¹After these things Jesus walked in Galilee: for he would not walk in Jewry, because the Jews sought to kill him.

¹ Ar �l hyn bu Iesu'n teithio o amgylch yng Ngalilea. Ni fynnai fynd o amgylch yn Jwdea, oherwydd yr oedd yr Iddewon yn chwilio amdano i'w ladd.

²Now the Jew's feast of tabernacles was at hand.

² Yr oedd gu373?yl yr Iddewon, gu373?yl y Pebyll, yn ymyl,

³His brethren therefore said unto him, Depart hence, and go into Judaea, that thy disciples also may see the works that thou doest.

³ ac felly dywedodd ei frodyr wrtho, "Dylit adael y lle hwn a mynd i Jwdea, er mwyn i'th ddisgyblion hefyd weld y gweithredoedd yr wyt ti'n eu gwneud.

⁴For there is no man that doeth any thing in secret, and he himself seeketh to be known openly. If thou do these things, shew thyself to the world.

⁴ Oherwydd nid yw neb sy'n ceisio bod yn yr amlwg yn gwneud dim yn y dirgel. Os wyt yn gwneud y pethau hyn, dangos dy hun i'r byd."

⁵For neither did his brethren believe in him.

⁵ Nid oedd hyd yn oed ei frodyr yn credu ynddo.

⁶Then Jesus said unto them, My time is not yet come: but your time is alway ready.

⁶ Felly dyma Iesu'n dweud wrthynt, "Nid yw'r amser yn aeddfed i mi eto, ond i chwi y mae unrhyw amser yn addas.

⁷The world cannot hate you; but me it hateth, because I testify of it, that the works thereof are evil.

⁷ Ni all y byd eich cas�u chwi, ond y mae'n fy nghas�u i am fy mod i'n tystio amdano fod ei weithredoedd yn ddrwg.

⁸Go ye up unto this feast: I go not up yet unto this feast: for my time is not yet full come.

⁸ Ewch chwi i fyny i'r u373?yl. Nid wyf fi'n mynd i fyny i'r u373?yl hon, oherwydd nid yw fy amser i wedi dod i'w gyflawniad eto."

⁹When he had said these words unto them, he abode still in Galilee.

⁹ Wedi dweud hyn fe arhosodd ef yng Ngalilea.

¹⁰But when his brethren were gone up, then went he also up unto the feast, not openly, but as it were in secret.

¹⁰ Ond pan oedd ei frodyr wedi mynd i fyny i'r u373?yl, fe aeth yntau hefyd i fyny, nid yn agored ond yn ddirgel, fel petai.

¹¹Then the Jews sought him at the feast, and said, Where is he?

¹¹ Yr oedd yr Iddewon yn chwilio amdano yn yr u373?yl ac yn dweud, "Ble mae ef?"

¹²And there was much murmuring among the people concerning him: for some said, He is a good man: others said, Nay; but he deceiveth the people.

¹² Yr oedd llawer o sibrwd amdano ymhlith y tyrfaoedd: rhai yn dweud, "Dyn da yw ef", ond "Na," meddai eraill, "twyllo'r bobl y mae."

¹³Howbeit no man spake openly of him for fear of the Jews.

¹³ Er hynny, nid oedd neb yn siarad yn agored amdano, rhag ofn yr Iddewon.

¹⁴Now about the midst of the feast Jesus went up into the temple, and taught.

¹⁴ Pan oedd yr u373?yl eisoes ar ei hanner, aeth Iesu i fyny i'r deml a dechrau dysgu.

¹⁵And the Jews marvelled, saying, How knoweth this man letters, having never learned?

¹⁵ Yr oedd yr Iddewon yn rhyfeddu ac yn gofyn, "Sut y mae gan hwn y fath ddysg, ac yntau heb gael hyfforddiant?"

¹⁶Jesus answered them, and said, My doctrine is not mine, but his that sent me.

¹⁶ Atebodd Iesu hwy, "Nid eiddof fi yw'r hyn yr wyf yn ei ddysgu, ond eiddo'r hwn a'm hanfonodd i.

¹⁷If any man will do his will, he shall know of the doctrine, whether it be of God, or whether I speak of myself.

¹⁷ Pwy bynnag sy'n ewyllysio gwneud ei ewyllys ef, caiff wybod a yw'r hyn yr wyf yn ei ddysgu yn dod oddi wrth Dduw, ai ynteu siarad ohonof fy hunan yr wyf.

¹⁸He that speaketh of himself seeketh his own glory: but he that seeketh his glory that sent him, the same is true, and no unrighteousness is in him.

¹⁸ Y mae'r sawl sy'n siarad ohono'i hun yn ceisio anrhydedd iddo'i hun; ond y mae'r sawl sy'n ceisio anrhydedd i'r hwn a'i hanfonodd yn ddiffuant ac yn ddiddichell.

¹⁹Did not Moses give you the law, and yet none of you keepeth the law? Why go ye about to kill me?

¹⁹ Onid yw Moses wedi rhoi'r Gyfraith i chwi? Ac eto nid oes neb ohonoch yn cadw'r Gyfraith. Pam yr ydych yn ceisio fy lladd i?"

²⁰The people answered and said, Thou hast a devil: who goeth about to kill thee?

²⁰ Atebodd y dyrfa, "Y mae cythraul ynot. Pwy sy'n ceisio dy ladd di?"

²¹Jesus answered and said unto them, I have done one work, and ye all marvel.

²¹ Meddai Iesu wrthynt, "Un weithred a wneuthum, ac yr ydych oll yn rhyfeddu o'r herwydd.

²²Moses therefore gave unto you circumcision; (not because it is of Moses, but of the fathers;) and ye on the sabbath day circumcise a man.

²² Rhoddodd Moses i chwi ddefod enwaediad � er nad gyda Moses y cychwynnodd ond gyda'r patriarchiaid � ac yr ydych yn enwaedu ar blentyn ar y Saboth.

²³If a man on the sabbath day receive circumcision, that the law of Moses should not be broken; are ye angry at me, because I have made a man every whit whole on the sabbath day?

²³ Os enwaedir ar blentyn ar y Saboth rhag torri Cyfraith Moses, a ydych yn ddig wrthyf fi am imi iach�u holl gorff rhywun ar y Saboth?

²⁴Judge not according to the appearance, but judge righteous judgment.

²⁴ Peidiwch � barnu yn �l yr olwg, ond yn �l safonau barn gyfiawn."

²⁵Then said some of them of Jerusalem, Is not this he, whom they seek to kill?

²⁵ Yna dechreuodd rhai o drigolion Jerwsalem ddweud, "Onid hwn yw'r dyn y maent yn ceisio ei ladd?

²⁶But, lo, he speaketh boldly, and they say nothing unto him. Do the rulers know indeed that this is the very Christ?

²⁶ A dyma fe'n siarad yn agored heb i neb ddweud dim yn ei erbyn. Tybed a yw'r llywodraethwyr wedi dod i wybod i sicrwydd mai hwn yw'r Meseia?

²⁷Howbeit we know this man whence he is: but when Christ cometh, no man knoweth whence he is.

²⁷ Ac eto, fe wyddom ni o ble y mae'r dyn yma'n dod; ond pan ddaw'r Meseia, ni bydd neb yn gwybod o ble y mae'n dod."

²⁸Then cried Jesus in the temple as he taught, saying, Ye both know me, and ye know whence I am: and I am not come of myself, but he that sent me is true, whom ye know not.

²⁸ Ar hynny, cyhoeddodd Iesu'n uchel, wrth ddysgu yn y deml, "Yr ydych yn f'adnabod i ac yn gwybod o ble rwy'n dod. Ond nid wyf wedi dod ohonof fy hun. Y mae'r hwn a'm hanfonodd i �'i hanfod yn wirionedd, ond nid ydych chwi'n ei adnabod ef.

²⁹But I know him: for I am from him, and he hath sent me.

²⁹ Yr wyf fi'n ei adnabod ef, oherwydd oddi wrtho ef y deuthum, ac ef a'm hanfonodd."

³⁰Then they sought to take him: but no man laid hands on him, because his hour was not yet come.

³⁰ Am hynny ceisiasant ei ddal, ond ni osododd neb law arno, oherwydd nid oedd ei awr ef wedi dod eto.

³¹And many of the people believed on him, and said, When Christ cometh, will he do more miracles than these which this man hath done?

³¹ Credodd llawer o blith y dyrfa ynddo, ac meddent, "A fydd y Meseia, pan ddaw, yn gwneud mwy o arwyddion nag a wnaeth y dyn hwn?"

³²The Pharisees heard that the people murmured such things concerning him; and the Pharisees and the chief priests sent officers to take him.

³² Clywodd y Phariseaid y dyrfa'n sibrwd y pethau hyn amdano. Ac fe anfonodd y prif offeiriaid a'r Phariseaid swyddogion i'w ddal ef.

³³Then said Jesus unto them, Yet a little while am I with you, and then I go unto him that sent me.

³³ Felly dywedodd Iesu, "Am ychydig amser eto y byddaf gyda chwi, ac yna af at yr hwn a'm hanfonodd i.

³⁴Ye shall seek me, and shall not find me: and where I am, thither ye cannot come.

³⁴ Fe chwiliwch amdanaf fi, ond ni chewch hyd imi; lle yr wyf fi ni allwch chwi ddod."

³⁵Then said the Jews among themselves, Whither will he go, that we shall not find him? will he go unto the dispersed among the Gentiles, and teach the Gentiles?

³⁵ Meddai'r Iddewon wrth ei gilydd, "I ble mae hwn ar fynd, fel na bydd i ni gael hyd iddo? A yw ar fynd, tybed, at y rhai sydd ar wasgar ymhlith y Groegiaid, a dysgu'r Groegiaid?

³⁶What manner of saying is this that he said, Ye shall seek me, and shall not find me: and where I am, thither ye cannot come?

³⁶ Beth yw ystyr y gair hwn a ddywedodd, 'Fe chwiliwch amdanaf fi, ond ni chewch hyd i mi; lle yr wyf fi, ni allwch chwi ddod'?"

³⁷In the last day, that great day of the feast, Jesus stood and cried, saying, If any man thirst, let him come unto me, and drink.

³⁷ Ar ddydd olaf yr u373?yl, y dydd mawr, safodd Iesu a chyhoeddi'n uchel: "Pwy bynnag sy'n sychedig, deued ataf fi ac yfed.

³⁸He that believeth on me, as the scripture hath said, out of his belly shall flow rivers of living water.

³⁸ Allan o'r sawl sy'n credu ynof fi, fel y dywedodd yr Ysgrythur, y bydd ffrydiau o ddu373?r bywiol yn llifo."

³⁹(But this spake he of the Spirit, which they that believe on him should receive: for the Holy Ghost was not yet given; because that Jesus was not yet glorified.)

³⁹ S�n yr oedd am yr Ysbryd yr oedd y rhai a gredodd ynddo ef yn mynd i'w dderbyn. Oherwydd nid oedd yr Ysbryd ganddynt eto, am nad oedd Iesu wedi cael ei ogoneddu eto.

⁴⁰Many of the people therefore, when they heard this saying, said, Of a truth this is the Prophet.

⁴⁰ Ar �l ei glywed yn dweud hyn, meddai rhai o blith y dyrfa, "Hwn yn wir yw'r Proffwyd."

⁴¹Others said, This is the Christ. But some said, Shall Christ come out of Galilee?

⁴¹ Meddai eraill, "Hwn yw'r Meseia." Ond meddai rhai, "Does bosibl mai o Galilea y mae'r Meseia yn dod?

⁴²Hath not the scripture said, That Christ cometh of the seed of David, and out of the town of Bethlehem, where David was?

⁴² Onid yw'r Ysgrythur yn dweud mai o linach Dafydd ac o Fethlehem, y pentref lle'r oedd Dafydd yn byw, y daw'r Meseia?"

⁴³So there was a division among the people because of him.

⁴³ Felly bu ymraniad ymhlith y dyrfa o'i achos ef.

⁴⁴And some of them would have taken him; but no man laid hands on him.

⁴⁴ Yr oedd rhai ohonynt yn awyddus i'w ddal, ond ni osododd neb ddwylo arno.

⁴⁵Then came the officers to the chief priests and Pharisees; and they said unto them, Why have ye not brought him?

⁴⁵ Daeth y swyddogion yn �l at y prif offeiriaid a'r Phariseaid, a gofynnodd y rheini iddynt, "Pam na ddaethoch ag ef yma?"

⁴⁶The officers answered, Never man spake like this man.

⁴⁶ Atebodd y swyddogion, "Ni lefarodd neb erioed fel hyn."

⁴⁷Then answered them the Pharisees, Are ye also deceived?

⁴⁷ Yna dywedodd y Phariseaid, "A ydych chwithau hefyd wedi eich twyllo?

⁴⁸Have any of the rulers or of the Pharisees believed on him?

⁴⁸ A oes unrhyw un o'r llywodraethwyr wedi credu ynddo, neu o'r Phariseaid?

⁴⁹But this people who knoweth not the law are cursed.

⁴⁹ Ond y dyrfa yma nad yw'n gwybod dim am y Gyfraith, dan felltith y maent."

⁵⁰Nicodemus saith unto them, (he that came to Jesus by night, being one of them,)

⁵⁰ Yr oedd Nicodemus, y dyn oedd wedi dod ato o'r blaen, yn un ohonynt; meddai ef wrthynt,

⁵¹Doth our law judge any man, before it hear him, and know what he doeth?

⁵¹ "A yw ein Cyfraith ni yn barnu rhywun heb roi gwrandawiad iddo yn gyntaf, a chael gwybod beth y mae'n ei wneud?"

⁵²They answered and said unto him, Art thou also of Galilee? Search, and look: for out of Galilee ariseth no prophet.

⁵² Atebasant ef, "A wyt tithau hefyd yn dod o Galilea? Chwilia'r Ysgrythurau, a chei weld nad yw proffwyd byth yn codi o Galilea."

⁵³And every man went unto his own house.

⁵³ Ac aethant adref bob un.