1希西家向以赛亚求救(王下19:1-4)
1 Waato kaŋ bonkoono Hezeciya maa woodin binde, a na nga bankaarayey tooru-tooru, a na bufu zaarayaŋ haw nga gaa, a koy ka furo Rabbi windo ra.
2他差派管家以利亚敬、书记舍伯那和祭司中的长老,都披上麻布,去见亚摩斯的儿子以赛亚先知。
2 A na Eliyacim kaŋ ga faada almayaaley dabari mo donton, nga nda Sebna kaŋ ga tirey hantum da alfagey ra dottijo zeeney, i go ga daabu nda bufu zaarayaŋ. I koy annabi Isaya Amoz izo do.
3他们对他说:“希西家这样说:‘今日是急难、责罚和凌辱的日子,就像婴孩快要出生的时候,却没有气力生出来一样。
3 I ne a se: «Hezeciya ne: Zaari woone ya taabi nda wowi nda donda-caray zaari no, zama izey to hayyaŋ, gaabi mo si no kaŋ g'i hay.
4也许耶和华你的 神听见拉伯沙基的话,就是他的主人亚述王派他来辱骂永活的 神的话;耶和华你的 神会因他所听见的话斥责他;因此,求你为余剩下来的人献上祷告。’”
4 Hambara Rabbi ni Irikoyo ga maa Rabsake sanney, nga kaŋ a koyo Assiriya bonkoono donton a ma Irikoy fundikoono kayna, hala Rabbi ma kaseeti a gaa sanno kaŋ nga, Rabbi ni Irikoyo maa din sabbay se. Ni binde, ma ni jinde sambu ka te adduwa jare woone kaŋ cindi se.»
5以赛亚安慰的话(王下19:5-7)希西家王的臣仆就去见以赛亚,
5 Bonkoono Hezeciya tamey binde kaa Isaya do.
6以赛亚对他们说:“要对你们的主人这样说:‘耶和华这样说:你不要因为听见亚述王的仆人亵渎我的话而害怕。
6 Isaya mo ne i se: «Ya-cine no araŋ ga ci araŋ koyo se: Rabbi ne: Ni ma si humburu sanney kaŋ ni maa din kaŋ yaŋ Assiriya bonkoono zankey n'ay kayna d'a.
7看哪!我必使灵进入他里面,以致他听见风声就归回本地;我必使他在那里倒在刀下。’”
7 A go, ay ga biya fo daŋ a ra, a ga maa baaru fo, a ma ye mo nga laabo ra. Ay mo ga naŋ takuba m'a zeeri noodin a laabo ra.»
8亚述王恐吓的话(王下19:8-13)拉伯沙基回去的时候,正遇见亚述王攻打立拿;原来他早已听闻亚述王拔营离开了拉吉。
8 Rabsake mo ye ka koy Assiriya bonkoono do. A n'a gar a goono ga wongu nda Libna kwaara, zama a maa baaru kaŋ a tun Lacis.
9亚述王听到关于古实王特哈加的报告说:“他出来要与你争战”;亚述王听见了,就差派使者去见希西家,说:
9 A maa Etiyopi bonkoono Tirhaka baaru kaŋ ne: «A fatta nga ma wongu nda nin.» Kaŋ Assiriya bonkoono maa mo, a na diyayaŋ donton Hezeciya gaa ka ne:
10“你们要对犹大王希西家这样说:不要给你所倚靠的 神欺骗你说:耶路撒冷必不交在亚述王的手里。
10 «Ya-cine no araŋ ga salaŋ Yahudiya bonkoono Hezeciya se d'a, araŋ ma ne a se: ‹Ni Irikoyo kaŋ gaa ni ga de din ma si ni halli ka ne Urusalima si furo Assiriya bonkoono kambe ra bo.›
11你必定听过亚述列王向列国所行的,就是把她们完全毁灭,难道你还有救吗?
11 A go, ni maa mate kaŋ Assiriya koyey te laabey kulu se k'i halaci parkatak. Ni binde, ni ga yana no?
12我列祖所毁灭的国,有歌撒、哈兰、利色和在提.拉撒的伊甸人,这些国的神曾拯救她们吗?
12 Ndunnya dumey din kaŋ yaŋ ay kaayey halaci, sanda Gozan, da Haran, da Resef da Eden izey kaŋ yaŋ go Telassar ra, i de-koyey n'i faaba no?
13哈马的王、亚珥拔的王、西法瓦音城的王、希拿和以瓦的王,现在都在哪里呢?”
13 Man Hamat bonkoono, da Arpad bonkoono, da Sefarbayim gallo wano, da Hena nda Abba wano?»
14希西家向 神祷告(王下19:14-19)希西家从使者手里接过信卷,读完了,就上耶和华的殿,在耶和华面前把信卷展开。
14 Hezeciya binde na tira ta diyey kambe ra k'a caw. Hezeciya ziji mo ka koy Rabbi windo ra ka tira feeri Rabbi jine.
15希西家向耶和华祷告说:
15 Hezeciya na adduwa te Rabbi gaa mo ka ne:
16“万军之耶和华,以色列的 神,坐在二基路伯中间的啊!唯独你是地上万国的 神;你创造了天地。
16 «Ya Rabbi Kundeykoyo, Israyla Irikoyo, ciiti malaykey boŋ ra gorokwa, ni hinne no ga ti ndunnya mayrayey kulu Irikoyo. Nin no ka beene nda ganda te.
17耶和华啊,求你侧耳而听!耶和华啊,求你开眼察看!要听西拿基立的一切话,就是那差派使者来辱骂永活的 神的。
17 Ya Rabbi, ma ni hanga jeeri ka maa. Ya Rabbi, ma ni moy fiti ka guna. Ma maa Sennakerib sanney kulu kaŋ yaŋ a samba zama nga ma Irikoy fundikoono kayna se.
18耶和华啊!亚述列王果然使列国和他们的土地变成荒凉,
18 Daahir, ya Rabbi, Assiriya bonkooney na laabey nda ngey batamey kulu halaci.
19又把列国的神都扔进火中;因为他们不是神,只是人手所做的,不过是木头和石头,所以他们就灭绝了他们。
19 I n'i toorey mo catu danji ra, zama manti irikoyyaŋ no, amma borey kambe goy yaŋ hinne no, tuuri nda tondi yaŋ no. Woodin se no i hin k'i halaci.
20耶和华我们的 神啊!现在求你拯救我们脱离亚述王的手,使地上万国都知道唯有你耶和华是 神。”
20 Sohõ mo ya Rabbi iri Irikoyo, m'iri faaba Sennakerib kambe ra hala ndunnya mayrayey kulu ma du ka bay kaŋ ni hinne no ga ti Rabbi.»
21以赛亚预言亚述必败(王下19:20-34)亚摩斯的儿子以赛亚就派人去见希西家,说:“耶和华以色列的 神这样说:‘因为你向我祷告关于亚述王西拿基立的事,
21 Isaya Amoz izo mo donton Hezeciya gaa ka ne a se: Yaa no Rabbi, Israyla Irikoyo ci: «Za kaŋ ni na adduwa te ay gaa Assiriya bonkoono Sennakerib ciine ra,
22耶和华就有以下的话攻击他,说:锡安的处女藐视你,嗤笑你;耶路撒冷的女子在你背后摇头。
22 sanno kaŋ Rabbi ci a boŋ neeya: Sihiyona ize wandiya donda nin ka donda-caray haari te ni se. Urusalima ize wayo na boŋ saku-saku ni banda.
23你辱骂谁、亵渎谁?你扬起声音,又高举眼目,要攻击谁?就是攻击以色列的圣者。
23 May no ni kayna, May no ni donda din? May gaa no ni na ni jinde sambu hala ni na ni boŋ sambu ka beene guna? To, Israyla wane Hananyankoyo no.
24你借着你的臣仆辱骂主;你又说:我率领我众多的战车上了群山的高峰,到了黎巴嫩极深之处。我砍伐其中高大的香柏树和佳美的松树;我去到极高之处,进入肥田般的树林。
24 Ni na ni tamey daŋ i ma Koy Beero wow. Ni ne: ‹Ay torkey kunda no ay kaaru nd'a hala tondi kuukey boŋ, Hala yongo Liban carawey gaa. Ay ga sedre* beerey da sipres* suubanantey mo beeri ka zeeri. Ay ga furo saaji tuuri zugu booba ra, Hala lunku-lunkey ra.
25我挖井和喝水;我用我的脚掌踏干埃及的河流。’
25 Ay fansi ka hari haŋ mo. Ay ce taamey no ay na Misira isey kulu koogandi nd'a.›
26耶和华说:‘难道你没有听见古时我所安排,往昔所计划的吗?现在我才使它成就,使坚固的城镇荒废,变作乱堆。
26 Haba? Ni mana maa baaru za gayyaŋ? Ay no ka woodin waadu za waato zamaney ra, Ay n'a te mo. Sohõ mo ay n'a toonandi kaŋ ga ti ni ma gallu cinari-beeri-koyey halaci k'i ciya laabu gusam.
27因此,其中的居民软弱无力,惊惶羞愧,像田间的蔬菜和青绿的草,又像房顶上的草,还没有长起来,就干焦了。
27 Woodin sabbay se no i gorokoy ciya hina kayna koyyaŋ, I biney pati, i haaw, I go sanda saaji subu cine, sanda kobto tayo, Sanda subu tayo kaŋ go garu boŋ cine kaŋ ga kukure za a mana beeri.
28你坐下,你出,你入,你向我发烈怒,我都知道。
28 Amma ay wo ga ni gora bay, Da ni fattayaŋ, da ni furoyaŋo, Da ni futay beero ay gaa mo.
29因为你向我发烈怒,又因你的狂傲达到我耳中,我要把钩子放进你的鼻孔,把嚼环放进你的嘴里,使你从你来的路上回去。
29 Ay gaa futa kaŋ ni te sabbay se binde, Zama ni boŋbeera baaru kaaru hal a furo ay hangey ra, Kal ay m'ay darb'izo daŋ ni niina ra, D'ay alzamo mo ni meyo ra, Ya ni bare ka ye nda nin fonda kaŋ ni gana ka kaa din ra.
30希西家啊!这要作你的兆头:今年你们要吃自生的,明年还要吃自长的,后年你们就要撒种,要收割,要栽种葡萄园,吃园中的果子。
30 Ya nin Hezeciya, woone no ga ciya ni se alaama: Haran araŋ ga jaraw ŋwa, Yeesi mo kala woodin jarawo, Jiiri hinzanta mo kal araŋ ma duma ka wi. Araŋ ma reyzin kaliyaŋ tilam, Araŋ m'i nafa ŋwa mo.
31犹大家所逃脱的余民,必再向下扎根,往上结果。
31 Yahuda dumo jara kaŋ cindi kaŋ du ka yana mo ga ye ka te kaaji ganda, a ma ize te beene.
32因为余下的人必从耶路撒冷出来,逃脱的人必从锡安山出来。万军之耶和华的热心必作成这事。’
32 Zama Urusalima ra no jara kaŋ cindi din ga fatta, Borey kaŋ yana ga fatta Sihiyona tondo ra. Rabbi Kundeykoyo anniya no ga woodin te.
33所以耶和华这样论到亚述王,说:‘他必不会来到这城,也不会在这里射箭;不会拿着盾牌来到城前,也不会筑土垒攻城。
33 Woodin sabbay se, Yaa no Rabbi ci Assiriya bonkoono boŋ: A si kaa gallu woone ra, A si hangaw hay a ra, A si kaa a jine nda koray, A si laabu tulluwa te a se mo.
34他从哪条路来,也必从那条路回去;他必不得进入这城;这是耶和华的宣告。
34 Fonda kaŋ a gana ka kaa d'a din, Nga no a ga gana ka ye koyne. A si kaa gallu woone do. Yaadin no Rabbi ci.
35因我为自己的缘故,又为我仆人大卫的缘故,必保护这城,拯救这城。’”
35 Zama ay no ga te gallu woone se kosaray, Y'a faaba ay boŋ se d'ay tamo Dawda mo sabbay se.»
36 神惩罚亚述王(王下19:35-37;代下32:20-21)于是耶和华的使者出去,在亚述营中击杀了十八万五千人;到了早晨,有人起来,所见的都是死尸。
36 Kala Rabbi malayka fatta ka koy Assiriyancey wongu marga ra ka boro zambar zangu nda wahakku cindi gu wi. Waato kaŋ borey tun susubay za da hinay, kala soojey din kulu go buukoyaŋ.
37亚述王西拿基立就拔营离去,返回本地,住在尼尼微。
37 Assiriya bonkoono Sennakerib binde tun ka ye nga ce banda ka goro Ninawiya kwaara.
38他在自己的神尼斯洛庙里叩拜的时候,他的儿子亚得米勒和沙利色用刀杀了他,然后逃到亚拉腊地。他的儿子以撒哈顿接续他作王。
38 A ciya mo, waato kaŋ a goono ga sududu nga de-koyo* Misrok se tooro windo ra, kal a izey Adrammelek da Sarezar n'a beeri nda takuba. I zuru ka yana ka koy Ararat laabo ra. Sennakerib ize Esar-Haddon no ka koytara ŋwa a nango ra.