1As snow in summer, and as rain in harvest, So honor is not seemly for a fool.
1Maingon sa nieve sa ting-init, ug maingon sa ulan sa ting-ani, Mao man ang kadungganan dili angay sa usa ka buang.
2As the sparrow in her wandering, as the swallow in her flying, So the curse that is causeless alighteth not.
2Maingon sa gorion sa iyang pagpanaw, maingon sa ayaw sa iyang paglupad, Mao man ang pagpanghimaraut nga walay gipasikaran dili matuman.
3A whip for the horse, a bridle for the ass, And a rod for the back of fools.
3Usa ka pudlos alang sa kabayo, usa ka busal alang sa asno, Ug ang usa ka bunal alang sa likod sa mga buang.
4Answer not a fool according to his folly, Lest thou also be like unto him.
4Ayaw gayud pagtubaga ang usa ka buang sumala sa iyang binuang, Tingali unya ikaw mahasama usab kaniya.
5Answer a fool according to his folly, Lest he be wise in his own conceit.
5Tubaga ang usa ka buang sumala sa iyang binuang, Tingali unya siya mahimong manggialamon sa iyang kaugalingong paghunahuna.
6He that sendeth a message by the hand of a fool Cutteth off [his own] feet, [and] drinketh in damage.
6Kadtong nagapadala ug usa ka panugon pinaagi sa kamot sa usa ka buang, Nagaputol sa iyang kaugalingong mga tiil, ug nagainum diha sa kapildihon.
7The legs of the lame hang loose: So is a parable in the mouth of fools.
7Ang mga paa sa piang magabitay nga nanagtabyog; Ingon niana ang usa ka sambingay sa baba sa mga buang.
8As one that bindeth a stone in a sling, So is he that giveth honor to a fool.
8Maingon sa usa ka tawo nga nagatakgos sa usa ka bato diha sa usa ka saplong, Ingon man usab siya nga nagahatag ug kadungganan sa usa ka buang.
9[As] a thorn that goeth up into the hand of a drunkard, So is a parable in the mouth of fools.
9Ingon sa usa ka tunok nga nagalagbas sa kamot sa usa ka palahubog, Mao usab niana ang usa ka sambingay diha sa baba sa mga buang.
10[As] an archer that woundeth all, So is he that hireth a fool and he that hireth them that pass by.
10Maingon sa usa ka magpapana nga nagasamad sa tanan, Mao man usab siya nga nagasuhol sa usa ka buang ug siya nga nagasuhol kanila nga nagapanlabay.
11As a dog that returneth to his vomit, [So is] a fool that repeateth his folly.
11Maingon sa usa ka iro nga nagabalik sa iyang sinuka, Ingon niana ang usa ka buang nga nagabalikbalik sa iyang binuang.
12Seest thou a man wise in his own conceit? There is more hope of a fool than of him.
12Nakita mo ba ang usa ka tawo nga manggialamon sa iyang kaugalingong paghunahuna? Aduna pay labaw nga paglaum sa usa ka buang kay kaniya.
13The sluggard saith, There is a lion in the way; A lion is in the streets.
13Ang tapulan nagaingon: Adunay usa ka leon sa dalan; Usa ka leon anaa sa kadalanan.
14[As] the door turneth upon its hinges, So doth the sluggard upon his bed.
14Maingon nga ang pultahan motakoptak-op diha sa iyang mga bisagra, Ingon niana ang tapulan ibabaw sa iyang higdaanan.
15The sluggard burieth his hand in the dish; It wearieth him to bring it again to his mouth.
15Ang tapulan nagalubong sa iyang kamot diha sa pinggan; Nakapakapoy na kaniya ang pagdala pag-usab niini ngadto sa iyang baba.
16The sluggard is wiser in his own conceit Than seven men that can render a reason.
16Ang tapulan manggialamon pa sa iyang kaugalingon paghunahuna Kay sa pito ka tawo nga nakahatag ug usa ka katarungan.
17He that passeth by, [and] vexeth himself with strife belonging not to him, Is [like] one that taketh a dog by the ears.
17Kadtong molabay, ug magabudlay sa iyang kaugalingon sa pagpakig-away nga dili iya, Sama sa usa ka tawo nga nagadakup sa usa ka iro pinaagi sa mga dalunggan.
18As a madman who casteth firebrands, Arrows, and death,
18Maingon sa usa ka nabuang tawo nga nagasalibay sa mga agipo, Mga udyong, ug kamatayon,
19So is the man that deceiveth his neighbor, And saith, Am not I in sport?
19Mao man ang tawo nga nagalimbong sa iyang isigkatawo, Ug nagaingon: Wala ba ako magti-aw lamang?
20For lack of wood the fire goeth out; And where there is no whisperer, contention ceaseth.
20Tungod sa kakulang sa kahoy nga isugnod ang kalayo mapalong; Ug diin walay witwitan, ang pagpakig-away mohunong.
21[As] coals are to hot embers, and wood to fire, So is a contentious man to inflame strife.
21Maingon nga ang mga uling alang sa mainit nga mga abo, ug ang kahoy nga isugnod alang sa kalayo, Ingon niana ang usa ka makigawayon nga tawo aron sa pagpasilaub sa away.
22The words of a whisperer are as dainty morsels, And they go down into the innermost parts.
22Ang mga pulong sa usa ka witwitan maingon sa lamian nga mga hungit, Ug sila mosulod ngadto sa halalum uyamut nga mga bahin.
23Fervent lips and a wicked heart Are [like] an earthen vessel overlaid with silver dross.
23Ang mainit nga mga ngabil ug ang usa ka dunot nga kasingkasing Sama sa usa ka sudlanan nga yuta nga hinal-upan sa taya sa salapi.
24He that hateth dissembleth with his lips; But he layeth up deceit within him:
24Siya nga nagadumot ngalimbong tungod sa iyang mga ngabil; Apan nagahan-ay siya ug limbong sa sulod niya:
25When he speaketh fair, believe him not; For there are seven abominations in his heart:
25Sa diha nga siya magasulti ug maayo-ayo, ayaw siya pagtohoi; Kay adunay pito ka mga dulumtanan diha sa iyang kasingkasing:
26Though [his] hatred cover itself with guile, His wickedness shall be openly showed before the assembly.
26Bisan pa nga ang iyang pagdumot nagatabon ug limbong sa iyang kaugalingon, Ang iyang pagkadautan madayag sa atubangan sa katilingban.
27Whoso diggeth a pit shall fall therein; And he that rolleth a stone, it shall return upon him.
27Bisan kinsa nga nagakalot ug usa ka gahong mahulog niana; Ug kadtong nagaligid ug usa ka bato, kini igabalik sa ibabaw niya.
28A lying tongue hateth those whom it hath wounded; And a flattering mouth worketh ruin.
28Ang usa ka bakakon nga dila nagadumot niadtong iyang gipanamaran; Ug ang usa ka maulog-ulogon nga baba nagabuhat sa kalaglagan.