¹撒母耳逝世撒母耳死了，以色列眾人都聚集起來，為他哀哭，把他埋葬在拉瑪他自己的家裡。大衛起身，下到巴蘭的曠野去。

¹ Samuwila bu. Israyla kulu binde margu k'a baray k'a fiji nga windo ra Rama. Dawda mo tun ka zulli ka koy Paran saajo ra.

²大衛遣僕求拿八餽贈在瑪雲有一個人，他的產業在迦密。他是一個很富有的人，有綿羊三千隻，山羊一千隻，那時他正在迦密剪羊毛。

² Boro fo go no Mawon ra, kaŋ a arzaka go Karmel ra. Bora din mo boro beeri no gumo. A gonda feeji zambar hinza, da hincin zambar fo. A ga nga feejey hamney hõse Karmel ra.

³那人名叫拿八，他的妻子名叫亞比該。這女人既聰明，又美麗。但那男人為人粗暴，又行事兇惡。他是個迦密族的人。

³ Bora binde maa ga ti Nabal. A wando maa Abigayil. Nga din, waybora binde, fahamante no, kaŋ ga sogo, amma albora wo kosongukoy no, kaŋ ga goy laalo te. Nga mo Kaleb dumo boro no.

⁴大衛在曠野聽說拿八正在剪羊毛，

⁴ Kala Dawda go saajo ra. A maa baaru kaŋ i ne Nabal goono ga nga feejey hõse.

⁵就差派十個僕人，對他們說：“你們上迦密去見拿八，以我的名義向他問安。

⁵ Dawda binde na gaabikooni way kaa nga borey ra ka donton. Dawda ne mo gaabikooney din se: «Wa koy Karmel haray. Araŋ ma koy Nabal do k'a fo ay se.

⁶你們要這樣說：‘願你長壽！願你平安！願你的家平安！願你所有的一切都平安！

⁶ Yaa no araŋ ga ne a se: ‹Wa fofo. Baani ma bara ni gaa, baani ma bara ni windo gaa, baani ma bara mo hay kulu kaŋ ni gonda gaa.

⁷現在我聽說有人為你剪羊毛。你的牧人與我們在一起的時候，我們都沒有侮辱他們；他們在迦密的日子，也從沒有遺失過甚麼。

⁷ Kala sohõ kaŋ ay maa ni gonda feeji hamni hõsekoyaŋ. Ni hawjiyey gay iri do, iri mana hay kulu te i se, hay kulu mana daray i se mo, alwaatey kulu kaŋ i go Karmel ra.

⁸你可以問問你的僕人，他們必會告訴你。願我派來的這些僕人在你眼前蒙恩，因為我們是在好日子來的，請你把手中所有的，隨便賞賜一點給你的僕人和你的兒子大衛。’”

⁸ Ma ni arwasey hã, i ga ci ni se. Woodin se ni ma naŋ gaabikooney wo ma du gaakuri ni jine, zama iri kaa da saaya. Ay ga ŋwaaray, hay kulu kaŋ cine no kaŋ ni kambe gar, kala ni m'a no ni bannyey se, hala nda ni izo Dawda mo se.› »

⁹大衛的僕人到了，就以大衛的名義，把這些話都對拿八說了，然後等候答覆。

⁹ Waato kaŋ Dawda wane gaabikooney din kaa ka to Nabal do, i salaŋ d'a sanney wo kulu boŋ Dawda maa ra ka ye ka dangay.

¹⁰拿八辱罵僕人拿八回答大衛的僕人說：“大衛是誰？耶西的兒子是誰？現在離開主人逃走的僕人太多了。

¹⁰ Nabal tu Dawda bannyey se ka ne: «May ga ti Dawda? May ga ti Yasse ize? Bannya boobo go no alwaato wo ra kaŋ yaŋ goono ga zuru ngey koyey se.

¹¹我怎能把我的餅、我的水，和我為剪羊毛的人宰殺的肉，給那些我不知道從哪裡來的人呢？”

¹¹ Ay m'ay ŋwaaro da ay haŋyaŋ haro sambu, da hamo kaŋ ay dumbu feeji hamni hõsekoy se, ay m'i no boroyaŋ se kaŋ ay mana bay naŋ kaŋ no i fun?»

¹²於是大衛的僕人轉回原路，回去了。他們到了以後，就把這一切話都告訴大衛。

¹² Dawda gaabikooney din binde na banda bare ka ngey fondo gana ka ye. I kaa ka sanney wo kulu ci Dawda se.

¹³大衛對跟隨他的人說：“你們各人都佩上刀。”他們各人就佩上自己的刀，大衛也佩上自己的刀。跟隨大衛上去的約有四百人，有二百人留下來看守器具。

¹³ Dawda ne nga borey se: «Boro fo kulu ma nga takuba koto.» Kala i boro fo kulu na nga takuba koto. Dawda mo na nga takuba koto. Alboro zangu taaci cine na Dawda gana, zangu hinka cine mo goro dunkayo do.

¹⁴拿八的一個僕人告訴拿八的妻子亞比該說：“大衛從曠野派遣使者來向我們的主人問候，主人卻辱罵了他們。

¹⁴ Amma arwasey ra afo ci Nabal wande Abigayil se ka ne: «A go, Dawda na diyayaŋ donton. I fun saajo ra ka kaa k'iri jine bora fo. A binde salaŋ i se da futay.

¹⁵但是，那些人對我們很好。我們在田野與他們往來的時候，他們都沒有侮辱我們，我們也從沒有遺失過甚麼。

¹⁵ Amma borey din na gomni boobo te iri se. Iri mana kayna haŋ, hay kulu mo mana daray iri se, alwaatey kulu kaŋ iri nd'ey gonda sabayaŋ, waato kaŋ iri go saajo ra.

¹⁶我們與他們在一起牧羊的日子，他們日夜都作保護我們的牆。

¹⁶ Ngey no ka ciya iri se kosaray cin nda zaari, alwaatey kulu kaŋ iri go i banda ga feeji kuru.

¹⁷現在，你要想一想，看看你該怎麼辦，因為災禍必定臨到我們的主人和他的全家。他是一個性情兇惡的人，沒有人敢對他說話。”

¹⁷ Day sohõ ni ma bay, ma faham mo ka boori nda haŋ kaŋ ni ga te. Kaŋ se i na hasaraw soola iri koyo se, hala nda a windo kulu mo se. Zama Nabal wo boro yaamo no, hal a si du ka te boro ma salaŋ d'a.»

¹⁸亞比該急忙拿了兩百個餅、兩皮袋酒、五隻預備好了的羊、十七公斤烘好了的穗子、一百個葡萄餅、兩百個無花果餅，都馱在驢背上，

¹⁸ Abigayil to ka maa woodin, a waasu ka buuru kunkuni zangu hinka sambu, da duvan* humbur hinka, da feeji gu kaŋ yaŋ i soola, da jirmay gumbutu gu, da reyzin* fafa zangu, da jeejay takula zangu hinka. A n'i jeje farkayyaŋ gaa.

¹⁹然後對她的僕人說：“你們先去，我隨著你們來。”這事她卻沒有告訴她的丈夫拿八。

¹⁹ A ne nga bannyey se: «Wa furo jine, ay mo go araŋ banda.» Amma a mana ci nga kurnyo Nabal se bo.

²⁰亞比該騎著驢，正從山坡下來，忽見大衛和跟隨他的人也正從對面迎著她走下來，亞比該就與他相遇了。

²⁰ A ciya binde kaŋ a goono ga dira nga farka boŋ, a kaa susubay nda hinay tondo fondo tuganta gaa, kala Dawda nda nga borey go ga zulli a do haray ka kubay d'a. I kubay da care.

²¹大衛曾經說過：“我在曠野看守這人一切所有的，使他一切所有的一樣也沒有失落，實在是白費心機了。他竟然對我以惡報善。

²¹ A go mo, Dawda jin ka ne: «Wiiza! Yaamo no haggoyyaŋo kulu kaŋ ay na hay kulu kaŋ go boro wo se haggoy d'a saajo ra, hala hay kulu si no kaŋ daray a se a jinayey ra. A na gomni bana ay se mo da laala.

²²如果我讓這人一切所有的，就是一個男丁，留到明天早晨，　神怎樣懲罰大衛的仇敵，願他也怎樣加倍懲罰我。”

²² Irikoy ma ay, Dawda, laali da day ay na baa zanka alboro ize folloŋ cindi a se da fundi ne ka guna mo boyaŋ, hay kulu kaŋ ga ti a wane ra.»

²³亞比該求大衛饒恕亞比該見了大衛，就急忙從驢背下來，俯伏在大衛面前，臉伏於地，向他叩拜。

²³ Waato kaŋ Abigayil di Dawda, a cahã ka zumbu ka fun nga farka boŋ ka ye ganda nga moyduma boŋ Dawda jine. A sumbal hala ganda.

²⁴她又俯伏在大衛的腳前，說：“我王啊，願這罪孽歸我。求你容婢女向你講話，求你聽婢女所說的話。

²⁴ A ye ganda Dawda cey do haray ka ne: «Ya ay jina bora, taalo din, ay boŋ no a bara, ay boŋ no! Ay ga ni ŋwaaray mo, ma naŋ ni koŋŋa ma salaŋ ni hangey ra. Ma maa ni koŋŋa sanney mo.

²⁵請我主不要把這個性情兇惡的人拿八放在心上。因為他的名字怎樣，他的為人也怎樣。他名叫拿八，他也真是愚笨。我主派來的僕人，你的婢女並沒有看見。

²⁵ Ya ay jine bora, ay ga ni ŋwaaray no, ma si saal boro yaama din, danga Nabal nooya. Zama sanda mate kaŋ a maa bara din, yaadin no a bara nga mo. Nabal ga ti a maa, saamotaray no ka bara a gaa. Amma ay wo, ni koŋŋa, ay mana di arwasey kaŋ yaŋ ni donton bo, ya ay jine bora.

²⁶我主啊，現在我指著永活的耶和華，又在你面前起誓，耶和華既然阻止了你流人的血，又阻止了你親手報仇，願你的仇敵和那些謀害我主的人，都像拿八一樣。

²⁶ Sohõ binde, ya ay jine bora, ay ze da Rabbi fundikoono da ni fundo mo, za kaŋ Rabbi na ni ganji ni ma koy ka kuri mun, ka bana mo da ni kamba, naŋ borey kaŋ yaŋ goono ga ay jine bora fundo ceeci nda laala ma ciya sanda Nabal.

²⁷現在，請把你婢女給我主帶來的這禮物，賜給跟隨我主的僕人。

²⁷ Guna me, albarka hari woone kaŋ ay, ni koŋŋa kande nin, ay jine bora se, i m'a no arwasey se kaŋ yaŋ go nin, ay jina bora banda.

²⁸求你饒恕你婢女的過犯。耶和華必為我主建立一個堅固的家，因為我主為耶和華爭戰；在你一生的日子裡，在你身上也找不到甚麼過錯。

²⁸ Ay ga ni ŋwaaray, ma ni koŋŋa taaley yaafa, zama haciika Rabbi g'ay jine bora dumo tabbatandi, zama ay jina bora goono ga Rabbi wongo tangami te no. I si hari laalo gar ni do mo ni jirbey kulu ra.

²⁹雖然有人起來追趕你，尋索你的命，我主的性命必得保全在耶和華你的　神生命的囊中。至於你仇敵的命，耶和華卻要甩去，像從甩石機甩出去一樣。

²⁹ Koyne, baa boro tun nga ma ni gana ka gaaray no, a goono ga ni fundo ceeci, kulu nda yaadin i g'ay jine bora fundo daabu kunsumi fo ra Rabbi ni Irikoyo banda. Ni ibarey fundey mo, a g'i catu, sanda finga-finga tafayyaŋo ra.

³⁰將來耶和華照著他應許的一切善待了你，立了你作以色列的領袖的時候，

³⁰ A ga ciya mo, waato kaŋ Rabbi jin ka gomney kulu te nin, ay jine bora se kaŋ yaŋ a ci ni boŋ, hal a na ni ciya Israyla bonkooni,

³¹我主就不致因為無緣無故流人的血或親自報仇而良心不安，心裡有愧了。耶和華恩待了我主以後，求你記念你的婢女。”

³¹ woone ma si ciya ay jine bora se bine saray wala ye-ka-tuubi yaŋ hari, a ma kuri mun yaamo, a ma bana nga boŋ se mo. Hala hõ koyne, waato kaŋ Rabbi na gomni te ay jine bora se, saaya din kala ni ma fongu ay, ni koŋŋa gaa.»

³²大衛息怒大衛對亞比該說：“耶和華以色列的　神是應當稱頌的！他今天差派你來迎接我。

³² Dawda ne Abigayil se: «I ma Rabbi, Israyla Irikoyo sifa, nga kaŋ na ni donton hunkuna ni m'ay kubay se.

³³你的智慧和你的為人也是應當稱讚的，因為你今天阻止了我流人的血，又阻止了我親手報仇。

³³ Albarkante no ni laakalo, albarkante no ni mo kaŋ ni n'ay ganji ay ma kuri mun, ay ma bana ay boŋ se d'ay kambe.

³⁴我指著那攔阻了我加害你的永活的耶和華以色列的　神起誓，如果你不及時來迎見我，到明天早晨，拿八所有的男丁必不留一個。”

³⁴ Zama haciika ay ze da Rabbi, Israyla Irikoyo fundo, nga kaŋ n'ay ganji ay ma hasaraw te ni se, da manti kaŋ ni cahã ka kaa k'ay kubay, haciika doŋ ay si zanka alboro baa afolloŋ cindi Nabal se hala mo ga bo.»

³⁵大衛從亞比該手中接受了她帶來給他的東西，就對她說：“你平平安安回家去吧！你看，我已經聽了你的話，也答應了你的請求。”

³⁵ Dawda binde na hayey kaŋ waybora kande a se yaŋ din ta a kambe ra. A ne a se: «Ma to ni kwaara baani samay. A go, ay hangan ni sanno se, ay na ni beera guna mo.»

³⁶拿八之死亞比該到了拿八那裡，他正在家中擺設筵席，好像帝王的筵席一樣。拿八心裡暢快，喝得爛醉如泥，所以無論大事小事亞比該都沒有告訴他，直到第二天早晨。

³⁶ Kala Abigayil ye ka kaa Nabal do. A go mo ga batu te nga windo ra, danga day bonkooni batu. Nabal bina mo goono ga maa kaani a ra, zama a go ga bugu gumo. Woodin se wando mana hay kulu ci a se, hala iboobo wala ikayna, kala mo boyaŋ.

³⁷到了早晨，拿八酒醒了，他的妻子才把這些事告訴他，他就嚇得魂不附體，立刻中風癱瘓了。

³⁷ I go no, kaŋ susuba to, waato kaŋ duvaŋo na Nabal taŋ, kal a wando na hayey din ci a se. A bina binde bu a ra. Gaahamo sandi danga tondi cine.

³⁸大約過了十天，耶和華擊打拿八，他就死了。

³⁸ Kaŋ i te sanda jirbi way cine, kala Rabbi na Nabal kar kal a bu.

³⁹大衛娶亞比該為妻大衛聽見拿八死了，就說：“耶和華是應當稱頌的，因為他為我伸了拿八羞辱我的冤，又阻止了僕人行惡，也使拿八的惡歸到他自己的頭上。”於是大衛派人去對亞比該說要娶她作他的妻子。

³⁹ Waato kaŋ Dawda maa baaru kaŋ i ne Nabal bu, a ne: «I ma Rabbi sifa, nga kaŋ na donda-caray kaa ay se Nabal gaa. A na ay, nga bannya ganji goy laalo teeyaŋ, zama Rabbi na Nabal laala yeti a boŋ.» Dawda binde donton ka Abigayil sanni te, zama nga m'a hiiji.

⁴⁰大衛的僕人到了迦密去見亞比該，對她說：“大衛差派我們到你這裡來，要娶你作他的妻子。”

⁴⁰ Waato kaŋ Dawda tamey kaa Abigayil do Karmel, i salaŋ d'a ka ne: «Dawda no k'iri donton ni gaa, iri ma ni sambu ka kande a se, ni ma ciya a wande.»

⁴¹亞比該就起來，面伏於地叩拜，說：“婢女願意作女僕，洗我主人的腳！”

⁴¹ Kal a tun ka gurfa ka konda nga moyduma hala ganda ka ne: «Ni koŋŋa go, koŋŋa kayna no kaŋ g'ay jina bora bannyey ce nyun.»

⁴²亞比該急忙起來，騎上驢，帶著五個跟隨她的女僕，跟從大衛的使者去了，就作了大衛的妻子。

⁴² Abigayil binde cahã ka tun ka kaaru farka boŋ, nga nda koŋŋa kayna gu kaŋ yaŋ n'a gana. A na Dawda diyey gana ka ciya Dawda wande.

⁴³大衛先娶了耶斯列人亞希暖，她們二人都作了他的妻子。

⁴³ Dawda na Ahinowam, Yezreyel waybora mo hiiji. I boro hinka kulu ciya a wandeyaŋ.

⁴⁴掃羅已經把他的女兒米甲，就是大衛的妻子，賜給了迦琳人拉億的兒子帕提作妻子。

⁴⁴ Amma Sawulu jin ka nga ize way, Mikal, Dawda wando, no Palti Layis, Gallim bora izo se.