¹Then said the high priest, Are these things so?

¹Ug miingon ang labawng sacerdote: Matuod ba kining mga butanga?

²And he said, Men, brethren, and fathers, hearken; The God of glory appeared unto our father Abraham, when he was in Mesopotamia, before he dwelt in Charran,

²Ug siya miingon: Mga igsoon ug mga ginikanan, magpatalinghug kamo: Ang Dios sa kahimayaan mitungha sa atong amahan nga si Abraham, sa didto pa siya sa Mesopotamia, sa wala pa siya magpuyo sa Haran.

³And said unto him, Get thee out of thy country, and from thy kindred, and come into the land which I shall shew thee.

³Ug miingon kaniya: Pumahawa ka sa imong yuta ug sa imong kaubanan, ug umari ka sa yuta nga igatudlo ko kanimo.

⁴Then came he out of the land of the Chaldaeans, and dwelt in Charran: and from thence, when his father was dead, he removed him into this land, wherein ye now dwell.

⁴Unya mipahawa siya sa yuta sa mga Caldeahanon ug mipuyo sa Haran. Ug gikan didto, sa pagkamatay sa iyang amahan, gipabalhin siya sa Dios niining yutaa, nga ginapuy-an ninyo karon.

⁵And he gave him none inheritance in it, no, not so much as to set his foot on: yet he promised that he would give it to him for a possession, and to his seed after him, when as yet he had no child.

⁵Ug siya wala niya paghatagi ug kabilin niini bisan na lamang ang pagatumban sa iyang tiil: apan gisaaran siya nga igahatag kaniya kini aron mahimong kaugalingon, ug sa iyang kaliwatan sa ulahi niya, sa wala pa siyay anak.

⁶And God spake on this wise, That his seed should sojourn in a strange land; and that they should bring them into bondage, and entreat them evil four hundred years.

⁶Ug nagsulti ang Dios sa ingon niini: Nga ang iyang kaliwatan mga dumuloong sa laing yuta, ug maulipon sila ug pagadaugdaugon sila sa sulod sa upat ka gatus ka tuig,

⁷And the nation to whom they shall be in bondage will I judge, said God: and after that shall they come forth, and serve me in this place.

⁷Ug pagahukman ko ang nasud nga magaulipon kanila, nag-ingon ang Dios, ug sa human niini mamahawa sila, ug magaalagad kanako niining dapita.

⁸And he gave him the covenant of circumcision: and so Abraham begat Isaac, and circumcised him the eighth day; and Isaac begat Jacob; and Jacob begat the twelve patriarchs.

⁸Ug iyang gihatagan siya sa tugon sa circuncicion ug mao kining pag-anak ni Abraham kang Isaac ug gicircuncidahan niya sa ikawalo ka adlaw ug si Isaac kang Jacob, ug si Jacob sa napulo ug duha ka patriarca.

⁹And the patriarchs, moved with envy, sold Joseph into Egypt: but God was with him,

⁹Ug ang mga patriarca nga giagda sa kasina, nagbaligya kang Jose ngadto sa Egipto; apan ang Dios didto nag-uban kaniya.

¹⁰And delivered him out of all his afflictions, and gave him favour and wisdom in the sight of Pharaoh king of Egypt; and he made him governor over Egypt and all his house.

¹⁰Ug nagluwas kaniya sa tanan niya nga mga kagul-anan, ug naghatag kaniya ug gracia, ug kinaadman sa atubangan ni Faraon, nga hari sa Egipto, nga nagbutang kaniya nga gobernador sa Egipto ug sa tibook niya nga balay.

¹¹Now there came a dearth over all the land of Egypt and Chanaan, and great affliction: and our fathers found no sustenance.

¹¹Ug miabut ang gutom ug ang dakung kagul-anan sa tibook nga yuta sa Egipto ug sa Canaan, ug ang atong mga ginikanan walay hingkaplagang mga makaon.

¹²But when Jacob heard that there was corn in Egypt, he sent out our fathers first.

¹²Ug sa pagkadungog ni Jacob, nga didtoy trigo sa Egipto gipauna niya pagpaadto ang atong mga ginikanan.

¹³And at the second time Joseph was made known to his brethren; and Joseph's kindred was made known unto Pharaoh.

¹³Ug sa ikaduhang panahon, si Jose hing-ilhan sa iyang mga igsoon, ug hingsayran ni Faraon ang kaliwatan ni Jose.

¹⁴Then sent Joseph, and called his father Jacob to him, and all his kindred, threescore and fifteen souls.

¹⁴Ug gipatawag ni Jose ang iyang amahan nga si Jacob, ug ang tanan niyang kabanayan, nga may kapitoan ug lima ka tawo.

¹⁵So Jacob went down into Egypt, and died, he, and our fathers,

¹⁵Ug milugsong si Jacob ngadto sa Egipto, ug namatay siya ug ang atong mga ginikanan.

¹⁶And were carried over into Sychem, and laid in the sepulchre that Abraham bought for a sum of money of the sons of Emmor the father of Sychem.

¹⁶Ug gibalhin sila ngadto sa Sichem ug gipamutang sila sa lubnganan nga gipalit ni Abraham sa bili sa salapi sa mga anak ni Hemor, sa Sichem.

¹⁷But when the time of the promise drew nigh, which God had sworn to Abraham, the people grew and multiplied in Egypt,

¹⁷Apan sa nagakaduol na ang panahon sa saad, nga gipanumpa sa Dios kang Abraham, ang katawohan mingtubo ug mingsanay sa Egipto.

¹⁸Till another king arose, which knew not Joseph.

¹⁸Hangtud nga mitindog sa Egipto ang usa ka hari, nga wala makaila kang Jose.

¹⁹The same dealt subtilly with our kindred, and evil entreated our fathers, so that they cast out their young children, to the end they might not live.

¹⁹Kini sa malalangon nagdagmal sa atong kaliwatan, ug nagdaugdaug sa atong mga ginikanan, aron isalibay nila ang ilang mga bata sa tuyo unta nga dili sila mangabuhi.

²⁰In which time Moses was born, and was exceeding fair, and nourished up in his father's house three months:

²⁰Niadto usab nga panahona natawo si Moises, ug maanyag gayud siya sa atubangan sa Dios; ug gialimahan siya sa tolo ka bulan sa balay sa iyang amahan.

²¹And when he was cast out, Pharaoh's daughter took him up, and nourished him for her own son.

²¹Ug sa gikasalibay siya, gisagup siya sa anak nga babaye ni Faraon, ug gimatuto siya ingon nga iyang anak.

²²And Moses was learned in all the wisdom of the Egyptians, and was mighty in words and in deeds.

²²Ug gipaton-an si Moises sa tanang kinaadman sa mga Egiptohanon; ug nahimong gamhanan siya sa iyang mga pulong ug sa iyang mga buhat.

²³And when he was full forty years old, it came into his heart to visit his brethren the children of Israel.

²³Apan sa may kap-atan na ka tuig ang iyang panuigon, gihidlaw ang iyang kasingkasing sa pagdu-aw sa iyang mga igsoon ang mga anak sa Israel.

²⁴And seeing one of them suffer wrong, he defended him, and avenged him that was oppressed, and smote the Egyptian:

²⁴Ug sa pagkakita niya sa usa kanila, nga nag-antus sa paglupig, kini gilabanan niya, ug ginabalusan niya ang gilupigan nga gipatay niya ang Egiptohanon.

²⁵For he supposed his brethren would have understood how that God by his hand would deliver them: but they understood not.

²⁵Ug nagahunahuna siya, nga ang iyang mga igsoon nanagpakasabut, nga ang Dios magahatag kanila ug kaluwasan pinaagi sa iyang kamot: apan wala sila managpakasabut.

²⁶And the next day he shewed himself unto them as they strove, and would have set them at one again, saying, Sirs, ye are brethren; why do ye wrong one to another?

²⁶Ug sa sunod nga adlaw, siya nagpakita kanila samtang nag-away sila, ug buot niya nga managdait gayud sila, nga nagaingon: Mga ginoo, managsoon kamo: ngano nga nagalinupigay kamo?

²⁷But he that did his neighbour wrong thrust him away, saying, Who made thee a ruler and a judge over us?

²⁷Apan ang masipad-anon sa iyang isigkatawo, nagsalikway kaniya nga nagaingon: Kinsa ang nagbutang kanimo nga pangulo ug maghuhukom dinhi kanamo?

²⁸Wilt thou kill me, as thou diddest the Egyptian yesterday?

²⁸Buot mo ba akong pagapatyon, ingon sa pagpatay mo kagahapon sa Egiptohanon?

²⁹Then fled Moses at this saying, and was a stranger in the land of Madian, where he begat two sons.

²⁹Ug niini nga mga pulonga mikalagiw si Moises, ug nagpuyo nga dumuloong sa yuta sa Median, ug didto nanganak ug duha ka lalake.

³⁰And when forty years were expired, there appeared to him in the wilderness of mount Sina an angel of the Lord in a flame of fire in a bush.

³⁰Ug sa tapus sa kap-atan ka tuig, nagpakita kaniya sa kamingawan sa bukid sa Sinai ang usa ka manolonda sa Ginoo sa siga sa kalayo sa usa ka sapinit.

³¹When Moses saw it, he wondered at the sight: and as he drew near to behold it, the voice of the LORD came unto him,

³¹Ug sa pagkakita ni Moises niini, nahibulong siya sa panan-awon; ug sa miduol siya sa pagtan-aw, miabut kaniya ang tingog sa Ginoo:

³²Saying, I am the God of thy fathers, the God of Abraham, and the God of Isaac, and the God of Jacob. Then Moses trembled, and durst not behold.

³²Ako mao ang Dios sa imong mga ginikanan, ug ang Dios ni Isaac, ug ang Dios ni Jacob. Ug si Moises mikurog, ug wala mangahas pagtan-aw.

³³Then said the Lord to him, Put off thy shoes from thy feet: for the place where thou standest is holy ground.

³³Ug miingon kaniya ang Ginoo: Huboa ang mga sapin sa imong mga tiil; kay ang dapit nga ginatindugan mo, yuta nga balaan.

³⁴I have seen, I have seen the affliction of my people which is in Egypt, and I have heard their groaning, and am come down to deliver them. And now come, I will send thee into Egypt.

³⁴Nakita ko ang kagul-anan sa akong katawohan sa Egipto, ug akong hingdunggan ang ilang mga pag-agulo, ug mikanaug ako sa pagluwas kanila; ug karon, umari ka, pagasugoon ko ikaw sa Egipto.

³⁵This Moses whom they refused, saying, Who made thee a ruler and a judge? the same did God send to be a ruler and a deliverer by the hand of the angel which appeared to him in the bush.

³⁵Kini si Moises, nga giayran nila nga nag-ingon: Kinsay nagbutang kanimo nga pangulo ug maghuhukom? Kini siya gisugo sa Dios nga pangulo ug manunubos pinaagi sa kamot sa manolonda nga nagpakita kaniya sa sapinit.

³⁶He brought them out, after that he had shewed wonders and signs in the land of Egypt, and in the Red sea, and in the wilderness forty years.

³⁶Kining tawohana mao ang nagpagula kanila, nga nagbuhat ug mga katingalahan, ug mga ilhanan sa yuta sa Egipto, ug sa dagat nga Mapula, ug sa kamingawan, sulod sa kap-atan ka tuig.

³⁷This is that Moses, which said unto the children of Israel, A prophet shall the Lord your God raise up unto you of your brethren, like unto me; him shall ye hear.

³⁷Kini mao si Moises nga nag-ingon sa mga anak sa Israel: Usa ka manalagna nga sama kanako pagabangonon sa inyong Ginoong Dios gikan sa inyong mga igsoon; kaniya managpatalinghug kamo.

³⁸This is he, that was in the church in the wilderness with the angel which spake to him in the mount Sina, and with our fathers: who received the lively oracles to give unto us:

³⁸Kini mao kadtong didto sa kapunongan sa kamingawan uban sa manolonda, nga nagsulti kaniya sa bukid sa Sinai, ug uban sa atong mga ginikanan; nga midawat sa mga pulong sa kinabuhi, aron igahatag kanato;

³⁹To whom our fathers would not obey, but thrust him from them, and in their hearts turned back again into Egypt,

³⁹Kaniya wala magtuman ang atong mga ginikanan; hinonoa gisalikway nila siya, ug sa ilang mga kasingkasing nanagbalik sila ngadto sa Egipto,

⁴⁰Saying unto Aaron, Make us gods to go before us: for as for this Moses, which brought us out of the land of Egypt, we wot not what is become of him.

⁴⁰Nga nanag-ingon kang Aaron: Buhati kami ug mga dios, nga magauna kanamo; kay mahitungod niining Moises, nga nagmando kanamo sa paggula gikan sa Egipto, wala na kami mahibalo kong unsay nahitabo kaniya.

⁴¹And they made a calf in those days, and offered sacrifice unto the idol, and rejoiced in the works of their own hands.

⁴¹Ug nagbuhat sila ug usa ka nating vaca niadtong mga adlawa, ug naghalad sila sa larawan, ug gikalipayan nila ang mga buhat sa ilang mga kamot.

⁴²Then God turned, and gave them up to worship the host of heaven; as it is written in the book of the prophets, O ye house of Israel, have ye offered to me slain beasts and sacrifices by the space of forty years in the wilderness?

⁴²Apan mitalikod ang Dios, ug gitugyan sila nga managsingba sa panon sa langit, ingon sa nahisulat sa basahon sa mga manalagna: Gihalaran ba ako ninyo sa mga patay nga mananap ug mga halad didto sa kamingawan, sa sulod sa kap-atan ka tuig, Oh balay ni Israel?

⁴³Yea, ye took up the tabernacle of Moloch, and the star of your god Remphan, figures which ye made to worship them: and I will carry you away beyond Babylon.

⁴³Nagdala usab kamo sa balongbalong ni moloc, ug sa bitoon sa diosdios nga si remphan, ang mga larawan nga gibuhat ninyo, aron pagasimbahon ninyo sila: ug pagabalhinon ko kamo didto pa sa unahan sa Babilonia.

⁴⁴Our fathers had the tabernacle of witness in the wilderness, as he had appointed, speaking unto Moses, that he should make it according to the fashion that he had seen.

⁴⁴Ang atong mga ginikanan may tabernaculo sa pagpamatuod didto sa kamingawan, ingon sa iyang gisugo sa nagsulti siya kang Moises, nga pagabuhaton kini ingon sa howaranan nga iyang nakita:

⁴⁵Which also our fathers that came after brought in with Jesus into the possession of the Gentiles, whom God drave out before the face of our fathers, unto the days of David;

⁴⁵Nga kini, sa atong mga ginikanan sa ilang hingtungdan gidala kauban ni Josue, sa nadawat nila sa kaugalingong yuta sa mga nasud, nga gihinginlan sa Dios sa atubangan sa atong mga ginikanan hangtud sa mga adlaw ni David;

⁴⁶Who found favour before God, and desired to find a tabernacle for the God of Jacob.

⁴⁶Nga nakakaplag sa gracia sa atubangan sa Dios, ug nangayo nga makakita siya ug usa ka puloy-anan alang sa Dios ni Jacob.

⁴⁷But Solomon built him an house.

⁴⁷Apan gipatukoran siya ni Salomon ug usa ka balay.

⁴⁸Howbeit the most High dwelleth not in temples made with hands; as saith the prophet,

⁴⁸Bisan pa niana ang Labing Hataas wala magapuyo sa mga balay nga binuhat sa mga kamot; sumala sa gisaysay sa manalagna:

⁴⁹Heaven is my throne, and earth is my footstool: what house will ye build me? saith the Lord: or what is the place of my rest?

⁴⁹Ang langit mao man ang akong trono, ug ang yuta mao ang tumbanan sa akong mga tiil. Unsang balaya ang pagatukoron ninyo kanako? nagaingon ang Ginoo; kun unsa ang dapit nga pahulayan ko?

⁵⁰Hath not my hand made all these things?

⁵⁰Wala ba pagabuhata sa akong mga kamot kining mga butanga?

⁵¹Ye stiffnecked and uncircumcised in heart and ears, ye do always resist the Holy Ghost: as your fathers did, so do ye.

⁵¹Kamo nga mga magahi ug liog, ug mga dili sinircuncidahan sa kasingkasing ug sa mga igdulungog, nagabatok kamo gihapon sa Espiritu Santo; sama sa gibuhat sa inyong mga ginikanan mao usab ang gibuhat ninyo.

⁵²Which of the prophets have not your fathers persecuted? and they have slain them which shewed before of the coming of the Just One; of whom ye have been now the betrayers and murderers:

⁵²Kinsa ba sa mga manalagna ang wala pagalutosa sa inyong mga ginikanan? Ug gipatay nila kadtong mga nagmantala una sa pag-abut sa Matarung, nga karon nagmabudhion kamo, ug mga mamumono kamo kaniya;

⁵³Who have received the law by the disposition of angels, and have not kept it.

⁵³Kamo, nga nanagdawat sa Kasugoan pinaagi sa mga manolonda, ug wala ninyo pagtumana.

⁵⁴When they heard these things, they were cut to the heart, and they gnashed on him with their teeth.

⁵⁴Ug sa pagkadungog nila niining mga butanga, nangasamad ang ilang mga kasingkasing, ug mingkagot ang ilang mga ngipon batok kaniya.

⁵⁵But he, being full of the Holy Ghost, looked up stedfastly into heaven, and saw the glory of God, and Jesus standing on the right hand of God,

⁵⁵Apan siya nga napun-an sa Espiritu Santo, mitutuk sa langit, ug nakakita sa himaya sa Dios, ug kang Jesus nga nagtindog sa toong kamot sa Dios:

⁵⁶And said, Behold, I see the heavens opened, and the Son of man standing on the right hand of God.

⁵⁶Ug nag-ingon: Ania karon, nakita ko ang mga langit nga naablihan, ug ang Anak sa tawo, nga nagatindog sa toong kamot sa Dios.

⁵⁷Then they cried out with a loud voice, and stopped their ears, and ran upon him with one accord,

⁵⁷Apan sila misinggit sa makusog nga tingog, ug gisungsungan ang ilang mga dalunggan, ug nagdungan pagdam-ag kaniya.

⁵⁸And cast him out of the city, and stoned him: and the witnesses laid down their clothes at a young man's feet, whose name was Saul.

⁵⁸Ug siya giabog nila sa gawas sa ciudad ug gipanagbato nila. Ug ang mga saksi mingbutang sa ilang mga bisti sa tiilan sa usa ka batan-on nga ginganlan si Saulo.

⁵⁹And they stoned Stephen, calling upon God, and saying, Lord Jesus, receive my spirit.

⁵⁹Ug gibato nila si Esteban, nga nagasangpit sa Ginoo, ug nagaingon: Ginoong Jesus, dawata ang akong espiritu.

⁶⁰And he kneeled down, and cried with a loud voice, Lord, lay not this sin to their charge. And when he had said this, he fell asleep.

⁶⁰Ug sa miluhod siya, misinggit sa makusog nga tingog: Ginoo, dili mo sila pagsang-atan niini nga sala. Ug sa nakasulti niini, nahikatulog siya.