¹After these things Jesus walked in Galilee: for he would not walk in Jewry, because the Jews sought to kill him.

¹Goude an traoù-se, Jezuz a valee dre C'halilea, rak ne felle ket dezhañ chom e Judea, abalamour ma klaske ar Yuzevien e lazhañ.

²Now the Jew's feast of tabernacles was at hand.

²Met, gouel ar Yuzevien, galvet an Teltennoù, a dostae.

³His brethren therefore said unto him, Depart hence, and go into Judaea, that thy disciples also may see the works that thou doest.

³E vreudeur a lavaras dezhañ: Kae ac'han, ha kae e Judea, evit ma welo ivez da ziskibien an oberoù a rez.

⁴For there is no man that doeth any thing in secret, and he himself seeketh to be known openly. If thou do these things, shew thyself to the world.

⁴Rak den ne ra netra e-kuzh, pa glask bezañ anavezet. Mar rez an traoù-se, en em ziskouez da-unan d'ar bed.

⁵For neither did his brethren believe in him.

⁵Rak e vreudeur memes ne gredent ket ennañ.

⁶Then Jesus said unto them, My time is not yet come: but your time is alway ready.

⁶Jezuz a lavaras dezho: Va amzer n'eo ket c'hoazh deuet; met hoc'h amzer-hu a zo atav deuet.

⁷The world cannot hate you; but me it hateth, because I testify of it, that the works thereof are evil.

⁷Ar bed ne c'hell ket ho kasaat; met kasaat a ra ac'hanon, abalamour ma roan testeni anezhañ, penaos eo fall e oberoù.

⁸Go ye up unto this feast: I go not up yet unto this feast: for my time is not yet full come.

⁸Evidoc'h-c'hwi, pignit d'ar gouel-mañ; evidon-me, ne bignin ket c'hoazh dezhañ, rak va amzer n'eo ket c'hoazh deuet.

⁹When he had said these words unto them, he abode still in Galilee.

⁹Hag o vezañ lavaret kement-se dezho, e chomas e Galilea.

¹⁰But when his brethren were gone up, then went he also up unto the feast, not openly, but as it were in secret.

¹⁰Met, pa voe aet e vreudeur, e pignas ivez d'ar gouel, neket a-wel d'an holl, met evel e-kuzh.

¹¹Then the Jews sought him at the feast, and said, Where is he?

¹¹Ar Yuzevien eta a glaske anezhañ e-pad ar gouel, hag a lavare: Pelec'h emañ?

¹²And there was much murmuring among the people concerning him: for some said, He is a good man: others said, Nay; but he deceiveth the people.

¹²Hag e voe ur brud diwar e benn e-touez ar bobl. Darn a lavare: Un den mat eo; ha darn all a lavare: Nann, met touellañ a ra ar bobl.

¹³Howbeit no man spake openly of him for fear of the Jews.

¹³Koulskoude, den ne gomze frank anezhañ, gant aon rak ar Yuzevien.

¹⁴Now about the midst of the feast Jesus went up into the temple, and taught.

¹⁴War-dro hanter ar gouel, Jezuz a bignas en templ, hag a gelenne.

¹⁵And the Jews marvelled, saying, How knoweth this man letters, having never learned?

¹⁵Ar Yuzevien a oa souezhet hag a lavare: Penaos ec'h anavez an den-mañ ar skriturioù, o vezañ n'en deus ket o desket?

¹⁶Jesus answered them, and said, My doctrine is not mine, but his that sent me.

¹⁶Jezuz a respontas dezho: Va c'helennadurezh n'eo ket ac'hanon, met eus an hini en deus va c'haset.

¹⁷If any man will do his will, he shall know of the doctrine, whether it be of God, or whether I speak of myself.

¹⁷Mar fell da unan bennak ober bolontez Doue, ec'h anavezo hag-eñ eo va c'helennadurezh eus Doue, pe ha me a gomz ac'hanon va-unan.

¹⁸He that speaketh of himself seeketh his own glory: but he that seeketh his glory that sent him, the same is true, and no unrighteousness is in him.

¹⁸An hini a gomz anezhañ e-unan, a glask e c'hloar e-unan; met an hini a glask gloar an hini en deus e gaset, a dle bezañ kredet, ha n'eus ket a zireizhder ennañ.

¹⁹Did not Moses give you the law, and yet none of you keepeth the law? Why go ye about to kill me?

¹⁹N'en deus ket Moizez roet al lezenn deoc'h? Hag hini ac'hanoc'h ne vir anezhi. Perak e klaskit va lazhañ?

²⁰The people answered and said, Thou hast a devil: who goeth about to kill thee?

²⁰Ar bobl a respontas dezhañ: Un diaoul ac'h eus; piv eo an hini a glask da lazhañ?

²¹Jesus answered and said unto them, I have done one work, and ye all marvel.

²¹Jezuz a respontas hag a lavaras dezho: Un oberenn am eus graet, hag oc'h holl souezhet a gement-se.

²²Moses therefore gave unto you circumcision; (not because it is of Moses, but of the fathers;) and ye on the sabbath day circumcise a man.

²²Moizez en deus gourc'hemennet deoc'h an amdroc'h (n'eo ket ma teu eus Moizez, met eus an Tadoù), ha c'hwi a amdroc'h un den deiz ar sabad.

²³If a man on the sabbath day receive circumcision, that the law of Moses should not be broken; are ye angry at me, because I have made a man every whit whole on the sabbath day?

²³Mar bez amdroc'het un den deiz ar sabad, evit na vo ket torret lezenn Voizez, perak en em fulorit a-enep ac'hanon abalamour ma em eus yac'haet un den penn-da-benn deiz ar sabad?

²⁴Judge not according to the appearance, but judge righteous judgment.

²⁴Na varnit ket hervez an doare, met barnit hervez ar reizhder.

²⁵Then said some of them of Jerusalem, Is not this he, whom they seek to kill?

²⁵Hag ur re bennak eus Jeruzalem a lavare: n'eo ket an hini a glasker da lakaat da vervel?

²⁶But, lo, he speaketh boldly, and they say nothing unto him. Do the rulers know indeed that this is the very Christ?

²⁶Ha setu aze e komz frank, ha ne lavarer netra dezhañ. Ar mestroù, hag anavezet o defe ez eo e gwirionez ar C'hrist?

²⁷Howbeit we know this man whence he is: but when Christ cometh, no man knoweth whence he is.

²⁷Koulskoude, ni a oar a-belec'h eo hemañ; e-lec'h pa zeuio ar C'hrist, den n'anavezo a-belec'h eo.

²⁸Then cried Jesus in the temple as he taught, saying, Ye both know me, and ye know whence I am: and I am not come of myself, but he that sent me is true, whom ye know not.

²⁸Ha Jezuz a grie en templ eta, o kelenn, hag o lavarout: C'hwi a anavez ac'hanon, hag ec'h ouzoc'h a-belec'h on. N'on ket deuet ac'hanon va-unan, met an hini en deus va c'haset a zo gwirion, ha c'hwi n'anavezit ket anezhañ.

²⁹But I know him: for I am from him, and he hath sent me.

²⁹Me a anavez anezhañ, rak dont a ran eus e berzh, hag eñ eo en deus va c'haset.

³⁰Then they sought to take him: but no man laid hands on him, because his hour was not yet come.

³⁰Klask a raent kregiñ ennañ; met den ne grede lakaat e zorn warnañ, abalamour e eur ne oa ket c'hoazh deuet.

³¹And many of the people believed on him, and said, When Christ cometh, will he do more miracles than these which this man hath done?

³¹Koulskoude, kalz eus ar bobl a gredas ennañ, hag a lavare: Pa zeuio ar C'hrist, hag ober a raio brasoc'h mirakloù eget ma ra hemañ?

³²The Pharisees heard that the people murmured such things concerning him; and the Pharisees and the chief priests sent officers to take him.

³²Ar farizianed, o vezañ klevet ar pezh a lavare ar bobl anezhañ e-kuzh, a gasas, a-unvan gant ar veleien vras, serjanted evit kregiñ ennañ.

³³Then said Jesus unto them, Yet a little while am I with you, and then I go unto him that sent me.

³³Setu perak Jezuz a lavaras dezho: Me a zo ganeoc'h c'hoazh evit un nebeut amzer, ha mont a ran da gavout an hini en deus va c'haset;

³⁴Ye shall seek me, and shall not find me: and where I am, thither ye cannot come.

³⁴klask a reot ac'hanon, ha ne'm c'havot ket; ha c'hwi, ne c'hellit ket dont e-lec'h ma'z on.

³⁵Then said the Jews among themselves, Whither will he go, that we shall not find him? will he go unto the dispersed among the Gentiles, and teach the Gentiles?

³⁵Ar Yuzevien eta a lavare etrezo: Pelec'h ez aio, na c'hellimp ket kavout anezhañ? Mont a raio etrezek ar re a zo strewet e-touez ar C'hresianed, ha kelenn a raio ar C'hresianed?

³⁶What manner of saying is this that he said, Ye shall seek me, and shall not find me: and where I am, thither ye cannot come?

³⁶Petra eo ar pezh en deus lavaret: C'hwi am c'hlasko, ha ne'm c'havot ket; ha c'hwi ne c'hellit ket dont e-lec'h ma'z on?

³⁷In the last day, that great day of the feast, Jesus stood and cried, saying, If any man thirst, let him come unto me, and drink.

³⁷An deiz diwezhañ ha brasañ eus ar gouel, Jezuz en em gave eno, hag a grie: Mar en deus unan bennak sec'hed, ra zeuio da'm c'havout, ha ra evo.

³⁸He that believeth on me, as the scripture hath said, out of his belly shall flow rivers of living water.

³⁸An hini a gred ennon, stêrioù dour a vuhez a redo eus e askre, evel ma lavar ar Skritur.

³⁹(But this spake he of the Spirit, which they that believe on him should receive: for the Holy Ghost was not yet given; because that Jesus was not yet glorified.)

³⁹Met eñ a lavare kement-se eus ar Spered a dlee resev ar re a gredje ennañ; rak ar Spered-Santel ne oa ket bet c'hoazh roet, abalamour na oa ket bet c'hoazh roet da Jezuz e c'hloar.

⁴⁰Many of the people therefore, when they heard this saying, said, Of a truth this is the Prophet.

⁴⁰Kalz eus ar bobl, o vezañ klevet ar gerioù-se, a lavare: Hemañ eo e gwirionez ar profed.

⁴¹Others said, This is the Christ. But some said, Shall Christ come out of Galilee?

⁴¹Reoù all a lavare: Ar C'hrist eo. Ha reoù all a lavare: Met ar C'hrist, ha dont a ra eus Galilea?

⁴²Hath not the scripture said, That Christ cometh of the seed of David, and out of the town of Bethlehem, where David was?

⁴²Ar Skritur, ha ne lavar ket e teuio ar C'hrist eus lignez David hag eus bourc'h Betlehem, a-belec'h e oa David?

⁴³So there was a division among the people because of him.

⁴³Ar bobl eta a oa lodennet diwar e benn.

⁴⁴And some of them would have taken him; but no man laid hands on him.

⁴⁴Hag ur re bennak anezho a c'hoantae kregiñ ennañ, met den ne lakaas e zaouarn warnañ.

⁴⁵Then came the officers to the chief priests and Pharisees; and they said unto them, Why have ye not brought him?

⁴⁵Ar serjanted eta a zistroas etrezek ar veleien vras hag ar farizianed; ar re-mañ a lavaras dezho: Perak n'hoc'h eus ket e zegaset?

⁴⁶The officers answered, Never man spake like this man.

⁴⁶Ar serjanted a respontas: Biskoazh den n'en deus komzet evel an den-se.

⁴⁷Then answered them the Pharisees, Are ye also deceived?

⁴⁷Ar farizianed a lavaras dezho: Bet oc'h-hu ivez touellet?

⁴⁸Have any of the rulers or of the Pharisees believed on him?

⁴⁸Ha bez' ez eus unan bennak eus ar mestroù pe eus ar farizianed hag en defe kredet ennañ?

⁴⁹But this people who knoweth not the law are cursed.

⁴⁹Met ar bobl villiget-mañ n'anavez ket al lezenn.

⁵⁰Nicodemus saith unto them, (he that came to Jesus by night, being one of them,)

⁵⁰Nikodem, an hini a oa deuet en noz da gavout Jezuz hag a oa unan anezho, a lavaras dezho:

⁵¹Doth our law judge any man, before it hear him, and know what he doeth?

⁵¹Ha barn a ra hol lezenn un den hep bezañ e glevet hag hep anavezout ar pezh en deus graet?

⁵²They answered and said unto him, Art thou also of Galilee? Search, and look: for out of Galilee ariseth no prophet.

⁵²Int a respontas dezhañ: Bez' out ivez Galileat? Evesha ha gwel: profed ebet a zo deuet eus Galilea.

⁵³And every man went unto his own house.

⁵³Ha pep hini en em dennas en e di.