1When thou sittest to eat with a ruler, Consider diligently him that is before thee;
1Pagka ikaw ay nauupong kumain na kasalo ng isang pangulo, kilanlin mong maigi siya na nasa harap mo;
2And put a knife to thy throat, If thou be a man given to appetite.
2At maglagay ka ng sundang sa iyong lalamunan, kung ikaw ay taong bigay sa pagkain.
3Be not desirous of his dainties; Seeing they are deceitful food.
3Huwag kang mapagnais ng kaniyang mga masarap na pagkain; yamang mga marayang pagkain.
4Weary not thyself to be rich; Cease from thine own wisdom.
4Huwag kang mainip sa pagyaman; tumigil ka sa iyong sariling karunungan.
5Wilt thou set thine eyes upon that which is not? For [riches] certainly make themselves wings, Like an eagle that flieth toward heaven.
5Iyo bang itititig ang iyong mga mata sa wala? Sapagka't ang mga kayamanan, ay tunay na nagsisipagpakpak, gaya ng aguila na lumilipad sa dakong langit.
6Eat thou not the bread of him that hath an evil eye, Neither desire thou his dainties:
6Huwag mong kanin ang tinapay niya na may masamang mata, ni nasain mo man ang kaniyang mga masarap na pagkain:
7For as he thinketh within himself, so is he: Eat and drink, saith he to thee; But his heart is not with thee.
7Sapagka't kung ano ang iniisip niya sa loob niya, ay gayon siya: kumain ka at uminom ka, sabi niya sa iyo; nguni't ang puso niya ay hindi sumasaiyo.
8The morsel which thou hast eaten shalt thou vomit up, And lose thy sweet words.
8Ang subo na iyong kinain ay iyong isusuka, at iyong iwawala ang iyong mga matamis na salita.
9Speak not in the hearing of a fool; For he will despise the wisdom of thy words.
9Huwag kang magsalita sa pakinig ng mangmang; sapagka't kaniyang hahamakin ang karunungan ng iyong mga salita.
10Remove not the ancient landmark; And enter not into the fields of the fatherless:
10Huwag mong baguhin ang dating muhon ng lupa; at huwag mong pasukin ang mga bukid ng ulila:
11For their Redeemer is strong; He will plead their cause against thee.
11Sapagka't ang kanilang Manunubos ay malakas; ipaglalaban niya ang kanilang usap sa iyo.
12Apply thy heart unto instruction, And thine ears to the words of knowledge.
12Ihilig mo ang iyong puso sa turo, at ang iyong mga pakinig sa mga salita ng kaalaman.
13Withhold not correction from the child; [For] if thou beat him with the rod, he will not die.
13Huwag mong ipagkait ang saway sa bata: sapagka't kung iyong hampasin siya ng pamalo, siya'y hindi mamamatay.
14Thou shalt beat him with the rod, And shalt deliver his soul from Sheol.
14Iyong hahampasin siya ng pamalo, at ililigtas mo ang kaniyang kaluluwa sa Sheol.
15My son, if thy heart be wise, My heart will be glad, even mine:
15Anak ko, kung ang iyong puso ay magpakapantas, ang puso ko'y matutuwa sa makatuwid baga'y ang akin:
16Yea, my heart will rejoice, When thy lips speak right things.
16Oo, ang aking puso ay magagalak pagka ang iyong mga labi ay nangagsasalita ng matuwid na mga bagay.
17Let not thy heart envy sinners; But [be thou] in the fear of Jehovah all the day long:
17Huwag managhili ang iyong puso sa mga makasalanan: kundi lumagay ka sa Panginoon buong araw:
18For surely there is a reward; And thy hope shall not be cut off.
18Sapagka't tunay na may kagantihan; at ang iyong pagasa ay hindi mahihiwalay.
19Hear thou, my son, and be wise, And guide thy heart in the way.
19Makinig ka, anak ko, at ikaw ay magpakapantas, at patnubayan mo ang iyong puso sa daan.
20Be not among winebibbers, Among gluttonous eaters of flesh:
20Huwag kang mapasama sa mga mapaglango; sa mga mayamong mangangain ng karne:
21For the drunkard and the glutton shall come to poverty; And drowsiness will clothe [a man] with rags.
21Sapagka't ang manglalasing at ang mayamo ay darating sa karalitaan: at ang antok ay magbibihis sa tao ng pagkapulubi.
22Hearken unto thy father that begat thee, And despise not thy mother when she is old.
22Dinggin mo ang iyong ama na naging anak ka, at huwag mong hamakin ang iyong ina kung siya'y tumanda.
23Buy the truth, and sell it not; [Yea], wisdom, and instruction, and understanding.
23Bumili ka ng katotohanan at huwag mong ipagbili: Oo karunungan, at turo, at pag-uunawa.
24The father of the righteous will greatly rejoice; And he that begetteth a wise child will have joy of him.
24Ang ama ng matuwid ay magagalak na lubos: at siyang nagkaanak ng pantas na anak ay magagalak sa kaniya.
25Let thy father and thy mother be glad, And let her that bare thee rejoice.
25Mangatuwa ang iyong ama at ang iyong ina, at magalak siyang nanganak sa iyo.
26My son, give me thy heart; And let thine eyes delight in my ways.
26Anak ko, ibigay mo sa akin ang iyong puso, at malugod ang iyong mga mata sa aking mga daan.
27For a harlot is a deep ditch; And a foreign woman is a narrow pit.
27Sapagka't ang isang patutot ay isang malalim na lubak; at ang babaing di kilala ay makipot na lungaw.
28Yea, she lieth in wait as a robber, And increaseth the treacherous among men.
28Oo, siya'y bumabakay na parang tulisan, at nagdaragdag ng mga magdaraya sa gitna ng mga tao.
29Who hath woe? who hath sorrow? who hath contentions? Who hath complaining? who hath wounds without cause? Who hath redness of eyes?
29Sinong may ay? sinong may kapanglawan? sinong may pakikipagtalo? sinong may daing? sino ang may sugat na walang kadahilanan? sino ang may maningas na mata?
30They that tarry long at the wine; They that go to seek out mixed wine.
30Silang nangaghihintay sa alak; silang nagsisiyaon upang humanap ng pinaghalong alak.
31Look not thou upon the wine when it is red, When it sparkleth in the cup, When it goeth down smoothly:
31Huwag kang tumingin sa alak pagka mapula, pagka nagbibigay ng kaniyang kulay sa saro,
32At the last it biteth like a serpent, And stingeth like an adder.
32Sa huli ay kumakagat ito na parang ahas, at tumutukang parang ulupong.
33Thine eyes shall behold strange things, And thy heart shall utter perverse things.
33Ang iyong mga mata ay titingin ng mga katuwang bagay, at ang iyong puso ay nagbabadya ng mga magdarayang bagay.
34Yea, thou shalt be as he that lieth down in the midst of the sea, Or as he that lieth upon the top of a mast.
34Oo, ikaw ay magiging parang nahihiga sa gitna ng dagat, o parang nahihiga sa dulo ng isang palo ng sasakyan.
35They have stricken me, [shalt thou say], and I was not hurt; They have beaten me, and I felt it not: When shall I awake? I will seek it yet again.
35Kanilang pinalo ako, iyong sasalitain, at hindi ako nasaktan; kanilang hinampas ako, at hindi ko naramdaman: kailan gigising ako? aking hahanapin pa uli.