1And the LORD visited Sarah as he had said, and the LORD did unto Sarah as he had spoken.
1 Ymwelodd yr ARGLWYDD � Sara yn �l ei air, a gwnaeth iddi fel yr addawodd.
2For Sarah conceived, and bare Abraham a son in his old age, at the set time of which God had spoken to him.
2 Beichiogodd Sara a geni mab i Abraham yn ei henaint, ar yr union adeg a ddywedodd Duw wrtho.
3And Abraham called the name of his son that was born unto him, whom Sarah bare to him, Isaac.
3 Rhoes Abraham i'r mab a anwyd iddo o Sara yr enw Isaac;
4And Abraham circumcised his son Isaac being eight days old, as God had commanded him.
4 ac enwaedodd Abraham ei fab Isaac yn wyth diwrnod oed, fel yr oedd Duw wedi gorchymyn iddo.
5And Abraham was an hundred years old, when his son Isaac was born unto him.
5 Yr oedd Abraham yn gant oed pan anwyd iddo ei fab Isaac.
6And Sarah said, God hath made me to laugh, so that all that hear will laugh with me.
6 A dywedodd Sara, "Parodd Duw imi chwerthin; fe fydd pawb a glyw am hyn yn chwerthin gyda mi."
7And she said, Who would have said unto Abraham, that Sarah should have given children suck? for I have born him a son in his old age.
7 Dywedodd hefyd, "Pwy fuasai wedi dweud wrth Abraham y rhoddai Sara sugn i blant? Eto mi enais fab iddo yn ei henaint."
8And the child grew, and was weaned: and Abraham made a great feast the same day that Isaac was weaned.
8 Tyfodd y bachgen, a diddyfnwyd ef; ac ar ddiwrnod diddyfnu Isaac, gwnaeth Abraham wledd fawr.
9And Sarah saw the son of Hagar the Egyptian, which she had born unto Abraham, mocking.
9 Ond gwelodd Sara y mab a ddygodd Hagar yr Eifftes i Abraham yn chwarae gyda'i mab Isaac.
10Wherefore she said unto Abraham, Cast out this bondwoman and her son: for the son of this bondwoman shall not be heir with my son, even with Isaac.
10 A dywedodd wrth Abraham, "Gyrr allan y gaethferch hon a'i mab; oherwydd ni chaiff mab y gaethferch hon gydetifeddu �'m mab i, Isaac."
11And the thing was very grievous in Abraham's sight because of his son.
11 Yr oedd hyn yn atgas iawn gan Abraham o achos ei fab;
12And God said unto Abraham, Let it not be grievous in thy sight because of the lad, and because of thy bondwoman; in all that Sarah hath said unto thee, hearken unto her voice; for in Isaac shall thy seed be called.
12 ond dywedodd Duw wrth Abraham, "Paid � phoeni am y llanc a'th gaethferch; gwna bopeth a ddywed Sara wrthyt, oherwydd trwy Isaac y cedwir dy linach.
13And also of the son of the bondwoman will I make a nation, because he is thy seed.
13 Gwnaf fab y gaethferch hefyd yn genedl, am ei fod yn blentyn i ti."
14And Abraham rose up early in the morning, and took bread, and a bottle of water, and gave it unto Hagar, putting it on her shoulder, and the child, and sent her away: and she departed, and wandered in the wilderness of Beersheba.
14 Yna cododd Abraham yn fore, a chymerodd fara a chostrel o ddu373?r a'u rhoi i Hagar, a'u gosod hwy a'r bachgen ar ei hysgwydd, a'i hanfon ymaith. Aeth hithau i grwydro yn niffeithwch Beerseba.
15And the water was spent in the bottle, and she cast the child under one of the shrubs.
15 Pan oedd y du373?r yn y gostrel wedi darfod, gosododd y bachgen i lawr dan un o'r llwyni,
16And she went, and sat her down over against him a good way off, as it were a bow shot: for she said, Let me not see the death of the child. And she sat over against him, and lift up her voice, and wept.
16 ac aeth i eistedd bellter ergyd bwa oddi wrtho, gan ddweud, "Ni allaf edrych ar y bachgen yn marw." Fel yr oedd yn eistedd bellter oddi wrtho, cododd y bachgen ei lais ac wylo.
17And God heard the voice of the lad; and the angel of God called to Hagar out of heaven, and said unto her, What aileth thee, Hagar? fear not; for God hath heard the voice of the lad where he is.
17 Clywodd Duw lais y plentyn, a galwodd angel Duw o'r nef ar Hagar a dweud wrthi, "Beth sy'n dy boeni, Hagar? Paid ag ofni, oherwydd y mae Duw wedi clywed llais y plentyn o'r lle y mae.
18Arise, lift up the lad, and hold him in thine hand; for I will make him a great nation.
18 Cod, cymer y plentyn a gafael amdano, oherwydd gwnaf ef yn genedl fawr."
19And God opened her eyes, and she saw a well of water; and she went, and filled the bottle with water, and gave the lad drink.
19 Yna agorodd Duw ei llygaid, a gwelodd bydew du373?r; aeth hithau i lenwi'r gostrel � du373?r a rhoi diod i'r plentyn.
20And God was with the lad; and he grew, and dwelt in the wilderness, and became an archer.
20 Bu Duw gyda'r plentyn, a thyfodd; bu'n byw yn y diffeithwch, a daeth yn saethwr bwa.
21And he dwelt in the wilderness of Paran: and his mother took him a wife out of the land of Egypt.
21 Yr oedd yn byw yn niffeithwch Paran, a chymerodd ei fam wraig iddo o wlad yr Aifft.
22And it came to pass at that time, that Abimelech and Phichol the chief captain of his host spake unto Abraham, saying, God is with thee in all that thou doest:
22 Yr amser hwnnw, dywedodd Abimelech a Phichol pennaeth ei fyddin wrth Abraham, "Y mae Duw gyda thi ym mhopeth yr wyt yn ei wneud;
23Now therefore swear unto me here by God that thou wilt not deal falsely with me, nor with my son, nor with my son's son: but according to the kindness that I have done unto thee, thou shalt do unto me, and to the land wherein thou hast sojourned.
23 yn awr, dos ar dy lw yn enw Duw i mi yma, na fyddi'n anffyddlon i mi, nac i'm plant, nac i'm hwyrion; ond fel yr wyf fi wedi bod yn deyrngar i ti, bydd dithau i minnau ac i'r wlad yr wyt wedi ymdeithio ynddi."
24And Abraham said, I will swear.
24 A dywedodd Abraham, "Mi af ar fy llw."
25And Abraham reproved Abimelech because of a well of water, which Abimelech's servants had violently taken away.
25 Pan geryddodd Abraham Abimelech am y pydew du373?r yr oedd gweision Abimelech wedi ei gymryd trwy drais,
26And Abimelech said, I wot not who hath done this thing; neither didst thou tell me, neither yet heard I of it, but to day.
26 dywedodd Abimelech, "Ni wn i ddim pwy a wnaeth hyn; ni ddywedaist wrthyf, ac ni chlywais i s�n am y peth cyn heddiw."
27And Abraham took sheep and oxen, and gave them unto Abimelech; and both of them made a covenant.
27 Yna cymerodd Abraham ddefaid ac ychen, a'u rhoi i Abimelech, a gwnaethant ill dau gyfamod.
28And Abraham set seven ewe lambs of the flock by themselves.
28 Gosododd Abraham o'r neilltu saith hesbin o'r praidd.
29And Abimelech said unto Abraham, What mean these seven ewe lambs which thou hast set by themselves?
29 A gofynnodd Abimelech i Abraham, "Beth yw'r saith hesbin hyn yr wyt wedi eu gosod o'r neilltu?"
30And he said, For these seven ewe lambs shalt thou take of my hand, that they may be a witness unto me, that I have digged this well.
30 Dywedodd yntau, "Wrth gymryd y saith hesbin gennyf, byddi'n cydnabod mai myfi a gloddiodd y pydew hwn."
31Wherefore he called that place Beersheba; because there they sware both of them.
31 Am hynny galwyd y lle hwnnw Beerseba, oherwydd yno yr aeth y ddau ar eu llw.
32Thus they made a covenant at Beersheba: then Abimelech rose up, and Phichol the chief captain of his host, and they returned into the land of the Philistines.
32 Wedi iddynt wneud cyfamod yn Beerseba, cododd Abimelech a Phichol pennaeth ei fyddin, a dychwelyd i wlad y Philistiaid.
33And Abraham planted a grove in Beersheba, and called there on the name of the LORD, the everlasting God.
33 Plannodd Abraham goeden tamarisg yn Beerseba, a galwodd yno ar enw'r ARGLWYDD, y Duw tragwyddol.
34And Abraham sojourned in the Philistines' land many days.
34 A bu Abraham yn aros am amser hir yng ngwlad y Philistiaid.