1 神命掃羅滅絕亞瑪力人撒母耳對掃羅說:“耶和華差遣我膏立你作他子民以色列的王,所以現在你要聽耶和華的話。
1 Samuwila ne Sawulu se: «Rabbi n'ay donton zama ya ni tuusu nda ji, ni ma ciya bonkooni a jama Israyla boŋ. Sohõ binde kala ni ma hangan ka maa Rabbi sanney se.
2萬軍之耶和華這樣說:‘以色列人從埃及上來的時候,亞瑪力人對他們所行的,在路上攻擊他們的事,我必要懲罰。
2 Rabbi Kundeykoyo ne nga na laakal ye haŋ kaŋ Amalek te Israyla se gaa, kaŋ a kay a se da gaaba fonda boŋ, waato kaŋ a fun Misira ra.
3現在你要去攻打亞瑪力人,徹底毀滅他們所有的一切,不可憐惜他們。無論男女、孩童,或吃奶的嬰兒,牛羊、駱駝、驢子,都要殺死。’”
3 Sohõ binde, kala ni ma koy ka Amalek kar, ni ma hay kulu kaŋ go i se halaci. Ma si bakar i se, amma alboro nda wayboro, attaciriya nda naanandi, haw da feeji, yo da farka, ni m'i wi.»
4掃羅違命於是掃羅招聚眾人,在提拉因數點他們,共有步兵二十萬,另有猶大人一萬。
4 Kala Sawulu na jama ce k'i kabu Telim ra: ce-koyey boro zambar zangu hinka no, da Yahuda boro zambar way.
5掃羅到了亞瑪力人的城市,就在山谷中設下伏兵。
5 Sawulu binde kaa Amalek kwaara do, a gum noodin gooro ra.
6掃羅又對基尼人說:“你們走吧!離開亞瑪力人下去吧!免得我把你們與他們一同消滅。因為以色列眾人從埃及上來的時候,你們曾經以慈愛待他們。”於是基尼人離開亞瑪力人去了。
6 Sawulu ne Keniya borey se: «Wa tun ka dira. Araŋ ma zulli ka fay da Amalek borey, ay ma si araŋ halaci i banda, zama araŋ na gomni kulu cabe Israyla izey se waato kaŋ i fun Misira.» Keniya borey binde tun ka fun Amalek borey ra.
7掃羅擊殺亞瑪力人,從哈腓拉直到埃及東的書珥,
7 Sawulu mo na Amalekancey kar, za Habila gaa kal a ma koy Sur kaŋ go Misira fonda gaa.
8生擒了亞瑪力人的王亞甲,用刀殺滅了所有人民。
8 A na Amalek bonkoono Agag di da fundi, amma a na boro cindey kulu wi da takuba, parkatak!
9但掃羅和眾人憐惜亞甲,也愛惜上好的牛羊、肥牛犢、羊羔和一切美好的東西。他們不願徹底毀滅這些;凡是卑賤的、沒有價值的,他們就徹底毀滅。
9 Amma Sawulu da jama na Agag fay waani, nga nda haŋ kaŋ yaŋ ga boori feejey da hawey ra, da wo kaŋ yaŋ i kuru, da feej'izey, da hari hanno kulu. I mana yadda k'i halaci parkatak bo. Amma hari ziibo kulu, da fanta harey, i n'i halaci parkatak!
10掃羅受責耶和華的話臨到撒母耳說:
10 A binde, Rabbi sanno kaa Samuwila do ka ne:
11“我後悔立了掃羅為王,因為他已經離去不跟隨我,也不執行我的命令了。”撒母耳非常忿怒,整夜哀求耶和華。
11 «A dooru ay gaa kaŋ ay na Sawulu daŋ a ma ciya bonkooni, zama a bare ka fay da ay ganayaŋo, a mana ay lordo toonandi.» Samuwila mo futu, a hanna ka jinde tunandi Rabbi gaa.
12撒母耳清早起來,要在早晨去見掃羅;有人告訴撒母耳:“掃羅到了迦密,在那裡為自己立了一座紀念碑,然後轉身下到吉甲去了。”
12 Samuwila tun susuba za da hinay zama nga ma kubay da Sawulu. I ci mo Samuwila se ka ne: «Sawulu kaa Karmel. A go, a na cinari sinji nga boŋ se, a ye ka tun koyne ka bisa, ka zulli ka koy Jilgal.»
13撒母耳到了掃羅那裡,掃羅對他說:“願耶和華賜福給你!我已經執行了耶和華的命令。”
13 Kala Samuwila kaa Sawulu do. Sawulu mo ne a se: «Albarka go ni gaa, Rabbi do wane! Ay na Rabbi lordo toonandi!»
14撒母耳說:“我耳中聽見有羊叫牛鳴的聲音,到底是甚麼呢?”
14 Samuwila ne: «Feeji hẽeni kaŋ ay goono ga maa ay hanga ra binde, da haw kosongu mo kaŋ ay goono ga maa, ifo ga ti i sabaabu?»
15掃羅回答:“這是眾民從亞瑪力人那裡帶來的,因為他們愛惜這些上好的牛羊,要獻給耶和華你的 神為祭;其餘的,我們都已經徹底毀滅了。”
15 Sawulu ne: «Amalekancey do no i fun d'ey, zama jama na ihanno yaŋ naŋ feejey da hawey ra zama i ma sargay te Rabbi ni Irikoyo se. Amma iri na cindey kulu halaci parkatak.»
16撒母耳對掃羅說:“住口吧!讓我把耶和華昨天晚上對我所說的話告訴你。”掃羅對他說:“請說。”
16 Waato din gaa Samuwila ne Sawulu se: «Kay noodin, ay ma ci ni se haŋ kaŋ Rabbi ci ay se hunkuna cino wo.» Sawulu ne a se: «Ci.»
17撒母耳說:“從前你雖然自以為微小,不是作了以色列眾支派的首領嗎?耶和華膏立了你作以色列的王,
17 Samuwila ne: «Waato kaŋ ni goono ga di ni boŋ ni ya boro kayna no, manti i na ni ciya jine boro Israyla kundey se? Manti Rabbi na ni tuusu nda ji mo ni ma ciya bonkooni Israyla boŋ?
18差遣你去,說:‘你去徹底毀滅那些犯罪的亞瑪力人,攻打他們,直到把他們全部毀滅。’
18 Rabbi na ni donton mo ka ne: Ni ma koy ka Amalek zunubikooney din halaci parkatak. M'i wongu kal i ma ban.
19你為甚麼沒有聽從耶和華的話,急於奪取戰利品,作了耶和華看為惡的事呢?”
19 Ifo se no ni mana Rabbi sanno hangan, amma ni koy ka kaŋ arzaka boŋ? Ni na hari laalo te Rabbi diyaŋ gaa.»
20掃羅回答撒母耳:“我實在聽從了耶和華的話,行了耶和華差遣我行的路;我把亞瑪力人的王亞甲帶了回來,又把亞瑪力人都徹底毀滅了。
20 Sawulu ne Samuwila se: «Haciika, ay na Rabbi sanno gana. Ay koy nango kaŋ Rabbi n'ay donton, hal ay kande Amalek bonkoono Agag. Ay na Amalek borey halaci mo parkatak!
21可是眾民卻從那些戰利品中,取了應當毀滅之物中上好的牛羊,要在吉甲獻給耶和華你的 神為祭。”
21 Amma jama kaa arzaka ra, haw da feeji beerey, haya kaŋ i ga halaci din ra, zama i ma sargayyaŋ te Rabbi ni Irikoyo se Jilgal ra.»
22撒母耳說:“耶和華喜悅燔祭和平安祭,豈像喜悅人聽從耶和華的話呢?聽從勝過獻祭,聽命勝過公羊的脂油。
22 Samuwila ne: «Mate no? Rabbi ga farhã gumo sargay kaŋ i ga ton yaŋ da nooyaŋey mo se, sanda mate kaŋ a ga farhã da Rabbi sanno ganayaŋ? Ma faham woone: ganayaŋ ga bisa sargay. Sanni maayaŋ mo bisa feeji maani.
23因為悖逆與行邪術的罪相同,頑梗與拜虛無偶像一樣,因為你棄絕了耶和華的話,耶和華也棄絕了你作王。”
23 Zama murteyaŋ ga hima ziimataray zunubi. Boŋ sanday mo ga hima birga nda tooru ganayaŋ. Za kaŋ ni wangu ka maa Rabbi sanno, nga mo wangu ni ma ciya bonkooni.»
24掃羅認罪於是掃羅對撒母耳說:“我犯了罪了,我違背了耶和華的命令和你的話,因為我害怕眾人,聽從了他們的話。
24 Sawulu ne Samuwila se: «Ay na zunubi te, zama ay na Rabbi lordo da ni sanney daaru. Zama ay humburu jama, hala ay n'i sanney gana.
25現在求你赦免我的罪,與我一同回去,我好敬拜耶和華。”
25 Sohõ binde, ay ga ni ŋwaaray, m'ay yaafa nd'ay zunubey, ma bare ka koy ay banda, zama ay ma sombu Rabbi se.»
26撒母耳回答掃羅:“我不與你一同回去,因為你棄絕了耶和華的話,耶和華也棄絕你作以色列的王。”
26 Samuwila ne Sawulu se: «Ay si ye ka koy ni banda. Za kaŋ ni wangu Rabbi sanno, Rabbi mo wangu nin, ni ma ciya Israyla se bonkooni koyne.»
27撒母耳轉身要走,掃羅拉著他外袍的衣邊,衣邊就撕裂了。
27 Waato kaŋ Samuwila na banda bare, ga ba nga ma nga diraw te, Sawulu n'a alkuba di, alkuba mo tooru.
28撒母耳就對他說:“今天耶和華把以色列國從你身上撕裂,賜給比你更好的人。
28 Samuwila mo ne a se: «Hunkuna Rabbi na Israyla koytara tooru ka kaa ni se, k'a no ni gorokasin se kaŋ bisa nin ihanno teeyaŋ.
29以色列的大能者必不說謊,也不後悔。因為他不是世人,他決不後悔。”
29 Israyla Darza si taari, a si tuubi mo, zama nga wo manti boro no, sanku fa a ma tuubi.»
30掃羅說:“我犯了罪了,但是求你在我人民的長老面前和以色列人面前給我面子,與我一同回去,我好敬拜耶和華你的 神。”
30 Waato din gaa Sawulu ne: «Ay na zunubi te. Kulu nda yaadin, ni m'ay beerandi sohõ, ay ga ni ŋwaaray, ay borey arkusey jine, da Israyla jine mo. Ma bare ka koy ay banda zama ay ma sombu Rabbi ni Irikoyo se.»
31於是撒母耳跟著掃羅回去,掃羅就敬拜耶和華。
31 Samuwila binde bare ka Sawulu gana. Sawulu mo sombu Rabbi se.
32撒母耳殺掉亞瑪力王隨後撒母耳說:“把亞瑪力人的王亞甲帶到我這裡來!”亞甲歡歡喜喜走到他面前,心裡說:“死亡的痛苦必定過去了!”
32 Samuwila binde ne: «Wa kande Amalek bonkoono Agag neewo ay do.» Agag binde kaa a do da farhã. Agag ne: «Daahir bu gurzuga bisa.»
33撒母耳說:“你的刀怎樣使婦人喪子,你的母親在婦人中也要怎樣喪子。”於是撒母耳在吉甲,在耶和華面前把亞甲斬成碎塊。
33 Samuwila ne: «Mate kaŋ ni takuba na wayborey mursandi hal i jaŋ ize, yaadin cine no ni nya mo ga mursu ka jaŋ ize wayborey ra.» Kala Samuwila na Agag pati-pati Rabbi jine Jilgal ra.
34後來撒母耳回拉瑪去,掃羅也上他所住的基比亞自己的家去了。
34 Samuwila fun noodin ka koy Rama. Sawulu mo koy nga kwaara Jibeya, Sawulu wano.
35撒母耳直到死的日子,再沒有看見掃羅。撒母耳為掃羅悲傷,因為耶和華後悔立了掃羅作以色列的王。
35 Amma Samuwila mana ye ka koy nga ma Sawulu kunfa se koyne kal a bu, zama Samuwila gonda bine saray Sawulu sabbay se. A dooru Rabbi gaa mo da mate kaŋ a na Sawulu daŋ a ma ciya bonkooni Israyla boŋ.