1Kini mao ang mga pulong nga gisulti ni Moises sa tibook Israel sa unahan sa Jordan didto sa kamingawan, didto sa Arabah, atbang sa Dagat nga Patay sa kinataliwad-an sa Paran, ug sa Topel, ug sa Laban, ug sa Jaseroth ug sa Dizahab.
1引言：摩西憶述往事以下是摩西在約旦河東的曠野，疏弗對面的亞拉巴，就是在巴蘭和陀弗、拉班、哈洗錄、底撒哈之間，向以色列人所說的話。
2Adunay napulo ug usa ka adlaw nga panaw gikan sa Horeb, sa dalan sa bukid sa Seir hangtud sa Cades-barnea.
2從何烈山經過西珥山的路，到達加低斯．巴尼亞，共有十一天的路程。
3Ug nahatabo nga sa ikakap-atan ka tuig, sa ikanapulo ug usa ka bulan, sa nahauna nga adlaw sa bulan, si Moises misulti sa mga anak sa Israel sumala sa tanan nga gihatag ni Jehova kaniya ingon nga sugo alang kanila;
3出埃及以後第四十年十一月一日，摩西照著耶和華吩咐他一切關於以色列人的話，都告訴了他們。
4Sa human mapatay niya si Sihon, ang hari sa mga Amorehanon, nga nagapuyo sa Hesbon, ug si Og, ang hari sa Basan, nga nagapuyo sa Astaroth sa Edrei.
4當時，他已經擊敗了住在希實本的亞摩利人的王西宏，和住在亞斯他錄與以得來的巴珊王噩。
5Sa unahan sa Jordan sa yuta sa Moab, misugod si Moises sa pagpahayag niini nga Kasugoan, nga nagaingon:
5摩西在約旦河東的摩押地，開始講解這律法，說：
6Si Jehova nga atong Dios misulti kanato didto sa Horeb, nga nagaingon: Kamo nakapuyo sa hataas na nga panahon niining bukira:
6“耶和華我們的 神，在何烈山告訴我們：‘你們在這山上住夠了；
7Pamalik kamo ug panggikan kamo ug umadto kamo ngadto sa bukid sa mga Amorehanon, ug sa tanan niya nga ginsakpan sa Arabah, sa bukid ug sa mga walog, ug sa habagatan, ug sa baybayon sa dagat, sa yuta sa mga Canaanhon, ug ngadto sa Libano, hangtud sa dakung suba, ang suba nga Eufrates.
7現在你們要轉回，起程到亞摩利人的山地去，到那些住在亞拉巴、山地、低地、南地、沿海一帶、迦南人的地、黎巴嫩，直到大河，就是幼發拉底河一帶的地方去。
8Ania karon, akong gigahin ang yuta sa atubangan ninyo: sumulod kamo, ug panagiyahon ninyo ang yuta nga gipanumpa ni Jehova sa inyong mga amahan, kang Abraham, kang Isaac, ug kang Jacob, nga igahatag kanila, ug sa ilang kaliwatan sa ulahi nila.
8看哪，我把這地擺在你面前，你們要進去，佔領這地為業，就是耶和華向你們列祖亞伯拉罕、以撒、雅各起誓應許給他們和他們的後裔的地。’
9Ug niadtong panahona misulti ako kaninyo, nga nagaingon: Ako dili makahimo sa pagdala kaninyo nga mag-inusara.
9選立智慧人為首領（出18:13~27）“那時，我曾經對你們說：‘你們的重擔，我獨自一人無法擔當。
10Si Jehova ang inyong Dios nagpadaghan kaninyo, ug ania karon, kamo niining adlawa sama sa mga bitoon sa langit sa gidaghanon.
10耶和華你們的 神使你們多起來；你們看，你們今日像天上的星那樣多。
11Si Jehova, ang Dios sa inyong mga amahan, magahimo kaninyo nga usa ka libo ka pilo sa inyong gidaghanon karon, ug magapanalangin kaninyo, ingon sa iyang gisaad kaninyo!
11願耶和華你們列祖的 神，使你們比現在更多千倍，又照著他應許你們的話，賜福給你們。
12Unsaon ko pagdala nga mag-inusara sa inyong mga kasamok ug sa inyong mga lulan ug sa inyong mga pagbingkil?
12我獨自一人怎能擔得起你們的重擔、責任和你們爭訟的事呢？
13Pagpili kamo gikan kaninyo, sumala sa inyong mga banay, mga tawo nga manggialamon, ug mga masinabuton, ug mga dungganon, ug igabutang ko sila sa pagkapunoan ninyo.
13你們要按著支派選出一些有智慧、有見識、有經驗的人，我就立他們作你們的首領。’
14Ug kamo mingtubag kanako, ug nagaingon: Ang mga butang nga imong gipamulong maayo nga among pagabuhaton.
14你們回答我，說：‘你吩咐我們作的事很好。’
15Busa gikuha ko ang mga kadagkuan sa inyong mga banay, mga tawo nga manggialamon ug mga dungganon ug gibutang ko sila nga mga punoan ninyo, mga punoan sa mga linibo, ug mga punoan sa mga ginatus, ug mga punoan sa mga kinalim-an, mga punoan sa tinagpulo, ug mga magbubuot sumala sa inyong mga banay.
15我就選出你們眾支派中的領袖，就是有智慧有經驗的人；按著你們的支派，立他們作管理你們的首領，就是作千夫長、百夫長、五十夫長、十夫長和其他官長。
16Ug nagsugo ako sa inyong mga maghuhukom niadtong panahona, nga nagaingon: Magpatalinghug kamo sa taliwala sa inyong mga igsoon, maghukom kamo sa minatarung, sa taliwala sa tawo ug sa iyang igsoon nga lalake kun sa dumuloong nga uban kaniya.
16“那時，我吩咐你們的審判官，說：‘你們在兄弟中聽訟，無論是兄弟彼此訴訟，或是與同居的外地人訴訟，都要按著公義審判。
17Dili kamo magpili ug tawo sa inyong paghukom, managpatalinghug kamo sa gagmay sama sa dagku: dili kamo mahadlok sa nawong sa tawo, kay ang paghukom iya sa Dios: ug ang hulusayon nga malisud kaninyo dad-on ninyo kanako, ug ako magapatalinghug niini.
17審判的時候，不可偏袒人；無論貴賤尊卑，都要一樣地聽訟；不可怕人的情面，因為審判是屬於 神的；如果你們遇見難斷的案件，可以呈到我這裡來，讓我審斷。’
18Ug nagsugo ako kaninyo niadtong panahona sa tanang mga butang nga inyong pagabuhaton.
18那時，我把你們當作的一切事，都吩咐了你們。
19Ug mingpanaw kita gikan sa Horeb, ug minglatas niadtong tanan nga dagku ug makalilisang nga kamingawan, nga inyong nakita didto sa dalan sa bukid sa mga Amorehanon, maingon nga si Jehova nga atong Dios nagsugo kanato, ug ming-abut kita sa Cades-barnea.
19派人前往窺探迦南地（民13:1~24）“我們照著耶和華我們的 神吩咐我們的，從何烈山起行，走過你們所見那大而可怕的曠野，沿著到亞摩利人山地的路而行；後來到了加低斯．巴尼亞。
20Ug miingon ako kaninyo: Mingdangat kamo sa bukid sa mga Amorehanon nga gihatag ni Jehova nga atong Dios kanato.
20我對你們說：‘你們已經到了亞摩利人的山地，就是耶和華我們的 神賜給我們的。
21Ania karon, si Jehova nga imong Dios naggahin sa yuta sa atubangan mo: tumungas ka, ug panag-iyahon mo kini, maingon nga si Jehova ang Dios sa inyong mga amahan, nag-ingon kanimo: Dili kamo mahadlok, dili usab kamo maluya.
21看哪，耶和華你的 神已經把這地擺在你面前；你要照著耶和華你列祖的 神告訴你的上去，佔領那地；不要害怕，也不要驚惶。’
22Ug mingduol kamong tanan kanako, ang tagsatagsa kaninyo ug nanag-ingon: Magsugo kita ug mga tawo una kanato nga mosusi alang kanato sa yuta, ug sa pagbalik magasaysay sila kanato sa dalan nga atong pagalaktan, ug sa mga kalungsoran nga atong pagaadtoan.
22你們眾人都走到我這裡來，說：‘我們要先派些人去，替我們窺探那地，然後把我們上去該走哪一條路，該進哪些城，向我們回報。’
23Ug ang butang nakapahimuot kanako pag-ayo; ug mikuha ako ug napulo ug duha ka mga tawo gikan kaninyo, usa ka tawo sa tagsatagsa ka banay:
23這話我很同意，就從你們中間選了十二個人，每支派一人。
24Ug minglakaw sila ug mingtungas ngadto sa bukid, ug mingdangat sila ngadto sa walog sa Escol, ug mingpaniid niini.
24於是他們轉身出發，上了山地，到了以實各谷，窺探那地。
25Ug mingkuha sila ug bunga sa kayutaan sa ilang mga kamot ug gidala kini kanato, ug nanagsugilon sila kanato, ug nanag-ingon: Kini maayong yuta nga gihatag kanato ni Jehova nga atong Dios.
25他們手裡拿著那地的果子，帶下來到我們這裡，並且向我們回報，說：‘耶和華我們的 神要賜給我們的地是美地。’
26Apan wala kamo motungas, kondili nanagmalalison kamo sa sugo ni Jehova nga inyong Dios:
26眾民缺乏信心（民13:25~33）“但你們不肯上去，竟違背了耶和華你們的 神的吩咐；
27Ug nanagbagulbol kamo sa inyong mga balong-balong ug nagaingon: Kay gidumtan kita ni Jehova, nga gikuha niya kita gikan sa yuta sa Egipto, aron sa pagtugyan kanato ngadto sa kamot sa mga Amorehanon aron sa paglaglag kanato.
27你們在帳幕裡抱怨，說：‘耶和華因為恨我們，所以把我們從埃及地領出來，要把我們交在亞摩利人手中，消滅我們。
28Asa man kita motungas? Ang atong mga igsoon nagpaluya sa atong kasingkasing, nga nagaingon. Ang mga tawo mga labing dagku ug labing hatag-as kay kanato; ang mga kalungsoran dagku ug kinutaan hangtud sa langit, ug labut pa nakita namo didto ang mga anak sa mga higante.
28我們上哪裡去呢？我們的兄弟使我們心灰意冷，說：那地的人比我們高大；他們的城邑又大又堅固，高聳入天；我們在那裡還看見有亞衲族的人。’
29Unya miingon ako kaninyo: Dili kamo malisang, dili usab kamo mahadlok kanila.
29我就對你們說：‘不要驚恐，不要害怕他們。
30Si Jehova, ang inyong Dios, maoy magauna kaninyo, siya makig-away alang kaninyo, ingon sa tanang mga butang nga gibuhat niya alang kaninyo didto sa Egipto sa atubangan sa inyong mga mata,
30耶和華你們的 神，就是那走在你們前面的那一位，他必為你們作戰，好像他在埃及，在你們面前，為你們所行的一切一樣，
31Ug sa kamingawan, diin nakita mo nga si Jehova nga imong Dios nagdala kanimo, ingon sa usa ka tawo nga nagdala sa iyang anak nga lalake sa tanan nga dalan sa inyong gilaktan, hangtud nga mingdangat kamo niining dapita.
31並且在曠野裡，你們也看見了耶和華你們的 神，怎樣在你們所行的一切路上，背負你們，好像人背負自己的兒子一樣，直到你們來到了這地方。’
32Bisan pa niining butanga wala kamo managtoo kang Jehova nga inyong Dios,
32雖然這樣，你們還是不信耶和華你們的 神；
33Nga nag-una kaninyo sa dalan, aron sa pagsusi sa dapit kong asa kamo magapahaluna sa inyong mga balong-balong, pinaagi sa kalayo sa gabii, aron sa pagpakita kaninyo sa dalan nga inyong pagalaktan, ug pinaagi sa panganod sa adlaw.
33他在路上走在你們前面，為你們尋找安營的地方；夜間用火柱，日間用雲彩，指示你們當走的路。
34Ug nakadungog si Jehova sa tingog sa inyong mga pulong, ug nasuko ug nanumpa siya , nga nagaingon:
34眾民的懲罰（民14:20~45）“耶和華聽見了你們說話的聲音，就惱怒，起誓說：
35Sa pagkamatuod walay usa niining mga tawo, niining dautan nga kaliwatan nga makakita sa yuta nga maayo nga gipanumpa ko nga igahatag sa inyong mga amahan.
35‘這個邪惡世代的人，連一個也不能看見我起誓應許賜給他們列祖的美地；
36Gawas kang Caleb, ang anak nga lalake ni Jephone: siya makakita niana, ug kaniya ihatag ko ang yuta nga iyang gitumban, ug sa iyang mga anak, kay hingpit ang iyang pagsunod kang Jehova.
36只有耶孚尼的兒子迦勒可以看見；並且我要把他踏過的地賜給他和他的子孫，因為他專心跟從了我耶和華。’
37Ug batok usab kanako nasuko si Jehova tungod kaninyo, nga nagaingon: Ikaw usab dili makasulod didto:
37因為你們的緣故，耶和華也向我發怒，說：‘你也不能進入那地；
38Si Josue, ang anak nga lalake ni Nun, nga nagatindog sa imong atubangan, siya makasulod didto: magdasig ka kaniya; kay siya magapapanunod niana sa Israel.
38但是站在你面前侍候你的嫩的兒子約書亞，他可以進到那裡去；你要鼓勵他，因為他要使以色列人承受那地為業。
39Labut pa ang inyong mga bata, nga matud ninyo mahimong tukbonon; ug ang inyong mga anak nga dili karon mahibalo sa maayo kun dautan, sila makasulod didto, ug kanila ihatag ko kini, ug sila makapanag-iya niini.
39還有你們的小孩子，你們說要被擄掠的，和你們的兒女，就是今天還不知道善惡的，他們都要進入那地；我要把那地賜給他們，他們要佔領那地。
40Apan mahitungod kaninyo, pamalik kamo ug panggikan kamo padulong ngadto sa kamingawan sa dalan paingon sa Dagat nga Mapula.
40至於你們，你們要轉回，經往紅海的路，起程到曠野裡去。’
41Unya mingtubag kamo ug nanag-ingon kanako: Nakasala kami batok kang Jehova, motungas ug makig-away kami, sumala sa tanan nga gisugo kanamo ni Jehova nga among Dios. Ug nanagsangkap kamo ang tagsatagsa ka tawo sa iyang mga hinagiban sa pag-awayan, ug nanag-andam kamo sa pagtungas sa kabukiran.
41“那時你們回答我，說：‘我們得罪了耶和華；現在我們願意照著耶和華我們 神的一切吩咐，上去作戰。’於是你們都預備了兵器，輕率地上山去了。
42Ug si Jehova miingon kanako: Ipamulong mo kanila: Dili kamo motungas ni makig-away, kay ako wala sa inyong taliwala; tingali unya pamatyon kamo sa atubangan sa inyong mga kaaway.
42耶和華對我說：‘你要對他們說：“你們不要上去，也不要作戰，因為我不在你們中間，免得你們在仇敵面前被擊敗。”’
43Unya ako misulti kaninyo, ug wala kamo magpatalinghug; hinonoa minglalis kamo sa sugo ni Jehova, ug nanagmapahitas-on ug mingtungas kamo ngadto sa kabukiran.
43我就告訴你們，你們卻不聽從，竟違背耶和華的吩咐，擅自上山去了。
44Ug minggula ang mga Amorehanon, nga nagpuyo niadtong bukira sa pagsugat kaninyo, milutos kaninyo, ingon sa ginabuhat sa mga putyokan, ug nagpuspus kaninyo gikan sa Seir, hangtud sa Horma.
44住在那山上的亞摩利人，就出來攻擊你們，好像蜂群一樣追趕你們，在西珥擊殺你們，直到何珥瑪。
45Ug mingbalik kamo ug minghilak kamo sa atubangan ni Jehova; apan si Jehova wala magpatalinghug sa inyong tingog, wala usab siya mamati kaninyo.
45你們就回來，在耶和華面前哭，但耶和華不聽你們的聲音，也不向你們側耳。
46Unya didto kamo sa Cades sa daghang mga adlaw, sumala sa mga adlaw sa inyong pagpuyo didto .
46於是你們在加低斯住了許多日子。”