1示巴女王來訪所羅門(王上10:1~9)示巴女王聽見所羅門的名聲,就來到耶路撒冷,要用難題試試所羅門。跟隨她的人很多,又有駱駝馱著香料、大批黃金和寶石。她來到所羅門那裡,就把她心裡所有的難題,都對所羅門說出來。
1 Waato kaŋ cine Seba wayboro bonkoono maa Suleymanu maa beera, a kaa Urusalima zama nga ma Suleymanu si da hãayaŋ kaŋ ga sandi. A kande dumko boobo, da yoyaŋ kaŋ go ga maafe jinayyaŋ jare, da wura boobo, da hiiri caadante yaŋ. Waato kaŋ a kaa Suleymanu do, a na hay kulu kaŋ go nga bina ra kaa taray a se.
2所羅門把她的一切難題,都給她解答了;沒有一樣難倒所羅門,不能給她解答的。
2 Suleymanu tu a se a hãayaŋey kulu boŋ. Hay kulu mana tugu Suleymanu se kaŋ a si hin ka ci wayboro bonkoono se.
3示巴女王看見所羅門的智慧和他建造的宮殿,
3 A binde, waato kaŋ Seba wayboro bonkoono di Suleymanu bayra, da windo kaŋ a cina,
4他席上的食物,群臣的座位,僕人的侍候和他們的服飾,酒政和酒政的服飾,以及所羅門在耶和華殿裡所獻的燔祭,就十分驚訝。
4 d'a taablo boŋ ŋwaaro, d'a faadancey gora, d'a tamey bayra, d'i bankaarayey, da borey kaŋ yaŋ g'a no haŋyaŋ hari, da ngey mo bankaarayey, da fonda kaŋ a ga ziji ka koy Rabbi windo do -- wayboro wo gaa yay.
5於是她對王說:“我在本國聽見關於你的事和你的智慧,實在是真的。
5 Kal a ne bonkoono se: «Baaro kaŋ ay maa za ay laabo ra din, cimi no, ni sanney da ni bayra wane.
6我先前不信那些話,等到我來了,親眼看見了,才知道你智慧的偉大,人告訴我的還不到一半。你實在是見面勝似聞名。
6 Amma kulu nda yaadin ay mana i sanney cimandi, kala waato kaŋ ay kaa, ay di nin d'ay mo. A go mo, ni bayra jara beera, i man'a ci ay se. Ni gaabu ka bisa baaro kaŋ ay maa din.
7屬你的人是有福的,你的臣僕是有福的,因為他們可以常常侍立在你面前,聆聽你的智慧。
7 Bine-kaani-koy yaŋ no ni borey, bine-kaani-koy yaŋ mo no ni tamey wo kaŋ yaŋ go ga kay ni jine han kulu, i go ga maa ni bayra.
8耶和華你的 神是應當稱頌的,因他喜悅你,使你坐在他的王位上,為耶和華你的 神作王;因為你的 神愛以色列人,要永遠堅立他們,所以立你作他們的王,好秉公行義。”
8 Wa Rabbi ni Irikoyo sifa, nga kaŋ maa ni kaani hal a na ni sinji nga karga boŋ, ni ma ciya bonkooni Rabbi ni Irikoyo sabbay se. Za kaŋ ni Irikoyo ga ba Israyla, kaŋ a g'i sinji hal abada, woodin se no a na ni ciya i se bonkooni, ni ma cimi ciiti nda adilitaray goy te.»
9示巴女王贈送的禮物(王上10:10~12)於是示巴女王把約四千公斤金子、大批香料和寶石送給所羅門王;示巴女王送給所羅門王的香料,是猶大地從來沒有過的。
9 Wayboro bonkoono mo na koyo no wura ton gu nda jare cine, da maafe jinay yulwante gumo, da tondi caadante yaŋ. Maafe jinayey kaŋ Seba wayboro bonkoono na bonkoono Suleymanu no, i cine si no.
10希蘭的僕人和所羅門的僕人從俄斐把黃金運來,也把檀香木和寶石運了來。
10 Hiram tamey banda mo Suleymanu tamey kaŋ kande wura ka fun Ofir, i kande almug bunduyaŋ da tondi caadante yaŋ mo.
11王用檀香木為耶和華的殿和王宮作了臺階,又為唱歌的人作了琴瑟;像這樣的東西,是在猶大地從來沒有見過的。
11 Almug bundey din, bonkoono na fu kaarimi hari yaŋ te d'a Rabbi fuwo se da bonkoono windo mo se. A na moolo beeri da moolo kayna yaŋ mo te doonkoy se, kaŋ i mana di i dumiyaŋ baa ce fo Yahuda laabo ra.
12所羅門的回禮(王上10:13)所羅門王按著示巴女王帶來給他的,回送她禮物;此外,還把女王所願所求的,都送給她,於是女王和她的臣僕都返回本國去了。
12 Bonkoono Suleymanu mo na Seba wayboro bonkoono no hay kulu kaŋ dumi a ga ba, haŋ kaŋ a ŋwaaray me, kaŋ bisa haŋ kaŋ a kande bonkoono se deedandiyaŋ. A binde bare ka ye ka koy nga kwaara, nga nda nga tamey.
13所羅門的財富與智慧(王上10:14~25)所羅門每年所得的金子,共重兩萬三千公斤,
13 Wura kaŋ ga kaa Suleymanu do jiiri folloŋ ra, a neesiyaŋ tiŋay ton waranza cine no,
14另外,還有從商人和行商運來的,阿拉伯諸王和本國的各總督,都把金銀運來給所羅門。
14 kaŋ baa si wo kaŋ fatawc'izey da dillaŋey ga kande. Laarabey bonkooney kulu da laabu maykoy mo soobay ka kande wura nda nzarfu Suleymanu do.
15所羅門王用錘煉好的金子做了二百面大盾牌,每一面大盾牌用錘煉好的金子七公斤。
15 Bonkoono Suleymanu binde na koray beeri zangu hinka te da wura danante. Wura danante kilo iyye cine go koray fo kulu ra.
16又用錘煉好的金子做了三百面小盾牌,每一面小盾牌用錘煉好的金子約三公斤;王把這些盾牌都放在黎巴嫩林宮。
16 A te mo koray zangu hinza nda wura danante. Koray fo kulu mo, wura kilo hinza nda jare go a ra. Bonkoono n'i daŋ mo Liban tuuri zugay faada ra.
17王用象牙做了一個大寶座,包上純金。
17 Bonkoono na cebeeri hinje karga bambata fo mo te k'a daabu nda wura hanno.
18寶座有六級臺階,又用金腳凳和寶座相連,座位兩邊都有扶手,扶手旁邊各有一隻獅子站立。
18 Kaarimi hari iddu no ka bara hal i ga to karga do, da wura wane ce dake yaŋ, kaŋ ga margu nda karga, da kambeyaŋ kuray kulu nangora gaa. Muusu beeri hinka mo goono ga kay kambey din gaa.
19六級臺階上共有十二隻獅子站立;每級兩隻,一左一右;在列國中都沒有這樣做的。
19 Kaarimi hari iddo din boŋ mo gonda muusu beeri way cindi hinka, i goono ga kay kambu hinka kulu gaa. I mana karga din cine te mo mayray kulu ra.
20所羅門王的一切杯爵都是金的;黎巴嫩林宮裡的一切器皿都是精金做的;在所羅門的時代,銀子算不得甚麼。
20 Bonkoono Suleymanu hangaasiyey kulu, wura wane yaŋ no. Liban tuuri zugay faada ra mo, a taasey kulu wura zalla wane yaŋ no. I mana nzarfu ciya hay kulu Suleymanu jirbey ra.
21因為王的船隻和希蘭的僕人一同到他施去;往他施的船隻每三年回來一次,載著金銀、象牙、猿猴和孔雀回來。
21 Zama bonkoono gonda hiyaŋ kaŋ ga koy Tarsis Hiram tamey banda. Jiiri hinza kulu ra Tarsis hiyey ga kaa sorro fo. I ga kande wura da nzarfu nda cebeeri hinjeyaŋ da foono beeriyaŋ da makka curoyaŋ.
22所羅門王的財富和智慧,勝過世上的列王。
22 Yaadin mo no Bonkoono Suleymanu bisa ndunnya koyey kulu arzaka nda laakal.
23世上的列王都求見所羅門的面,要聽 神賜給他的智慧。
23 Ndunnya koyey kulu goono ga ceeci ngey ma di Suleymanu, i ma maa a laakalo mo kaŋ Irikoy daŋ a bina ra.
24他們各人帶來的禮物有:銀器、金器、衣服、兵器、香料、騾馬;每年都有一定的數量。
24 I boro fo kulu ga kande nga nooyaŋo: wura nda nzarfu jinayyaŋ, da bankaarayyaŋ, da wongu jinayyaŋ, da yaaziyaŋ, da bariyaŋ, da alambaanayaŋ -- yaadin cine no jiiri kulu.
25所羅門有四千馬廊的車馬,還有馬兵一萬二千,他把這些人馬安置在屯車城和耶路撒冷,就是與王在一起。
25 Suleymanu gonda kangay zambar taaci, bari nda torko jisiyaŋ se. A gonda bari-kari zambar way cindi hinka, kaŋ yaŋ a fay-fay ka jisi torkey galley ra, da bonkoono banda Urusalima ra.
26所羅門統治列王,從幼發拉底河到非利士地,直到埃及的邊界。
26 A na koyey kulu may za Ufratis isa gaa kal a ma koy hala Filistancey laabu, ka koy mo Misira hirro gaa.
27王在耶路撒冷使銀子好像石頭,使香柏木好像平原的桑樹那麼多。
27 Bonkoono mo na nzarfu ciya sanda day tond'izeyaŋ Urusalima ra. Sedre* bundu mo, a n'a ciya sanda durmi bundu kaŋ go Safela batama ra, baayaŋ se.
28人們從埃及和各地把馬匹運到所羅門那裡。
28 I kande Suleymanu se bariyaŋ ka fun Misira da laabey kulu ra.
29所羅門逝世(王上11:41~43)所羅門其餘的事蹟,一生的始末,不是都記在拿單先知的記錄上,示羅人亞希雅的預言上,以及先見易多論到尼八的兒子耶羅波安的啟示錄上嗎?
29 Suleymanu goy cindey binde, za sintinay wano ka koy kokor banda wano, manti i n'i hantum annabi* Natan sanney ra, da Ahiya Silon bora annabitara ra, da Iddo kaŋ ga fonnay bangandey ra, kaŋ a di Yerebowam Nebat izo boŋ?
30所羅門在耶路撒冷作王統治全以色列共四十年。
30 Suleymanu na mayray te Urusalima ra Israyla kulu boŋ jiiri waytaaci.
31所羅門和他的列祖同睡,埋葬在他父親大衛的城裡;他的兒子羅波安接續他作王。
31 Suleymanu kani nga kaayey banda, i n'a fiji mo a baabo Dawda birno ra. A izo Rehobowam te bonkooni a nango ra.