1Dead flies cause a perfumer`s perfume To send forth a stink; The precious by reason of wisdom — By reason of honour — a little folly!
1Ang langaw nga patay nagahatag ug dautan nga baho sa lana sa magbubuhat sa pahumot; mao man usab ang diyutay nga binuang modaug sa kaalam ug kadungganan.
2The heart of the wise [is] at his right hand, And the heart of a fool at his left.
2Ang kasingkasing sa tawo nga manggialamon anaa sa iyang too nga kamot; apan ang kasingkasing sa usa ka buangbuang anaa sa iyang wala.
3And also, when he that is a fool Is walking in the way, his heart is lacking, And he hath said to every one, `He [is] a fool.`
3Oo usab, sa diha nga ang buangbuang magalakaw sa dalan, ang iyang salabutan magapakyas kaniya, ug siya moingon sa tanan nga siya usa ka buangbuang.
4If the spirit of the ruler go up against thee, Thy place leave not, For yielding quieteth great sinners.
4Kong ang espiritu sa punoan motindog batok kanimo, ayaw pagbiyai ang imong dapit; kay ang kalomo nagapakunhod sa dagkung mga kasal-anan.
5There is an evil I have seen under the sun, As an error that goeth out from the ruler,
5Adunay usa ka dautan nga akong nakita ilalum sa adlaw, daw ingon sa usa ka sayup nga nagagikan sa punoan:
6He hath set the fool in many high places, And the rich in a low place do sit.
6Ang kabuang ginapahimutang sa dagkung mga kahitas-an ug ang dato nagalingkod sa ubos nga dapit.
7I have seen servants on horses, And princes walking as servants on the earth.
7Ako nakakita ug mga sulogoon sa ibabaw sa mga kabayo, ug ang mga principe nanglakaw sama sa mga sulogoon sa ibabaw sa yuta.
8Whoso is digging a pit falleth into it, And whoso is breaking a hedge, a serpent biteth him.
8Kadtong nagakalot ug gahong mahulog niana; ug bisan kinsa nga makalapus sa usa ka kuta, pagapaakon siya sa usa ka sawa.
9Whoso is removing stones is grieved by them, Whoso is cleaving trees endangered by them.
9Bisan kinsa nga magasapsap ug mga bato masamad tungod niini; ug kadtong magabugha ug kahoy namiligro siya tungod niini.
10If the iron hath been blunt, And he the face hath not sharpened, Then doth he increase strength, And wisdom [is] advantageous to make right.
10Kong ang puthaw mapilong, ug walay usa nga mobaid sa sulab, nan kinahanglan nga iyang pangusgan pag-ayo ang paggamit niini : aapan ang kaalam mapuslanon alang sa pagmando.
11If the serpent biteth without enchantment, Then there is no advantage to a master of the tongue.
11Kong ang sawa mopaak sa dili pa kini lamaton, nan walay kapuslanan ang maglalamat.
12Words of the mouth of the wise [are] gracious, And the lips of a fool swallow him up.
12Ang mga pulong sa baba sa usa ka tawo nga manggialamon mga maloloy-on, apan ang mga ngabil sa usa ka buangbuang magalamoy sa iyang kaugalingon.
13The beginning of the words of his mouth [is] folly, And the latter end of his mouth [Is] mischievous madness.
13Ang sinugdan sa mga pulong sa iyang baba mga binuang man; ug ang katapusan sa iyang pakigsulti malimbongon nga kabuangan.
14And the fool multiplieth words: `Man knoweth not that which is, And that which is after him, who doth declare to him?`
14Ang buang usab nagapadaghan sa mga pulong: apan ang tawo wala masayud kong unsa ang mahatabo; ug niadtong mahatabo sunod kaniya, kinsa ba ang makasugilon kaniya?
15The labour of the foolish wearieth him, In that he hath not known to go unto the city.
15Ang buhat sa mga buangbuang nagabudlay kanila nga tanan: kay siya wala masayud kong unsaon ang pag-adto sa ciudad.
16Wo to thee, O land, when thy king [is] a youth, And thy princes do eat in the morning.
16Alaut ikaw, Oh yuta, sa diha nga ang imong hari maoy usa ka bata, ug ang imong mga principe managpangaon inigkabuntag!
17Happy art thou, O land, When thy king [is] a son of freemen, And thy princes do eat in due season, For might, and not for drunkenness.
17Bulahan ikaw, Oh yuta, kong ang imong hari maoy anak nga lalake sa mga tawong halangdon, ug ang imong mga principe makakaon sa angayng panahon, alang sa pagpabaskog, ug dili sa paghubog!
18By slothfulness is the wall brought low, And by idleness of the hands doth the house drop.
18Tungod sa pagkataspukan ang atop mahugno; ug tungod sa pagkatapulan sa mga kamot ang balay magatulo.
19For mirth they are making a feast, And wine maketh life joyful, And the silver answereth with all.
19Ang kombira ginahimo alang sa hudyaka, ug ang vino magalipay sa kinabuhi; ug ang salapi magatubag sa tanang mga butang.
20Even in thy mind a king revile not, And in the inner parts of thy bed-chamber Revile not the rich: For a fowl of the heavens causeth the voice to go, And a possessor of wings declareth the word.
20Ayaw paglibaka ang hari, ayaw, bisan sa imong hunahuna; ug ayaw paglibaka ang dato sa imong sulod nga higdaanan: kay ang langgam sa kalangitan modala sa tingog, ug kadtong adunay mga pako mosugilon sa maong butang.