1在示剑重述 神的恩惠
1 Kala Yasuwa na Israyla kunda kulu margu Sekem ra. A na Israyla arkusey, d'i jine borey, d'i alkaaley, d'i wongu nyaŋey ce. Ngey mo kaa ka kay Irikoy jine.
2约书亚对众民说：“耶和华以色列的 神这样说：‘古时你们的列祖，就是亚伯拉罕和拿鹤的父亲他拉，住在大河那边；他们事奉别的神。
2 Yasuwa ne jama kulu se: «Haŋ kaŋ Rabbi, Israyla Irikoyo ci neeya: Araŋ kaayey, waato isa beero banda no i goro, danga Tera, kaŋ ti Ibrahim da Nahor baaba. Doŋ i goono ga may de-koy fooyaŋ se.
3我把你们的祖先亚伯拉罕，从大河那边带来，领他走遍迦南地，使他的后裔增多，把以撒赐给他；
3 Kal ay n'araŋ kaayo Ibrahim sambu, ay n'a tunandi isa daŋanta. Ay n'a candi ka kond'a Kanaana laabo kulu ra. Ay n'a hayyaŋo mo tonton, k'a no Isaka.
4又把雅各和以扫赐给以撒，把西珥山赐给以扫作产业；雅各和他的子孙却下到埃及去。
4 Ay na Isaka mo no Yakuba nda Isuwa. Ay na Isuwa no Seyir tondo a m'a may. Amma Yakuba nda nga izey zulli ka koy Misira laabo ra.
5我差派了摩西和亚伦，借着我在埃及所行的神迹，用灾疫击打埃及，然后把你们领出来。
5 Ay na Musa nda Haruna donton. Ay na masiibayaŋ daŋ Misira laabo ra, hay kulu kaŋ ay te i game ra hina me. Kokor banda no ay n'araŋ kaa noodin.
6我领你们的列祖离开埃及，他们去到海边；埃及人带着战车和马兵，追赶你们的列祖直到红海。
6 Ay n'araŋ kaayey kaa Misira laabo ra, araŋ kaa hala teeko do mo. Misira borey n'araŋ kaayey ce banda gana nda wongu torkoyaŋ da kaarukoyaŋ ka koy hala Teeku Cira me gaa.
7你们的列祖呼求耶和华，他就以黑暗隔开你们和埃及人，又使海水复流淹没了他们；我在埃及所行的事，你们都亲眼见过；你们在旷野也住了许多日子。
7 Saaya kaŋ cine araŋ kaayey hẽ Rabbi gaa, kala Irikoy na kubay daŋ araŋ da Misirancey game ra. A na teeko haro candi ka daabu i boŋ. A naŋ haro m'i kulu gon, hal i yoole. Araŋ moy di mo haŋ kaŋ ay te Misira laabo ra. Araŋ te jirbi boobo saajo ra mo.
8我领你们到了住在约旦河东的亚摩利人的地，他们和你们争战，我把他们交在你们手里，你们就得了他们的地作产业；我也在你们面前把他们消灭。
8 Kal ay kande araŋ Amorancey laabo kaŋ go Urdun daŋanta ra, ngey mo n'araŋ wongu. Ay n'i daŋ araŋ kambe ra hal araŋ n'i laabo mayra ta. Ay n'i halaci mo araŋ jine.
9那时摩押王西拨的儿子巴勒起来攻击以色列人；他派人把比珥的儿子巴兰召了来，咒诅你们。
9 Waato din gaa no Zippor izo Balak, Mowab bonkoono, nga mo tun ka Israyla wongu. A donton mo ka Beyor izo Balaam ce ka ne a m'araŋ laali.
10我不肯听巴兰的话，结果他反而一而再祝福你们；这样，我就救了你们脱离他的手。
10 Amma ay ne: ‹Ay mana yadda ka Balaam sanney hangan.› Woodin sabbay se no kal a n'araŋ albarkandi. Yaadin cine mo no ay n'araŋ faaba nd'a Balak kambe ra.
11你们过了约旦河，来到耶利哥；耶利哥的居民与你们作战，还有亚摩利人、比利洗人、迦南人、赫人、革迦撒人、希未人、耶布斯人，也跟你们作战；我把他们都交在你们手里。
11 Araŋ na Urdun daŋandi ka kaa Yeriko. Yeriko borey n'araŋ wongu, kaŋ yaŋ ga ti Amorancey, da Perizancey, da Kanaanancey, da Hittancey, da Jirgasancey, da Hibancey, da Yebusancey. Amma ay n'i daŋ araŋ kambe ra.
12我派了黄蜂飞在你们前面，把亚摩利人的两个王从你们面前赶走，并不是用你的刀，也不是用你的弓。
12 Ay na cebeeri-hawlandi mo donton araŋ jine, k'i gaaray araŋ jine. Araŋ na Amorancey bonkooni hinka din gaaray, kaŋ manti nda ni takuba, manti nda ni biraw mo.
13我赐给你们的土地，不是你们劳苦开垦的；我赐给你们的城市，不是你们建造的，你们却住在城中；你们享用的葡萄园和橄榄园，也不是你们栽种的。’
13 Ay n'araŋ no laabu kaŋ araŋ mana taabi fo te a ra, da birniyaŋ kaŋ araŋ mana cina, araŋ goono ga goro i ra, da reyzin* kaliyaŋ, da zeytun* nyayaŋ mo kaŋ araŋ mana tilam, araŋ go g'i nafa ŋwa.
14劝勉众民事奉耶和华“现在你们要敬畏耶和华，真诚地按着真理事奉他，把你们列祖在大河那边和在埃及事奉的神除掉，去事奉耶和华。
14 A binde sohõ araŋ ma humburu Rabbi. Araŋ ma may a se cimi ra da munaficitaray-jaŋay ra. Toorey din kaŋ araŋ kaayey goro ka may i se isa beero daŋanta, da Misira laabo ra mo, araŋ ma banda bare i gaa ka may Rabbi se.
15如果你们认为事奉耶和华不好，那么今日你们就可以选择你们所要事奉的：是你们列祖在大河那边事奉的神呢，还是你们现在所住亚摩利人之地的神呢？至于我和父家，我们必事奉耶和华。”
15 Amma hala day araŋ wo se, hari laalo no araŋ ma may Rabbi se, yaadin gaa wa suuban hunkuna wo kaŋ se no araŋ ga may. Hala isa beero banda toorey no, kaŋ yaŋ se araŋ kaayey goro ka may, wala Amorancey toorey no, kaŋ yaŋ araŋ go i laabo ra ga goro sohõ, wa suuban. Amma ay wo, in d'ay windo, Rabbi se no iri ga may.»
16众民回答：“我们绝对不会离弃耶和华，去事奉别的神；
16 Kala jama kulu tu ka ne: «Irikoy m'iri waa d'iri ma fay da Rabbi ka tooruyaŋ gana!
17因为耶和华我们的 神把我们和我们的列祖，从埃及地为奴的家领出来，并且在我们眼前行了那些伟大的神迹；又在我们所行的一切路上，和我们经过的一切民族中间，他都保护了我们；
17 Zama Rabbi iri Irikoyo, nga no k'iri nd'iri kaayey kaa Misira laabo ra, tamtaray kwaara. A na hay bambatey mo te iri jine. Iri di kaŋ a n'iri hallasi mo fondey kulu kaŋ iri gana yaŋ ra, dumey kulu game ra, waato kaŋ iri gana i laabey ra.
18耶和华又把所有的民族和住在这地的亚摩利人，都从我们面前赶走；所以我们必事奉耶和华，因为他是我们的 神。”
18 Rabbi na dumey din kulu gaaray iri jine mo, hala nda baa Amorancey kaŋ yaŋ go laabu wo ra da goray. Woodin se binde iri mo ga may Rabbi se, zama nga no ga ti iri Irikoyo.»
19约书亚对众民说：“你们不能事奉耶和华，因为他是圣洁的 神；他是嫉妒的 神，他必不赦免你们的过犯和罪恶。
19 Kala Yasuwa ne jama se: «Araŋ sinda hina kaŋ ga naŋ araŋ ma may Rabbi se, zama nga wo Koy Hanno no. Nga wo Irikoy kaŋ ga canse mo no. A si araŋ taaley wala araŋ zunubey yaafa bo.
20如果你们离弃耶和华，去事奉外族人的神，那么在耶和华赐福给你们之后，他必转而降祸与你们，把你们消灭。”
20 D'araŋ fay da Rabbi, ka koy ka may de-koy waani yaŋ se, saaya din a ga bare k'araŋ taabandi. A m'araŋ halaci mo, a gomno kaŋ a jin ka te araŋ se din banda.»
21众民对约书亚说：“不，我们必定事奉耶和华。”
21 Kala jama ne Yasuwa se: «Manti yaadin no bo, amma iri ga may Rabbi se.»
22约书亚对众民说：“你们选择了耶和华，要事奉他，你们为自己作证吧。”他们说：“我们愿意作证。”
22 Yasuwa mo ye ka ne jama se: «Araŋ ya seedayaŋ no araŋ bumbey se, kaŋ araŋ na Rabbi suuban zama araŋ ma may a se.» I ne: «Iri ya seedayaŋ no.»
23约书亚说：“现在你们要除掉在你们中间外族人的神，一心归向耶和华以色列的 神。”
23 Sohõ binde nga din ne: «Kal araŋ ma banda bare mebarawey toorey kaŋ go araŋ do din gaa. Araŋ ma araŋ biney bare ka ye Rabbi, Israyla Irikoyo do.»
24众民对约书亚说：“我们必事奉耶和华我们的 神，必听从他的话。”
24 Jama ne Yasuwa se: «Rabbi iri Irikoyo se no iri ga may, a sanno se mo no iri ga hangan.»
25约书亚与众民立约那一天，约书亚就与众民立约，在示剑为他们订立律例和典章。
25 Yasuwa binde sappe nda jama han din hane. A na hin sanni nda farillayaŋ kayandi i se noodin Sekem ra.
26约书亚把这些话都写在 神的律法书上；又拿一块大石头，立在耶和华圣所旁边的橡树下。
26 Yasuwa na sanni woodin yaŋ mo hantum Irikoy asariya tira ra. Koyne, a na tondi bambata fo sambu k'a sinji noodin shen tuuri-nya fo cire, kaŋ go Rabbi nangu hananta tanjay.
27约书亚对全体人民说：“看哪，这块石头可以向我们作证，因为它听见了耶和华对我们所说的一切话；所以这块石头要向你们作证，免得你们否认你们的 神。”
27 Yasuwa ye ka ne jama kulu se koyne: «Guna tondo wo, a ga ciya seeda iri boŋ, zama a maa Rabbi sanney kulu kaŋ yaŋ a ci iri se. Tondo binde ga ciya seeda araŋ boŋ, zama araŋ ma si araŋ Irikoyo ze.»
28于是约书亚打发众民各自回到自己的地业去了。
28 Woodin banda Yasuwa na borey sallama, boro fo kulu ma koy nga tubo do.
29约书亚逝世这些事以后，耶和华的仆人、嫩的儿子约书亚死了，那时他是一百一十岁。
29 A ciya woodin banda, kala Rabbi tamo Yasuwa, Nun izo te ka si. Saaya din a gonda jiiri zangu fo nda iway.
30以色列人把他埋葬在他自己地业的境内，就是在以法莲山地上的亭拿．西拉，在迦实山的北边。
30 I n'a fiji nga tubo hirro boŋ gaa, Timnat-Sera ra. Kwaara din go Ifraymu tondey laabo ra, Gaas tondo se azawa kambe haray.
31约书亚在世的日子，和约书亚死后，那些知道耶和华为以色列人所行的一切事的长老还在世的日子，以色列人都事奉耶和华。
31 Israyla borey may Rabbi se Yasuwa baafuna me-d'a-me ra, da dottijey kaŋ yaŋ cindi Yasuwa banda, ngey mo jirbey ra, borey kaŋ yaŋ ga Rabbi goyey kulu kaŋ a te Israyla se din bay.
32附录以色列人从埃及带出来的约瑟骸骨，葬在示剑的一块田里；这块田是雅各从前用一百块银子向示剑的父亲哈抹的子孙那里买来的；这块田就成了约瑟子孙的产业。
32 Yusufu biriyey mo kaŋ yaŋ Israyla izey sambu ka fun d'ey Misira laabo ra, i n'i fiji Sekem ra, laabu jara ra kaŋ Yakuba day Hamor izey Sekem cinakwa gaa. Nzarfu gude zangu no a n'a day d'a. A ciya Yusufu izey se tubu.
33亚伦的儿子以利亚撒也死了；以色列人就把他埋葬在基比亚，就是他儿子非尼哈在以法莲山地所得的产业。
33 Haruna izo Eliyezar, nga mo bu. I n'a fiji nga izo Fineyas tudo gaa, wo kaŋ a du Ifraymu tondey laabo ra.