1歷史的教訓“所以你要愛耶和華你的 神，常常遵守他的吩咐、律例、典章和誡命。
1 Woodin sabbay se binde ni ma ba Rabbi ni Irikoyo. Ni ma haggoy d'a talfo, d'a hin sanney, d'a farilley, d'a lordey mo, duumi.
2今日你們要知道，我並不是與你們的兒女說話，因為他們不知道，也沒有見過耶和華你們的 神的管教、偉大有力的手和伸出來的膀臂，
2 Araŋ ga bay mo hunkuna, zama ay siino ga salaŋ araŋ izey se bo. Ngey wo mana bay, i mana di mo Rabbi araŋ Irikoyo goojiyaŋey, wala a beera, wala a kambe gaabikoono, wala a kambe sallanta.
3以及他在埃及向埃及王法老和法老的全國所行的神蹟和作為；
3 I mana di a alaamey d'a te-goyey kaŋ a te Misira ra Misira bonkoono Firawna da nga laabo kulu se.
4他們也沒有見過他怎樣對待埃及的軍隊、馬匹和車輛；他們追趕你們的時候，耶和華怎樣使紅海的水淹沒了他們，把他們滅絕，這事一直傳到今日；
4 I mana di mo haŋ kaŋ a te Misira wongu marga d'i bariyey d'i torkey se. Zama a na Teeku Cira haro daabu i boŋ waato kaŋ i goono g'araŋ banda gana. Rabbi n'i halaci mo hala ka kaa hunkuna.
5並且耶和華在曠野怎樣待你們，直到你們來到了這個地方；
5 I mana di haŋ kaŋ a te araŋ se ganjo ra hal araŋ ga kaa ka to neewo.
6也沒有見過他怎樣對待流本的子孫以利押的兒子大坍、亞比蘭；大地怎樣在全體以色列人中間裂開了，把他們和他們的家人、帳棚，以及與他們在一起一切有生命之物都吞下去；
6 I mana di mo haŋ kaŋ a te Ruben izo Eliyab izey se, kaŋ yaŋ ga ti Datan da Abiram. Zama laabo na nga meyo hay k'i gon, ngey nd'i almayaaley, d'i kuuru-fuwey, da fundikooni kulu kaŋ n'i fonda gana Israyla ra.
7只有你們親眼看見了耶和華所作的一切偉大的作為。
7 Amma araŋ wo, araŋ moy di Rabbi goy bambatey din kaŋ a te.
8應許與警告“所以你們要遵守我今日吩咐你的一切誡命，使你們堅強起來，可以進去得著你們將要過去得的那地，
8 Woodin sabbay se no araŋ ma haggoy da lordey kulu kaŋ ay go g'araŋ lordi nd'a hunkuna. Yaadin gaa no araŋ ga te gaabi, araŋ ma furo mo ka du laabo din kaŋ araŋ ga daŋandi ka ŋwa, a ma ciya araŋ mayray hari.
9又使你們在耶和華向你們的列祖起誓應許賜給他們和他們後裔的地上，就是流奶與蜜的地，可以長久居住。
9 Araŋ aloomarey ma ku mo laabo kaŋ Rabbi ze d'a araŋ kaayey se din ra ka ne nga g'a no i se d'i banda mo se. Laabu no kaŋ ga wa da yu bambari.
10因為你要進去得的那地，並不像你出來的埃及地；在那裡你撒了種，還要用腳灌溉，像菜園一樣。
10 Zama laabo din kaŋ araŋ ga furo ka du, a si hima Misira laabo, nango kaŋ araŋ fun. Noodin ni na ni dum'izey duma, ni n'a haŋandi da ni ca mo, danga mate kaŋ boro ga te tuuri kayney kali se.
11但你們要過去得為業的地，卻是一個有山有谷的地，有天上雨水滋潤的地，
11 Amma laabo kaŋ araŋ ga daŋandi ka du a mayray din, a ra gonda tuduyaŋ da gooruyaŋ, beene hari no g'a haŋandi.
12就是耶和華你的 神眷顧的地；從歲首到年終，耶和華你的 神的眼目常常眷顧這地。
12 Laabu no kaŋ Rabbi ni Irikoyo ga saal. Rabbi ni Irikoyo moy go a gaa waati kulu, jiiro me-d'a-me.
13“如果你們留心聽我今日吩咐你們的誡命，愛耶和華你們的 神，一心一意事奉他，
13 Araŋ ma hanga jeeri ay lordey se, kaŋ yaŋ ay go g'araŋ lordi nd'a hunkuna. Araŋ ma ba Rabbi araŋ Irikoyo, araŋ ma may a se mo d'araŋ biney kulu nd'araŋ fundey kulu.
14他必按時降雨在你們的地上，就是降秋雨和春雨，使你們可以豐收五穀、新酒和新油。
14 D'araŋ na woodin yaŋ te, kulu ay mo ga beene hari no araŋ laabo se alwaati kaŋ ga hagu ra, sintinay wano da kokor banda wano, zama ni ma du ka ni ntaaso, da ni reyzin haro, da ni jiyo heemaro wi.
15他也必使田野為你的牲畜長出青草來，你也可以吃得飽足。
15 Ay ga subu daŋ mo saajey ra ni almaney se, ni ga ŋwa ka kungu mo.
16你們要謹慎，免得你們的心受迷惑，你們就偏離了我，去事奉別的神，並且敬拜它們；
16 Wa haggoy d'araŋ boŋ, fa! A ma si te i m'araŋ biney halli, hal araŋ ma kamba ka koy tooruyaŋ banda ka sududu i se.
17叫耶和華的怒氣向你發作，就把天封閉，不降下雨水，地也不生出土產，使你們從耶和華賜給你們的美地上，快快地滅亡。
17 Da yaadin no ka te, Rabbi bine ga tun araŋ se, a ma beene batama daabu hala hari si kaŋ, laabo mo ma si nga nafa hay. Araŋ mo, araŋ ma tara ka halaci ka ban laabu hanna kaŋ Rabbi g'araŋ no din ra.
18要謹記耶和華的話“所以你們要把我這些話放在心裡，存在意念中；要繫在手上作記號，戴在額上作頭帶。
18 Woodin sabbay se araŋ m'ay sanney wo kulu jisi araŋ biney d'araŋ laakaley ra. Araŋ m'i haw araŋ kambey gaa ka te seeda. I ma bara mo araŋ sukutey gaa araŋ moy game ra.
19你們也要把這些話教訓你們的兒女，無論你是坐在家裡，行在路上，躺下，或是起來，都要講論。
19 Araŋ m'i dondonandi mo araŋ izey se, k'i fakaaray te i se da ni go ga goro ni windo ra, da ni go ga dira fondo ra, da ni go ga kani, da ni ga tun mo koyne.
20你要把這些話寫在你房屋的門柱上和城門上，
20 Ni m'i hantum mo ni fu meyey carawey gaa, da ni windi me daabirjey gaa mo.
21為要叫你們和你們的子孫的日子，在耶和華向你們列祖起誓應許給他們的地上，可以增多，像天覆地的年日那樣多。
21 Zama aloomar ma tonton araŋ d'araŋ izey se, danga mate kaŋ beeney aloomaro ga ku ndunnya boŋ, laabo kaŋ Rabbi ze d'a araŋ kaayey se ra ka ne nga g'a no i se.
22如果你們殷勤謹守遵行我吩咐你們的這一切誡命，愛耶和華你們的 神，行他的一切道路，又緊緊地依靠他，
22 Zama lordey kulu kaŋ ay g'araŋ lordi nd'a, araŋ g'i haggoy da anniya k'i te, araŋ ma ba Rabbi araŋ Irikoyo mo ka dira a fondey kulu ra, ka lamb'a gaa gumo.
23耶和華就必從你們面前把這些國民都趕出去，你們就必佔領比你們大比你們強的國民的地。
23 Yaadin cine gaa no Rabbi mo ga dumey wo kulu gaaray araŋ jine hal araŋ ma dumiyaŋ ŋwa kaŋ ga beeri da araŋ, kaŋ i gaabo ga bisa araŋ wano mo.
24你們腳掌所踏的地，都必屬於你們；從曠野到黎巴嫩，從幼發拉底河直到西海，都要作你們的境界。
24 Naŋ kulu kaŋ araŋ ce taamey ga taamu ga ciya araŋ wane, za ganjo ra ka koy Liban, za Ufratis isa gaa mo ka koy hala wayna kaŋay Teeko gaa. Woodin yaŋ no ga ciya araŋ hirro.
25必沒有一人能在你們面前站立得住；耶和華你們的 神，必照著他對你們所說的，使害怕和驚懼你們的心臨到你們將要踏足之地的居民。
25 I boro fo kulu si du ka kay araŋ jine, zama Rabbi araŋ Irikoyo g'araŋ humburkuma d'araŋ joota dake laabu kulu kaŋ araŋ ga taamu din gorokoy boŋ, sanda mate kaŋ a ci araŋ se din.
26“看哪，我今日把祝福和咒詛都擺在你們面前。
26 Guna, hunkuna ay go ga albarka da laaliyaŋ mo daŋ araŋ jine.
27如果你們聽從耶和華你們的 神的誡命，就是我今日吩咐你們的，你們就必蒙賜福；
27 Albarka no d'araŋ ga hangan Rabbi araŋ Irikoyo lordey se, wo kaŋ yaŋ ay go g'araŋ lordi nd'a hunkuna.
28如果你們不聽從耶和華你們的 神的誡命，偏離了我今日吩咐你們要走的道路，去隨從你們素來不認識的別神，你們就必受咒詛。
28 Laaliyaŋ mo no d'araŋ si hangan Rabbi araŋ Irikoyo lordey se, amma araŋ ga kamba ka fonda kaŋ ay n'araŋ lordi nd'a hunkuna din taŋ, ka koy ka de-koy waani yaŋ kaŋ araŋ mana i bay din gana.
29耶和華你的 神領你進入你要佔領為業之地以後，你就要把祝福擺在基利心山上，把咒詛擺在以巴路山上。
29 Araŋ ma woone mo te: Da Rabbi ni Irikoyo kande nin laabo kaŋ ni ga koy ka du a mayray din ra, kala ni ma albarka daŋ Gerizim tondo boŋ. Laaliyaŋ mo, ni m'a daŋ Ebal tondo boŋ.
30這兩座山不是在約旦河西、日落的地方，在住亞拉巴的迦南人之地，與吉甲相對，靠近摩利橡樹那裡嗎？
30 Manti tondi beerey din go noodin, Urdun daŋanta, fonda kaŋ ga do ganda wayna kaŋay haray se ya-haray? I go yongo Kanaanancey kaŋ go Gooru Beero din ra laabo ra. I ga maan Jilgal, Moore terebint* nyaŋey jarga.
31現在你們快要過約旦河，進去得耶和華你們的 神要賜給你們為業之地；你們取得了那地，就住在那裡。
31 Zama araŋ wo, araŋ ga Urdun daŋandi ka du laabo kaŋ Rabbi araŋ Irikoyo g'araŋ no. Araŋ ga du a mayray hari mo, ka goro a ra.
32你們要謹守遵行我今日在你們的面前頒布的一切律例和典章。”
32 Wa haggoy mo hal araŋ ma hin sanney da ciitey kulu te, ngey kaŋ yaŋ ay daŋ araŋ jine hunkuna.