¹Neuze skribed ha farizianed a zeuas eus Jeruzalem da gavout Jezuz, hag a lavaras dezhañ:

¹Then the scribes and Pharisees from Jerusalem come up to Jesus, saying,

²Perak e torr da ziskibien hengoun a re gozh? Rak ne walc'hont ket o daouarn pa zebront o fredoù.

²Why do thy disciples transgress what has been delivered by the ancients? for they do not wash their hands when they eat bread.

³Eñ a respontas dezho: Ha c'hwi, perak e torrit gourc'hemenn Doue gant ho hengoun?

³But he answering said to them, Why do *ye* also transgress the commandment of God on account of your traditional teaching?

⁴Rak Doue en deus lavaret: Enor da dad ha da vamm, ha: Piv bennak a villigo e dad pe e vamm a vo lakaet d'ar marv;

⁴For God commanded saying, Honour father and mother; and, He that speaks ill of father or mother, let him die the death.

⁵met c'hwi a lavar: An hini a lavaro d'e dad pe d'e vamm: Ar pezh am bije gallet reiñ dit a zo ur prof da Zoue,

⁵But *ye* say, Whosoever shall say to his father or mother, It is a gift, whatsoever [it be] by which [received] from me thou wouldest be profited:

⁶n'eo ket dalc'het da enoriñ e dad pe e vamm. C'hwi a gas da netra ger Doue gant ho hengoun.

⁶and he shall in no wise honour his father or his mother; and ye have made void the commandment of God on account of your traditional teaching.

⁷Pilpouzed, Izaia en deus profedet mat diwar ho penn, p'en deus lavaret:

⁷Hypocrites! well has Esaias prophesied about you, saying,

⁸Ar bobl-mañ a enor ac'hanon gant he muzelloù, met o c'halonoù a zo gwall bell diouzhin.

⁸This people honour me with the lips, but their heart is far away from me;

⁹Met e ven eo ec'h enoront ac'hanon, pa zeskont kredennoù a zo gourc'hemennoù tud.

⁹but in vain do they worship me, teaching [as] teachings commandments of men.

¹⁰Neuze, o vezañ galvet ar bobl, e lavaras dezho: Selaouit, ha komprenit.

¹⁰And having called to [him] the crowd, he said to them, Hear and understand:

¹¹N'eo ket ar pezh a ya er genou a hudura an den, met ar pezh a zeu er-maez eus ar genou eo, a hudura an den.

¹¹Not what enters into the mouth defiles the man; but what goes forth out of the mouth, this defiles the man.

¹²Neuze e ziskibien a dostaas outañ hag a lavaras dezhañ: Gouzout a rez penaos ar farizianed, o klevout ar pezh ac'h eus lavaret, o deus kavet tamall ennañ?

¹²Then his disciples, coming up, said to him, Dost thou know that the Pharisees, having heard this word, have been offended?

¹³Eñ a respontas: Pep plantenn n'eo ket bet plantet gant va Zad a zo en neñv, a vo diwriziennet.

¹³But he answering said, Every plant which my heavenly Father has not planted shall be rooted up.

¹⁴Lezit int; tud dall int, o ren tud dall; mar ren un dall un dall all, e kouezhint o-daou er poull.

¹⁴Leave them alone; they are blind leaders of blind: but if blind lead blind, both will fall into a ditch.

¹⁵Pêr, o kemer ar gomz, a lavaras dezhañ: Displeg deomp ar barabolenn-se.

¹⁵And Peter answering said to him, Expound to us this parable.

¹⁶Ha Jezuz a lavaras: C'hwi ivez, bez' oc'h c'hoazh hep skiant?

¹⁶But he said, Are *ye* also still without intelligence?

¹⁷Ne gomprenit ket penaos kement a ya er genou, a ziskenn er c'hof, hag a vez taolet el lec'h distro?

¹⁷Do ye not yet apprehend, that everything that enters into the mouth finds its way into the belly, and is cast forth into the draught?

¹⁸Met ar pezh a zeu er-maez eus ar genou, a zeu eus ar galon; ha se eo ar pezh a hudura an den.

¹⁸but the things which go forth out of the mouth come out of the heart, and those defile man.

¹⁹Rak eus ar galon e teu ar soñjoù fall, al lazherezhioù, an avoultriezhioù, ar gastaouerezhioù, al laeroñsioù, ar falstestenioù, an droukkomzoù.

¹⁹For out of the heart come forth evil thoughts, murders, adulteries, fornications, thefts, false witnessings, blasphemies;

²⁰Setu aze an traoù a hudura an den; met debriñ hep bezañ gwalc'het an daouarn, an dra-se ne hudura ket an den.

²⁰these are the things which defile man; but the eating with unwashen hands does not defile man.

²¹Jezuz, o vezañ aet ac'hano, en em dennas da gostezioù Tir ha Sidon.

²¹And Jesus, going forth from thence, went away into the parts of Tyre and Sidon;

²²Setu, ur wreg kananeat deuet eus ar vro-se, a grias, o lavarout: Az pez truez ouzhin, Aotrou, Mab David! Va merc'h a zo gwall-boaniet gant an diaoul.

²²and lo, a Canaanitish woman, coming out from those borders, cried [to him] saying, Have pity on me, Lord, Son of David; my daughter is miserably possessed by a demon.

²³Eñ ne respontas ket ur ger dezhi, hag e ziskibien a dostaas outañ, o lavarout: Kas anezhi kuit, rak krial a ra war hol lerc'h.

²³But he did not answer her a word. And his disciples came to [him] and asked him, saying, Dismiss her, for she cries after us.

²⁴Respont a reas hag e lavaras: N'on bet kaset nemet etrezek an deñved kollet eus ti Israel.

²⁴But he answering said, I have not been sent save to the lost sheep of Israel's house.

²⁵Met hi a zeuas, hag en em stouas dirazañ, o lavarout: Aotrou, sikour ac'hanon!

²⁵But she came and did him homage, saying, Lord, help me.

²⁶Respont a reas: N'eo ket mat kemer bara ar vugale, hag e deurel d'ar chas bihan.

²⁶But he answering said, It is not well to take the bread of the children and cast it to the dogs.

²⁷Gwir eo Aotrou, emezi, met ar chas bihan a zebr ar bruzun a gouezh eus taol o mestroù.

²⁷But she said, Yea, Lord; for even the dogs eat of the crumbs which fall from the table of their masters.

²⁸Neuze Jezuz a lavaras dezhi: Gwreg, da feiz a zo bras. Ra vo graet dit evel ma c'hoantaez. Hag en eur-se memes, he merc'h a voe yac'haet.

²⁸Then Jesus answering said to her, O woman, thy faith [is] great. Be it to thee as thou desirest. And her daughter was healed from *that* hour.

²⁹Jezuz, o vezañ aet ac'hano, a zeuas tost da vor Galilea. O vezañ pignet war ur menez, ec'h azezas eno.

²⁹And Jesus, going away from thence, came towards the sea of Galilee, and he went up into the mountain and sat down there;

³⁰Neuze ul lod bras a dud a dostaas outañ, ha ganto re gamm, re dall, re vut, re vac'hagnet, ha kalz a re glañv, hag e lakajont anezho ouzh e dreid; eñ o yac'haas,

³⁰and great crowds came to him, having with them lame, blind, dumb, crippled, and many others, and they cast them at his feet, and he healed them:

³¹en hevelep doare ma voe souezhet an dud pa weljont ar re vut o komz, ar re gamm o kerzhout, ar re dall o welout, ar re vac'hagnet yac'haet; hag e roent gloar da Zoue Israel.

³¹so that the crowds wondered, seeing dumb speaking, crippled sound, lame walking, and blind seeing; and they glorified the God of Israel.

³²Jezuz, o vezañ galvet e ziskibien, a lavaras: Truez am eus ouzh ar bobl-mañ; rak tri deiz a zo emaint em c'hichen, ha n'o deus netra da zebriñ. Ne fell ket din o c'has war yun, gant aon na vankfe o nerzh en hent.

³²But Jesus, having called his disciples to [him], said, I have compassion on the crowd, because they have stayed with me already three days and they have not anything they can eat, and I would not send them away fasting lest they should faint on the way.

³³An diskibien a lavaras: Penaos e c'hellfemp kavout, el lec'h distro-mañ, bara a-walc'h da bredañ kement a dud.

³³And his disciples say to him, Whence should we have so many loaves in [the] wilderness as to satisfy so great a crowd?

³⁴Jezuz a c'houlennas outo: Pet bara hoc'h eus? Hag int a lavaras: Seizh, hag un nebeut peskedigoù.

³⁴And Jesus says to them, How many loaves have ye? But they said, Seven, and a few small fishes.

³⁵Neuze e reas d'ar bobl azezañ war an douar;

³⁵And he commanded the crowds to lie down on the ground;

³⁶hag o vezañ kemeret ar seizh bara hag ar pesked, ha trugarekaet, e torras anezho hag o roas d'e ziskibien, hag e ziskibien o roas d'ar bobl.

³⁶and having taken the seven loaves and the fishes, having given thanks, he broke [them] and gave [them] to his disciples, and the disciples to the crowd.

³⁷Hag e tebrjont holl, hag o devoe a-walc'h, hag e tegasjont seizh panerad leun eus an tammoù a oa manet.

³⁷And all ate and were filled; and they took up what was over and above of the fragments seven baskets full;

³⁸Ar re o devoa debret a oa war-dro pevar mil den, hep ar gwragez hag ar vugale.

³⁸but they that ate were four thousand men, besides women and children.

³⁹Goude bezañ kaset kuit ar bobl, e pignas er vag, hag e teuas da vro Magadan.

³⁹And, having dismissed the crowds, he went on board ship and came to the borders of Magadan.