他曾經差派人來我這裡要我的妻子、我的兒女、我的銀子和我的金子，我都沒有拒絕他。”

⁷ Waato din gaa no Israyla bonkoono na laabo arkusey kulu margu ka ne i se: «Ay ga araŋ ŋwaaray no, wa guna mate kaŋ cine boro wo goono ga hasaraw ceeci nd'a, zama a donton ay gaa ka ne ya nga no ay wandey d'ay izey d'ay nzarfo d'ay wura. Ay mana ganj'a mo.»

⁸眾長老和人民對王說：“不要聽從他，也不要答應他。”

⁸ Kala arkusey kulu da jama mo ne a se: «Ma si maa, ma si yadda mo.»

⁹於是亞哈對便．哈達的使者說：“請你們告訴我主我王說：‘王第一次差派人來向你僕人所要的一切，我都必照辦；可是這次所要的，我卻不能照辦。’”於是使者去了，把這些話回覆便．哈達。

⁹ Woodin se binde a donton Ben-Hadad diyey gaa ka ne: «Kala araŋ ma ci koyo ay bonkoono se ka ne: ‹Hay kulu kaŋ ni jin ka donton ay, ni bannya se a ma te, kal ay m'a te, amma ay si hin ka woone wo te.› » Diyey binde tun ka dira. I ye ka kaa ka kand'a se sanni.

¹⁰便．哈達又差派人去見亞哈說：“撒瑪利亞的塵土若是足夠跟從我的人每人捧一捧的話，願神明懲罰我，並且加倍懲罰我。”

¹⁰ Ben-Hadad donton a gaa ka ne: «Iri de-koyey m'ay laali, hala day Samariya laabo to ka wasa jama se kaŋ go ay banda i ma ngey kambey toonandi.»

¹¹以色列王回答說：“你們去告訴他，佩戴武器的人，不可像解除武器的那樣自誇。”

¹¹ Israyla bonkoono tu ka ne: «Wa ci a se: Boro kaŋ goono ga nga wongu kwaayo haw, a ma si fooma sanda boro kaŋ goono g'a feeri cine.»

¹²便．哈達與眾王正在帳棚裡喝酒，一聽見了這話，就對他的臣僕說：“你們列隊進攻。”他們就列隊進攻那城。

¹² A ciya binde, waati kaŋ Ben-Hadad maa sanni woodin a go baji haŋyaŋ gaa, nga nda koyey, bukkey ra. Kal a ne nga tamey se: «Wa soola!» Kal i na daaga sinji zama i ma birno wongu.

¹³先知預言便．哈達必敗這時，忽然有一個先知前來見以色列王亞哈，說：“耶和華這樣說：‘你看見這些強大的軍兵嗎？看啊，今天我必把他們交在你手裡，你就知道我是耶和華。’”

¹³ Kala annabi fo maan Israyla bonkoono Ahab do ka ne: «Haŋ kaŋ Rabbi ci neeya: Ni di wongu marga bambata wo kulu? Guna, hunkuna ay g'a daŋ ni kambe ra. Ni ga bay mo kaŋ ay no ga ti Rabbi.»

¹⁴亞哈問：“藉著誰呢？”先知回答：“耶和華這樣說：‘藉著跟從各省省長的年輕人。’”亞哈又問：“誰先開戰呢？”先知說：“是你。”

¹⁴ Ahab ne: «May do no?» A ne: «Haŋ kaŋ Rabbi ci neeya: Laabo jine borey arwasey kambey ra no.» Gaa no bonkoono ne: «May no ga jin ka sintin ka wongu haw?» Annabo tu ka ne: «Nin.»

¹⁵於是亞哈數點了跟從各省省長的年輕人，共有二百三十二人。以後，他又數點所有的人民，以色列眾民共有七千人。

¹⁵ Saaya din a na laabukoyey wane arwasey margu. I to boro zangu hinka nda waranza cindi hinka. I banda a na jama kulu margu, sanda Israyla izey kulu, boro zambar iyye no.

¹⁶亞蘭人敗逃在正午，便．哈達與幫助他的三十二個王正在帳棚裡痛飲的時候，他們出發了。

¹⁶ Wayna go zaari bindi kaŋ i fatta. Amma Ben-Hadad goono ga haŋ hal a bugu bukkey ra, nga nda koyey, koy waranza cindi hinka din kaŋ yaŋ goono g'a gaa.

¹⁷跟從各省省長的年輕人首先出發。便．哈達派人去察看，他們回報他說：“有人從撒瑪利亞出來了。”

¹⁷ Laabukoyey arwasey sintin ka fatta. Ben-Hadad mo donton ka hã. Kal i ne a se: «Boro fooyaŋ go no kaŋ yaŋ fun Samariya.»

¹⁸便．哈達說：“如果他們是為了求和出來，你們要活捉他們；如果他們是為了爭戰出來，你們也要活捉他們。”

¹⁸ A ne: «D'i kaa baani se, w'i di da fundi. Wala mo d'i kaa wongu se no, w'i di da fundi.»

¹⁹從城裡出來的這些人，就是跟從各省省長的年輕人，軍兵跟在他們後面。

¹⁹ Yaadin no afooyaŋ fun kwaara ra, sanda laabukoyey arwasey da wongu marga kaŋ go i banda.

²⁰他們各人遇見對手就殺。亞蘭人逃跑，以色列人追趕他們。亞蘭王便．哈達騎著馬，與一些騎兵一起逃走。

²⁰ I boro kulu na nga bora wi, Suriyancey binde zuru. Israyla borey go g'i gana. Suriya bonkoono Ben-Hadad mo zuru ka yana bari boŋ, nga nda bari-kari fooyaŋ.

²¹以色列王出來，攻打戰馬和戰車，大大地擊敗了亞蘭人。

²¹ Israyla bonkoono mo fatta ka bariyey da wongu torkey kar, ka Suriyancey wi da wiyaŋ bambata.

²²先知警告亞哈那先知前來見以色列王，對他說：“你要自強，留意看看你所要預備的，因為明年春天亞蘭王必再上來攻擊你。”

²² Gaa no annabo din maan Israyla bonkoono gaa ka ne a se: «Ma koy ka ni laabo gaabandi. Ma te laakal mo ka di haŋ kaŋ ni ga te, zama jiiro bareyaŋ Suriya bonkoono ga kande ni gaa wongu.»

²³亞蘭王的臣僕對亞蘭王說：“以色列人的神是山神，所以他們比我們強；但我們若是在平原上與他們爭戰，我們必比他們強大。

²³ Suriya bonkoono tamey ne a se: «I Irikoyo ya tondey ra irikoy no. Woodin se no i bisa iri gaabi. Amma naŋ iri ma wongu nd'ey gooro batama ra. Yaadin gaa sikka si iri ga bis'ey gaabi.

²⁴王應該這樣作：把眾王各人的職務解除，另立軍官代替他們；

²⁴ Kala binde ni ma woone te: Ma laabukoyey ganandi i afo kulu nga nango ra. Ma wongu marga jine boroyaŋ daŋ i nangey ra.

²⁵又照著王損失的軍兵的數目，招募一支新的軍隊，照數補充戰馬和戰車。然後我們可以與他們在平原上作戰，我們必定比他們強。”王聽從他們的話，並且這樣行了。

²⁵ Ma ye ka wongu marga fo margu koyne, sanda wo kaŋ daray ni se din cine. Ma bariyey kabu, bari banandi, torko mo, torko banandi. Iri ma wongu nd'ey gooro batama ra. Sikka si iri ga bis'ey gaabi.» Kala bonkoono na laakal ye i sanno gaa ka woodin te mo.

²⁶便．哈達再戰再敗過了年，便．哈達數點了亞蘭人，就上到亞弗去，要與以色列人爭戰。

²⁶ A ciya binde, jiiro baranta, kala Ben-Hadad na Suriyancey margu ka ziji ka koy Afek, zama nga ma Israyla wongu se.

²⁷以色列人數點人數，預備了糧食，就去迎戰亞蘭人。以色列人對著他們安營，好像兩小群山羊羔；亞蘭人卻滿布了那地。

²⁷ I na Israyla izey margu ka hindoonayyaŋ te i se, i koy mo ka wongu nd'ey. Israyla izey binde na ngey gata sinji i jine, danga hincin kali kayna hinka, amma Suriyancey na batama toonandi.

²⁸有一位神人前來對以色列王說：“耶和華這樣說：‘因為亞蘭人說耶和華是山神，不是平原的神，所以我要把這些強大的軍兵交在你手裡，你們就知道我是耶和華。’”

²⁸ Kala Irikoy bora maan ka salaŋ Israyla bonkoono se ka ne: «Haŋ kaŋ Rabbi ci neeya: Za kaŋ Suriyancey ne Rabbi ya tondey ra irikoy no, amma manti gooro batama irikoy no, woodin se no ay ga jama marga bambata wo kulu daŋ ni kambe ra. Araŋ ga bay mo kaŋ ay no ga ti Rabbi.»

²⁹以色列人和亞蘭人相對安營，共七天。到了第七日，兩軍終於接戰了。那一天，以色列人殺了亞蘭人步兵十萬。

²⁹ I go margante ka care do haray guna hala jirbi iyye. I jirbi iyyanta hane day, i na wongo sintin. Israyla izey na Suriyancey sooje zambar zangu wi zaari folloŋ ra.

³⁰餘下來的都逃入亞弗城裡，城牆倒塌，壓死了餘下來的二萬七千人。便．哈達也逃到城裡來，躲進一間密室裡。

³⁰ Amma cindey zuru ka koy Afek ka furo kwaara ra. Kwaara cinaro mo kaŋ boro zambar waranka cindi iyye kaŋ yaŋ cindi boŋ. Ben-Hadad mo zuru ka furo kwaara ra ka tugu lokoto fo ra.

³¹他的臣僕對他說：“我們聽說以色列家的王都是仁慈的王；我們不如腰束麻布，頭套繩索，出去投降以色列王，或許他會使你的性命存活。”

³¹ Kal a tamey ne a se: «Guna sohõ iri goono ga maa baaru, i ne Israyla bonkooney ya suujikoyyaŋ no. Iri ga ni ŋwaaray binde, ma naŋ iri ma bufuyaŋ daŋ iri cantey gaa, iri ma korfoyaŋ daŋ iri boŋey gaa, iri ma fatta ka koy Israyla bonkoono do. Hambara a ga ni fundo faaba.»

³²於是他們腰束麻布，頭套繩索，來見以色列王，對他說：“你的僕人便．哈達說：‘求你使我的性命存活！’”亞哈說：“他還活著嗎？他是我的兄弟！”

³² I binde na bufuyaŋ haw ngey cantey gaa, ka korfoyaŋ daŋ ngey boŋey gaa, ka kaa Israyla bonkoono do ka ne: «Ni tamo Ben-Hadad ne: ‹Ay ga ni ŋwaaray, m'ay naŋ ya funa.› » Bonkoono ne: «A gonda fundi hala hõ no? Ay nya-ize no.»

³³那些人認為這些話是個吉兆，急忙抓住他的話，說：“便．哈達是王的兄弟！”亞哈說：“你們去請他來。”便．哈達出來見王，亞哈就去請他上車。

³³ Borey din binde na sanno himandi sanda alaama. I ye ka waasu zama ngey ma maa hala yaadin no a bina ra. I ne: «Ni nya-izo Ben-Hadad no.» Gaa no Ahab ne: «Wa koy ka kand'a.» Kala Ben-Hadad fatta ka koy a do. Bonkoono mo n'a daŋ a ma kaaru torko boŋ.

³⁴便．哈達對王說：“我父親從你父親奪得的眾城，我都必還給你；你可以為自己在大馬士革設立市場，像我父親在撒瑪利亞設立市場一樣。”亞哈說：“我與你立了這樣的約，就放你去。”於是他和便．哈達立了約，就放他走了。

³⁴ Ben-Hadad mo ne a se: «Kwaarey kaŋ ay baaba ta ni baaba gaa, ay wo g'i yeti. Ni ga fondoyaŋ te ni boŋ se Damaskos ra, sanda mate kaŋ cine ay baaba te Samariya ra.» Ahab ne: «Ay mo ga ni naŋ ni ma koy, alkawli woodin boŋ.» A binde sappe nd'a k'a taŋ.

³⁵先知責備亞哈放走敵人先知門徒中有一個人奉耶和華的命令對他的一個同伴說：“你打我吧！”可是，那人卻不肯打他。

³⁵ Kala annabey izey boro fo ne nga cala se, «Rabbi ciyaŋ boŋ, ay ga ni ŋwaaray, ni m'ay kar.» Bora binde wangu k'a kar.

³⁶他就對那人說：“因為你不聽從耶和華的話，你一離開我，就必有獅子咬死你。”那人一離開他，果然遇見了獅子，把他咬死。

³⁶ A ne a se: «Za kaŋ ni mana maa Rabbi sanno se, guna, ni ne tunanta ka fun ay do, muusu beeri ga ni kar ka wi.» A do tunanta, kala muusu n'a gar k'a wi.

³⁷先知的門徒又遇見另一個人，對他說：“你打我吧！”那人就打他，把他打傷。

³⁷ Annabo ye ka boro fo gar koyne ka ne bora se: «Ay ga ni ŋwaaray, m'ay kar.» Bora binde n'a kar. A karyaŋo ra binde bora n'a maray.

³⁸於是那先知去了，在路旁等候王。他用頭巾蒙住自己的眼睛，把自己改了裝。

³⁸ Annabo din binde tun ka koy ka bonkoono batu fonda gaa. A na nga boŋ barmay zama a na nga boŋtobay didiji nga moy gaa.

³⁹王從那裡經過的時候，他向王呼叫說：“你僕人出征，在戰陣之中，忽然有一個人轉過來，帶了另一個人來見我，說：‘你看守這個人，他若是走失了，就要你替他償命，否則你要支付三十公斤銀子。’

³⁹ Kaŋ bonkoono goono ga bisa, annabo na jinde sambu bonkoono gaa ka ne: «Ay, ni tamo, furo wongu bindi ra no. Boro fo go no kaŋ kamba ka kand'ay se boro fo ka ne: ‹Ma haggoy da boro wo. Mate kulu kaŋ no d'a daray, ni fundo ga ciya a fundo banandi, wala mo ni ma nzarfu kilo waytaaci cindi gu cine bana.›

⁴⁰你僕人正在忙這忙那的時候，那人就不見了。”以色列王對他說：“你的判案就是這樣，你已經自己判決了。”

⁴⁰ Waati kaŋ ay, ni bannya, ay goono ga muraaduyaŋ te nangu-nangu, kala bora din daray.» Kala Israyla bonkoono ne a se: «Ya-cine no ni ciito bara nd'a. Ni na ciito dumbu ni boŋ se.»

⁴¹他急忙把蒙在眼上的頭巾除下，以色列王就認出他是一個先知。

⁴¹ Kala annabo cahã ka boŋtoba kaa nga moy gaa, Israyla bonkoono mo n'a bay, kaŋ annabey ra no a go.

⁴²先知對王說：“耶和華這樣說：因為你把我要滅絕的人從你手中放走，所以要你替他償命。要你的人民抵償他的人民。”

⁴² Annabo ne a se: «Haŋ kaŋ Rabbi ci neeya: Za kaŋ ni naŋ boro kaŋ ay na halaciyaŋ waadu a boŋ a ma koma ka fun ni kambe ra, woodin se binde ni fundo ga ciya a fundo banandi, ni jama mo a jama banandi.»

⁴³於是以色列王悶悶不樂回到撒瑪利亞，自己的王宮裡去了。

⁴³ Israyla bonkoono binde koy nga kwaara da bine tiŋay kaŋ kaani si no. Samariya no a kaa.