1遵行诫命蒙福（申7:12-24，28:1-14）
1 «Araŋ ma si tooru kulu te araŋ boŋ se. Araŋ ma si himandi jabante sinji mo, wala tondi kuuku, wala mo araŋ ma si tondi kaŋ gonda hima-care jisi araŋ laabo ra, zama araŋ ma boŋ sumbal a se, zama ay ya Rabbi no araŋ Irikoyo.
2你们要遵守我的安息日；敬畏我的圣所；我是耶和华。
2 Araŋ ma haggoy d'ay asibtey ka gaakuri cabe ay Nangoray Hananta se. Ay ya Rabbi no.
3你们遵行我的律例，谨守我的诫命，遵照奉行，
3 D'araŋ g'ay hin sanney gana ka haggoy d'ay farilley k'i te,
4我就按时给你们降下雨露，使地生出土产，田野的树木也结果实。
4 kal ay ma beene hari no araŋ se alwaatey kaŋ ga hagu ra. Laabo ma nga albarka hay, saajo ra tuuri-nyaŋey mo ma ngey izey hay.
5你们打禾，必打到摘葡萄的时候，摘葡萄必摘到撒种的时候；你们吃食物，吃得饱足，在你们的境内安然居住。
5 Araŋ ntaaso karayaŋo ma gay kala reyzin* kosuyaŋ. Reyzin goy mo ma to kala dumayaŋ waate. Araŋ g'araŋ ŋwaaro ŋwa ka kungu ka goro araŋ laabo ra baani samay.
6我必使你们境内太平；你们睡觉，没有人惊吓你们；我使恶兽在境内绝迹；刀剑也不经过你们的地。
6 Ay ga naŋ baani ma bara laabo ra. Araŋ ga kani, boro kulu si mo kaŋ g'araŋ humburandi. Ay ga naŋ ganji ham futay ma ban laabo ra, takuba mo si bisa araŋ laabo ra.
7你们必追赶仇敌，他们必在你们面前倒在刀下。
7 Araŋ g'araŋ ibarey gaaray. Takuba g'i zeeri araŋ jine.
8你们五个人必追赶一百人，一百人必追赶一万人；你们的仇敌必在你们面前倒在刀下。
8 Araŋ boro gu ga hin boro zangu ka gaaray, araŋ boro zangu fo mo ga boro zambar way gaaray. Takuba g'araŋ ibarey zeeri mo araŋ jine.
9我眷顾你们，使你们繁殖增多，也必坚立我与你们所立的约。
9 Ay g'ay jine bare ka ye araŋ do haray, k'araŋ ciya albarkanteyaŋ. Ay g'araŋ tonton, k'ay alkawlo tabbatandi araŋ do.
10你们吃久藏的旧粮，要挪出旧粮，腾空给新粮。
10 Araŋ ga ŋwa barma zeeno gayante gaa. Araŋ ga manaŋ ntaaso kaa kal i ma itajo daŋ.
11我必在你们中间安置我的居所，我的心也不厌弃你们。
11 Ay g'ay nangora sinji araŋ game ra mo, ay fundo si araŋ fanta.
12我要在你们中间行走；我要作你们的 神，你们要作我的子民。
12 Ay ga bar-bare araŋ game ra, ay ga ciya araŋ Irikoyo, araŋ mo ga ciya ay jama.
13我是耶和华你们的 神，曾经把你们从埃及地领出来，使你们不再作他们的奴仆；我折断了你们所负的轭，使你们挺身昂首地行走。
13 Ay ya Rabbi no, araŋ Irikoyo, kaŋ n'araŋ fattandi araŋ ma fun Misira laabo ra, zama araŋ ma si ye ka ciya i tamyaŋ. Ay n'araŋ taabi goy calo* ceeri ka naŋ araŋ ma dira kayante.
14违背诫命遭祸（申28:15-68）“但如果你们不听从我，不遵行这一切诫命；
14 Amma d'araŋ wangu ka maa ay se, araŋ si farilley din kulu te mo,
15如果你们弃绝我的律例，你们的心厌弃我的典章，不遵行我的一切诫命，违背我的约，
15 d'araŋ g'ay hin sanney furu, d'araŋ fundey g'ay ciiti sanney fanta, hal araŋ ga wangu k'ay farilley kulu te, d'araŋ n'ay sappa tunandi --
16我就要这样待你们：我必命惊慌临到你们，痨病热病使你们眼目昏花，心灵憔悴；你们必徒然撒种，因为你们的仇敌必吃尽你们的出产。
16 kal ay mo ma woone te araŋ se: Ay ga humburkumay taŋ araŋ gaa, danga doori kaŋ ga ŋwa, da gaaham konni kaŋ yaŋ g'araŋ moy halaci ka naŋ araŋ fundey ma suugu. Araŋ g'araŋ dumar'izey duma yaamo, zama araŋ ibarey no g'a ŋwa.
17我向你们变脸，你们就败在仇敌面前；恨恶你们的要管辖你们；虽然没有人追赶，你们仍然逃跑。
17 Ay ga banda bare araŋ gaa mo, hal araŋ ibarey m'araŋ kar ka gaaray. Borey kaŋ ga konna araŋ g'araŋ may. Araŋ ga zuru mo baa gaarayko si no.
18经过这些以后，如果你们还不听从我，我就要因你们的罪加重七倍管教你们。
18 Woodin banda, d'araŋ wangu ka maa ay se hala hõ, woodin sabbay se kal ay m'araŋ gooji kala sorro iyye koyne araŋ zunubey sabbay se.
19我必粉碎你们夸耀的力量；我要使你们的天像铁，你们的地像铜；
19 Ay g'araŋ dabaro boŋbeera ceeri, ya araŋ beena ciya kolay, araŋ laabo mo danga guuru-say cine.
20你们的气力徒然用尽；你们的地不出产，境内的树也不结果实。
20 Araŋ g'araŋ gaabo sara yaamo, zama araŋ laabo si nga albarka hay. Laabo tuuri-nyaŋey mo si ngey izey hay.
21“如果你们行事为人与我的心意相违，不肯听从我，我就要按着你们的罪，使灾祸加重七倍地临到你们。
21 D'araŋ ga dira ka gaaba nd'ay mo, d'araŋ wangu ka maa ay se, kal ay ma kande balaaw iyye koyne araŋ boŋ araŋ zunubey lasaabo boŋ.
22打发野地的走兽到你们中间，夺去你们的儿女，残害你们的牲畜，减少你们的人口，使你们的道路荒凉。
22 Ay ga ganji hamey donton araŋ game ra, kaŋ g'araŋ izey kom araŋ se, i m'araŋ almaney halaci. Araŋ ga ciya jama kayna, araŋ fondey mo ma jaŋ boro.
23“但如果你们经过这些事仍然不归向我，行事仍与我的心意相违，
23 Amma da hayey din kulu mana araŋ gooji ay se, hal araŋ ga dira ka gaaba nd'ay,
24我也要与你们作对，按着你们的罪，再加重七倍击打你们；
24 kulu ay mo ga dira ka gaaba nd'araŋ. Ay bumbo mo g'araŋ kar hala sorro iyye araŋ zunubey sabbay se.
25使刀剑临到你们，报复背约的仇；聚集你们到城里，好使我打发瘟疫在你们中间，把你们交在仇敌的手里。
25 Ay ga kande takuba araŋ gaa hal a ma sappa tunandiyaŋo bana. Araŋ ga margu care do araŋ kwaarey ra, ay ga balaaw samba araŋ gaa. I g'araŋ daŋ araŋ ibarey kambey ra mo.
26我断绝你们的粮食来源以后，十个女人要共用一个炉子给你们烤饼，她们配给定量的饼给你们；你们要吃，却吃不饱。
26 Waati kaŋ ay na ŋwaaro kaŋ gaa araŋ ga de din gazandi, kala wayboro way m'araŋ hawru hina feema folloŋ boŋ. I ga hawru lasaabu araŋ se tiŋay neesiji boŋ. Araŋ g'a ŋwa amma araŋ si kungu.
27“如果你们经过这事，还是不听从我，行事仍与我的心意相违，
27 Da hala hõ araŋ ga wangu ka maa ay se, amma araŋ ga dira ka gaaba d'ay,
28我就必发烈怒，与你们作对；我要按着你们的罪，再加重七倍管教你们。
28 kal ay ma dira ka gaaba nd'araŋ dukuri ra. Ay g'araŋ gooji hala sorro iyye mo araŋ zunubey sabbay se.
29你们要吃自己儿子的肉，女儿的肉也要吃。
29 Araŋ g'araŋ ize arey basey ŋwa, araŋ ize wayey basey mo araŋ g'i ŋwa.
30我必毁坏你们的邱坛，砍倒你们的香坛，把你们的尸体扔在你们仆倒的偶像上面；我的心必厌弃你们。
30 Ay g'araŋ tudey boŋ sududuyaŋ nangey halaci, k'araŋ wayna himandey dumbu, k'araŋ buukoy furu araŋ tooru himandey boŋ. Ay fundo mo g'araŋ fanta.
31我必使你们的城市变为荒场，使你们的圣所荒凉；我也不闻你们馨香的祭。
31 Ay g'araŋ kwaarey mo ciya kurmu k'araŋ nangu hanney ciya yaamo. Ay ga wangu ka maa araŋ dugu haw kaaney.
32我要使地荒凉，连住在那里的仇敌也惊奇。
32 Ay ga laabo mo ciya kurmu hal araŋ ibarey kaŋ yaŋ goono ga goro a ra ma di a ka dambara nd'a.
33我要把你们分散在万国中，我又拔出刀来追赶你们；你们的地成为荒凉，你们的城市变成荒场。
33 Araŋ bumbey mo, ay g'araŋ say-say dumi cindey game ra, ay ga takuba candi araŋ banda mo. Araŋ laabo ga goro koonu, araŋ kwaarey ma te kurmuyaŋ.
34“当那地荒凉，你们又住在仇敌之地的时候，地就享受安息；那地要休歇，享受安息。
34 Alwaato din no laabo ga nga fulanzamay te ka maa kaani, alwaati kulu kaŋ a ga goro kurmu, kaŋ araŋ mo go araŋ ibarey laabo ra. Kala waati din laabo ga fulanzam ka farhã nda nga asibtey.
35因为你们居住在那里的时候，地不能在你们的安息年中享受安息，唯有在荒凉的日子，才可享安息。
35 Alwaati kulu kaŋ a ga goro kurmu a ga du fulanzamay danga fulanzamay kaŋ a mana du araŋ asibtey ra, saaya kaŋ araŋ goro a ra.
36至于你们剩下的人，我必使他们在仇敌之地胆战心惊；风吹落叶也会吓跑他们；他们必逃跑，好像逃避刀剑一样；虽然无人追赶，他们却跌倒。
36 Borey kaŋ yaŋ cindi araŋ ra ciine ra mo, ay ga gaabi-jaŋay daŋ i biney ra i ibarey laabey ra. Kobto kaŋ haw ga faaru yooja g'i gaaray. I ga zuru danga mate kaŋ boro ga zuru takuba se. I ga kaŋ, baa boro kulu mana i gaaray.
37虽然无人追赶，他们却像面临刀剑，彼此撞跌；你们在仇敌面前，不能站立得住。
37 I ga kati care gaa baa boro kulu mana i gaaray, danga day takuba no i banda. Araŋ ga bara dabari si kaŋ ga kay araŋ ibarey jine.
38你们要在万国中灭亡；仇敌之地必吞灭你们。
38 Araŋ ga halaci mo dumi cindey ra, araŋ ibarey laabey g'araŋ gon.
39你们剩下的人，必因自己的罪孽在仇敌之地消灭，也因犯了祖先的罪孽日渐衰弱。
39 Borey kaŋ cindi araŋ ra mo ga faabu ka ciya ikomsoyaŋ i zunubey sabbay se araŋ ibarey laabey ra. I kaayey zunubey sabbay se mo no i ga faabu ka te ikomsoyaŋ i banda.
40承认罪孽始蒙垂顾“那时他们就会承认自己的罪孽和他们祖先的罪孽，就是他们对我不忠的过犯，又承认因为行事与我的心意相违，
40 I ga ngey zunubey ci mo, d'i kaayey waney. I taaley kaŋ ra i na amaana ŋwaari te ay se nooya, za kaŋ i soobay ka gaaba nda ay.
41以致我也与他们作对，把他们带到他们的仇敌之地。如果他们未受割礼的心这样谦卑下来，情愿接受他们罪孽的刑罚，
41 Ay mo, ay soobay ka gaaba nd'ey ka kond'ey hala ngey ibarey laabey ra. Noodin d'i biney kaŋ yaŋ sinda dambanguyaŋ ga ye ganda, d'i yadda nda goojiyaŋo kaŋ kaa i boŋ i zunubey sabbay se,
42我就记念我与雅各所立的约，记念我与以撒所立的约，与亚伯拉罕所立的约；我也记念这地。
42 kal ay mo, ay ma fongu nd'ay sappa kaŋ go in nda Yakuba game ra, ay sappa kaŋ go in nda Isaka game ra, ay sappa kaŋ go in nda Ibrahim game ra mo. Ay ma fongu a gaa, ay ma fongu nda laabo mo.
43他们会离开这地，地在荒凉无人的时候，就可以享受安息，同时他们要接受他们罪孽的刑罚，因为他们弃绝了我的典章，他们的心厌弃了我的律例。
43 Zama i ga laabo naŋ hal a ma farhã da nga fulanzama, alwaati kulu kaŋ a ga goro kurmu i siinoyaŋ sabbay se. I ga ngey zunubey goojiyaŋo ta mo, zama i n'ay farilley furu, i fundey n'ay hin sanney fanta mo.
44虽然这样，他们住在仇敌之地的时候，我还是不弃绝他们，也不厌弃他们，不把他们灭绝，我不会违背我与他们所立的约；因为我是耶和华他们的 神。
44 Kulu nda yaadin, baa waati kaŋ i go ngey ibarey laabo ra, ay si g'i furu, ay si g'i fanta mo hal i ma halaci parkatak. Ay s'ay alkawlo tunandi i se, zama ay ya Rabbi no, i Irikoyo.
45因为他们的缘故，我要记念我与他们祖先所立的约；他们的祖先是我在列国眼前，从埃及地领出来的，为要作他们的 神；我是耶和华。”
45 Alwaato din i sabbay se ay ga fongu nda alkawlo kaŋ ay te i kaayey se, ngey kaŋ yaŋ ay kande ka fun Misira laabo ra dumi cindey jine, hal ay ma ciya i Irikoyo. Ay ya Rabbi no.»
46这些是耶和华在西奈山，借着摩西颁布他和以色列人之间的律例、典章和法则。
46 Woodin yaŋ no ga ti hin sanney da farilley da asariya* kaŋ yaŋ Rabbi te nga nda Israyla izey game ra, Sinayi tondo do, Musa kambe ra.