¹Now the feast of unleavened bread drew nigh, which is called the Passover.

¹Gouel ar bara hep goell, anvet ar Pask, a dostae.

²And the chief priests and scribes sought how they might kill him; for they feared the people.

²Ar veleien vras hag ar skribed a glaske penaos e c'helljent lakaat Jezuz d'ar marv; rak doujañ a raent ar bobl.

³Then entered Satan into Judas surnamed Iscariot, being of the number of the twelve.

³Met Satan a yeas e Judaz, lesanvet Iskariod, unan eus an daouzek;

⁴And he went his way, and communed with the chief priests and captains, how he might betray him unto them.

⁴hag ez eas, hag e komzas gant ar veleien vras ha gant pennoù ar warded, diwar an doare ma en lakaje etre o daouarn.

⁵And they were glad, and covenanted to give him money.

⁵Laouen e voent a gement-se, hag e tivizjont reiñ arc'hant dezhañ.

⁶And he promised, and sought opportunity to betray him unto them in the absence of the multitude.

⁶Eñ a roas e c'her, hag e klaske an tu dereat evit e reiñ dezho hep ma ouije ar bobl.

⁷Then came the day of unleavened bread, when the passover must be killed.

⁷Koulskoude, deiz ar bara hep goell a zeuas, ma oa ret aberzhañ ar Pask,

⁸And he sent Peter and John, saying, Go and prepare us the passover, that we may eat.

⁸ha Jezuz a gasas Pêr ha Yann, o lavarout: It da fichañ deomp ar Pask, evit ma tebrimp anezhañ.

⁹And they said unto him, Where wilt thou that we prepare?

⁹Int a lavaras dezhañ: Pelec'h e c'hoantaez e fichfemp anezhañ?

¹⁰And he said unto them, Behold, when ye are entered into the city, there shall a man meet you, bearing a pitcher of water; follow him into the house where he entereth in.

¹⁰Eñ a lavaras dezho: Pa'z eot e kêr, ec'h erruo ganeoc'h un den o tougen ur podad dour; heuilhit-eñ en ti ma'z aio ennañ,

¹¹And ye shall say unto the goodman of the house, The Master saith unto thee, Where is the guestchamber, where I shall eat the passover with my disciples?

¹¹ha lavarit da vestr an ti: Ar Mestr a lavar dit: Pelec'h emañ al lec'h ma tebrin ennañ ar Pask gant va diskibien?

¹²And he shall shew you a large upper room furnished: there make ready.

¹²Hag e tiskouezo deoc'h ur gambr uhel, bras ha kempennet; fichit eno ar Pask.

¹³And they went, and found as he had said unto them: and they made ready the passover.

¹³Int eta o vezañ aet kuit, a gavas an traoù evel m'en devoa lavaret dezho, hag e fichjont ar Pask.

¹⁴And when the hour was come, he sat down, and the twelve apostles with him.

¹⁴Pa voe deuet an eur, en em lakaas ouzh taol, hag an daouzek abostol a oa gantañ.

¹⁵And he said unto them, With desire I have desired to eat this passover with you before I suffer:

¹⁵Hag e lavaras dezho: C'hoantaet kalz em eus debriñ ar Pask-mañ ganeoc'h, a-raok ma c'houzañvin.

¹⁶For I say unto you, I will not any more eat thereof, until it be fulfilled in the kingdom of God.

¹⁶Rak me a lavar deoc'h, ne zebrin ken anezhañ, betek e vo graet e rouantelezh Doue.

¹⁷And he took the cup, and gave thanks, and said, Take this, and divide it among yourselves:

¹⁷Hag o vezañ kemeret an hanaf ha trugarekaet, e lavaras: Kemerit anezhañ ha lodennit anezhañ etrezoc'h.

¹⁸For I say unto you, I will not drink of the fruit of the vine, until the kingdom of God shall come.

¹⁸Rak me a lavar deoc'h, n'evin mui eus frouezh ar gwini, ken na vo deuet rouantelezh Doue.

¹⁹And he took bread, and gave thanks, and brake it, and gave unto them, saying, This is my body which is given for you: this do in remembrance of me.

¹⁹Neuze e kemeras bara hag, o vezañ trugarekaet, e torras anezhañ, hag en roas dezho, o lavarout: Hemañ eo va c'horf, an hini a zo roet evidoc'h; grit kement-mañ en eñvor ac'hanon.

²⁰Likewise also the cup after supper, saying, This cup is the new testament in my blood, which is shed for you.

²⁰En hevelep doare, goude bezañ koaniet, e roas dezho an hanaf, o lavarout: An hanaf-mañ eo an emglev nevez em gwad, an hini a zo skuilhet evidoc'h.

²¹But, behold, the hand of him that betrayeth me is with me on the table.

²¹Met setu, dorn an hini am gwerzh a zo ouzh an daol-mañ ganin.

²²And truly the Son of man goeth, as it was determined: but woe unto that man by whom he is betrayed!

²²Evit ar pezh a zo eus Mab an den, mont a ra, evel ma'z eo merket; met gwalleur d'an den ma'z eo gwerzhet drezañ!

²³And they began to enquire among themselves, which of them it was that should do this thing.

²³Hag en em lakajont da c'houlenn an eil ouzh egile pehini anezho a raje kement-se.

²⁴And there was also a strife among them, which of them should be accounted the greatest.

²⁴Sevel a reas ivez un tabut etrezo, evit gouzout pehini anezho a dlee bezañ galvet ar brasañ.

²⁵And he said unto them, The kings of the Gentiles exercise lordship over them; and they that exercise authority upon them are called benefactors.

²⁵Met eñ a lavaras dezho: Rouaned ar bobloù a vestroni anezho, hag ar re o deus galloud warno a zo galvet madoberourien.

²⁶But ye shall not be so: but he that is greatest among you, let him be as the younger; and he that is chief, as he that doth serve.

²⁶Met c'hwi, na rit ket evel-se; ra vo ar brasañ en ho touez evel ar bihanañ, hag an hini a ren evel an hini a servij.

²⁷For whether is greater, he that sitteth at meat, or he that serveth? is not he that sitteth at meat? but I am among you as he that serveth.

²⁷Rak pehini eo ar brasañ, an hini a zo ouzh taol, pe an hini a servij? N'eo ket an hini a zo ouzh taol? Ha koulskoude me a zo en ho touez evel an hini a servij.

²⁸Ye are they which have continued with me in my temptations.

²⁸C'hwi eo ar re a zo chomet ganin em amprouadurioù,

²⁹And I appoint unto you a kingdom, as my Father hath appointed unto me;

²⁹ha me a reizh deoc'h ar rouantelezh, evel ma en deus an Tad reizhet din,

³⁰That ye may eat and drink at my table in my kingdom, and sit on thrones judging the twelve tribes of Israel.

³⁰evit ma tebrot ha ma'c'h evot ouzh va zaol em rouantelezh, ha ma viot azezet war dronioù, o varn daouzek meuriad Israel.

³¹And the Lord said, Simon, Simon, behold, Satan hath desired to have you, that he may sift you as wheat:

³¹An Aotrou a lavaras ivez: Simon, Simon, setu, Satan en deus goulennet ho tremen dre ar c'hrouer evel ar gwinizh.

³²But I have prayed for thee, that thy faith fail not: and when thou art converted, strengthen thy brethren.

³²Met pedet em eus evidout evit na zesfailho ket da feiz. Te eta, pa vi distroet, kreñva da vreudeur.

³³And he said unto him, Lord, I am ready to go with thee, both into prison, and to death.

³³Pêr a lavaras dezhañ: Aotrou, me a zo prest da vont ganit, ha d'ar prizon ha d'ar marv.

³⁴And he said, I tell thee, Peter, the cock shall not crow this day, before that thou shalt thrice deny that thou knowest me.

³⁴Met Jezuz a lavaras dezhañ: Pêr, me en lavar dit, ar c'hilhog ne gano ket hiziv, na'z po nac'het teir gwech d'anavezout ac'hanon.

³⁵And he said unto them, When I sent you without purse, and scrip, and shoes, lacked ye any thing? And they said, Nothing.

³⁵Neuze e lavaras dezho: Pa em eus ho kaset hep yalc'h, hep sac'h, hag hep botoù, daoust hag un dra bennak a zo bet manket deoc'h? Int a respontas: Netra.

³⁶Then said he unto them, But now, he that hath a purse, let him take it, and likewise his scrip: and he that hath no sword, let him sell his garment, and buy one.

³⁶Met bremañ, emezañ, an hini en deus ur yalc'h, ra he c'hemero, hag en hevelep doare an hini en deus ur sac'h; hag an hini n'en deus ket ur c'hleze, ra werzho e vantell ha preno unan.

³⁷For I say unto you, that this that is written must yet be accomplished in me, And he was reckoned among the transgressors: for the things concerning me have an end.

³⁷Rak me a lavar deoc'h, eo ret c'hoazh d'ar pezh a zo skrivet bezañ peurc'hraet ennon: Lakaet eo bet e renk an dorfedourien.

³⁸And they said, Lord, behold, here are two swords. And he said unto them, It is enough.

³⁸Hag e lavarjont: Aotrou, setu daou gleze. Eñ a lavaras dezho: A-walc'h eo.

³⁹And he came out, and went, as he was wont, to the mount of Olives; and his disciples also followed him.

³⁹Neuze Jezuz, o vezañ aet er-maez, a yeas, hervez e c'hiz, da Venez an Olived, hag e ziskibien a heulias anezhañ.

⁴⁰And when he was at the place, he said unto them, Pray that ye enter not into temptation.

⁴⁰Pa voe erruet el lec'h-se, e lavaras dezho: Pedit evit na gouezhot ket en temptadur.

⁴¹And he was withdrawn from them about a stone's cast, and kneeled down, and prayed,

⁴¹Neuze e pellaas diouto war-dro hed un taol-maen, hag, o taoulinañ, e pede,

⁴²Saying, Father, if thou be willing, remove this cup from me: nevertheless not my will, but thine, be done.

⁴²o lavarout: Tad, mar fell dit pellaat an hanaf-se diouzhin! Koulskoude, ra ne vo ket graet va bolontez, met da hini.

⁴³And there appeared an angel unto him from heaven, strengthening him.

⁴³Un ael eus an neñv en em ziskouezas dezhañ evit e greñvaat.

⁴⁴And being in an agony he prayed more earnestly: and his sweat was as it were great drops of blood falling down to the ground.

⁴⁴Gwasket gant an anken, e pede kalz startoc'h; hag e teuas dezhañ ur c'hwezenn evel beradennoù gwad, hag a gouezhe war an douar.

⁴⁵And when he rose up from prayer, and was come to his disciples, he found them sleeping for sorrow,

⁴⁵O vezañ savet eus e bedenn, e teuas etrezek e ziskibien, met o c'havas kousket gant an dristidigezh,

⁴⁶And said unto them, Why sleep ye? rise and pray, lest ye enter into temptation.

⁴⁶hag e lavaras dezho: Perak e kouskit? Savit ha pedit evit na gouezhot ket en temptadur.

⁴⁷And while he yet spake, behold a multitude, and he that was called Judas, one of the twelve, went before them, and drew near unto Jesus to kiss him.

⁴⁷Evel ma komze c'hoazh, ur vandenn a zeuas, hag an hini a c'halved Judaz, unan eus an daouzek, a gerzhe a-raok dezho; hag e tostaas ouzh Jezuz evit pokat dezhañ.

⁴⁸But Jesus said unto him, Judas, betrayest thou the Son of man with a kiss?

⁴⁸Jezuz a lavaras dezhañ: Judaz, gwerzhañ a rez Mab an den dre ur pok?

⁴⁹When they which were about him saw what would follow, they said unto him, Lord, shall we smite with the sword?

⁴⁹Ar re a oa en-dro da Jezuz, o welout ar pezh a yae da c'hoarvezout, a lavaras dezhañ: Aotrou, ha skeiñ a raimp gant ar c'hleze?

⁵⁰And one of them smote the servant of the high priest, and cut off his right ear.

⁵⁰Hag unan anezho a skoas servijer ar beleg-meur, hag a droc'has dezhañ e skouarn dehou.

⁵¹And Jesus answered and said, Suffer ye thus far. And he touched his ear, and healed him.

⁵¹Met Jezuz, o kemer ar gomz, a lavaras: Paouezit! Hag o vezañ stoket ouzh skouarn ar servijer, e yac'haas anezhañ.

⁵²Then Jesus said unto the chief priests, and captains of the temple, and the elders, which were come to him, Be ye come out, as against a thief, with swords and staves?

⁵²Neuze Jezuz a lavaras d'ar veleien vras, da gabitened an templ, ha d'an henaourien, a oa deuet a-enep dezhañ: Deuet oc'h gant klezeier ha gant bizhier, evel war-lerc'h ul laer.

⁵³When I was daily with you in the temple, ye stretched forth no hands against me: but this is your hour, and the power of darkness.

⁵³Bemdez e oan en ho touez en templ, ha n'hoc'h eus ket lakaet ho taouarn warnon. Met houmañ eo hoc'h eur, ha galloud an deñvalijenn.

⁵⁴Then took they him, and led him, and brought him into the high priest's house. And Peter followed afar off.

⁵⁴Neuze e krogjont ennañ, hag e kasjont anezhañ da di ar beleg-meur. Pêr a heulie a-bell.

⁵⁵And when they had kindled a fire in the midst of the hall, and were set down together, Peter sat down among them.

⁵⁵Pa o devoe enaouet tan e-kreiz ar porzh, ha ma voent azezet a-unan, Pêr a azezas en o zouez.

⁵⁶But a certain maid beheld him as he sat by the fire, and earnestly looked upon him, and said, This man was also with him.

⁵⁶Ur vatezh, o welout anezhañ e-kichen an tan, hag o sellout pizh outañ, a lavaras: Hemañ a oa ivez gant an den-se.

⁵⁷And he denied him, saying, Woman, I know him not.

⁵⁷Met eñ a zinac'has Jezuz, o lavarout: Gwreg, n'anavezan ket anezhañ.

⁵⁸And after a little while another saw him, and said, Thou art also of them. And Peter said, Man, I am not.

⁵⁸Un nebeut goude, unan all, o vezañ e welet, a lavaras: Te a zo ivez eus an dud-se. Met Pêr a lavaras: O den, ned on ket.

⁵⁹And about the space of one hour after another confidently affirmed, saying, Of a truth this fellow also was with him: for he is a Galilaean.

⁵⁹War-dro un eur goude, unan all a destenias o lavarout: A dra sur, hemañ a oa ivez gantañ, rak Galileat eo ivez.

⁶⁰And Peter said, Man, I know not what thou sayest. And immediately, while he yet spake, the cock crew.

⁶⁰Met Pêr a lavaras: O den, n'ouzon ket petra a lavarez. Ha kerkent, evel ma komze c'hoazh, ar c'hilhog a ganas.

⁶¹And the Lord turned, and looked upon Peter. And Peter remembered the word of the Lord, how he had said unto him, Before the cock crow, thou shalt deny me thrice.

⁶¹An Aotrou, o vezañ distroet, a sellas ouzh Pêr; ha Pêr en devoe soñj eus komz an Aotrou, ha penaos en devoa lavaret dezhañ: A-raok ma kano ar c'hilhog, ez po va dinac'het teir gwech.

⁶²And Peter went out, and wept bitterly.

⁶²Hag o vezañ aet er-maez, e ouelas gant c'hwervder.

⁶³And the men that held Jesus mocked him, and smote him.

⁶³Neuze an dud a zalc'he Jezuz, a rae goap anezhañ, hag a skoe warnañ.

⁶⁴And when they had blindfolded him, they struck him on the face, and asked him, saying, Prophesy, who is it that smote thee?

⁶⁴O vezañ e vouchet, e skoent war e zremm, hag e c'houlennent outañ: Divin piv eo an hini en deus da skoet.

⁶⁵And many other things blasphemously spake they against him.

⁶⁵Hag e lavarent kalz a draoù a-enep dezhañ, en ur zroukkomz en e enep.

⁶⁶And as soon as it was day, the elders of the people and the chief priests and the scribes came together, and led him into their council, saying,

⁶⁶Adalek ma voe deuet an deiz, kuzul henaourien ar bobl, ar veleien vras hag ar skribed en em zastumas hag a reas Jezuz dont dirak ar sanedrin;

⁶⁷Art thou the Christ? tell us. And he said unto them, If I tell you, ye will not believe:

⁶⁷lavarout a rejont dezhañ: Mar dout ar C'hrist, lavar deomp. Eñ a respontas dezho: Mar en lavaran deoc'h, n'en kredot ket,

⁶⁸And if I also ask you, ye will not answer me, nor let me go.

⁶⁸ha mar goulennan ouzhoc'h ivez, ne respontot ket din, [ha ne'm lezot ket da vont].

⁶⁹Hereafter shall the Son of man sit on the right hand of the power of God.

⁶⁹Diwar vremañ, Mab an den a vo azezet a-zehou da c'halloud Doue.

⁷⁰Then said they all, Art thou then the Son of God? And he said unto them, Ye say that I am.

⁷⁰Neuze e lavarjont holl: Te eo eta Mab Doue? Eñ a respontas dezho: C'hwi a lavar hoc'h-unan, bez' ez on.

⁷¹And they said, What need we any further witness? for we ourselves have heard of his own mouth.

⁷¹Neuze e lavarjont: Da betra hon eus c'hoazh ezhomm a desteni, pa'z eo gwir hon eus e glevet eus e c'henou?