1Ang tagsatagsa ka manggialamon nga babaye magatukod sa iyang balay; Apan ang buangbuang magaguba niana uban sa iyang mga kamot.
1Every wise woman hath builded her house, And the foolish with her hands breaketh it down.
2Kadtong nagalakat sa iyang pagkatul-id nahadlok kang Jehova; Apan kadtong sukwahi sa iyang dalan nagatamay kaniya.
2Whoso is walking in his uprightness is fearing Jehovah, And the perverted [in] his ways is despising Him.
3Diha sa baba sa buangbuang mao ang usa ka bunal alang sa iyang pagkamapahitas-on; Apan ang mga ngabil sa manggialamon magabantay kanila.
3In the mouth of a fool [is] a rod of pride, And the lips of the wise preserve them.
4Sa dapit diin walay mga vaca, ang pasungan mahinlo; Apan ang dakung abut pinaagi sa kusog sa vaca.
4Without oxen a stall [is] clean, And great [is] the increase by the power of the ox.
5Ang usa ka matinumanon nga saksi dili mobakak; Apan ang bakakon nga saksi magapamulong ug mga bakak.
5A faithful witness lieth not, And a false witness breatheth out lies.
6Ang usa ka mayubiton magapangita sa kaalam ug dilimakakaplag niini; Apan ang kahibalo masayon alang kaniya nga may salabutan.
6A scorner hath sought wisdom, and it is not, And knowledge to the intelligent [is] easy.
7Lakaw ngadto sa atubangan sa usa ka tawong buangbuang, Ug ikaw dili makakaplag diha kaniya sa mga ngabil sa kahibalo.
7Go from before a foolish man, Or thou hast not known the lips of knowledge.
8Ang kaalam sa buotan mao ang pagsabut sa iyang dalan; Apan ang binuang sa mga buangbuang mao ang paglimbong.
8The wisdom of the prudent [is] to understand his way, And the folly of fools [is] deceit.
9Ang mga buang magatiaw-tiaw lamang sa halad-tungod-sa-sala; Apan sa taliwala sa mga matarung adunay maayong kabubut-on.
9Fools mock at a guilt-offering, And among the upright — a pleasing thing.
10Ang kasingkasing mahibalo sa iyang kaugalingong kapaitan; Ug walay usa ka dumuloong nga moambit sa kalipay niini.
10The heart knoweth its own bitterness, And with its joy a stranger doth not intermeddle.
11Ang balay sa tawong dautan pagagun-obon; Apan ang balong-balong sa matarung pagapauswagon.
11The house of the wicked is destroyed, And the tent of the upright flourisheth.
12Adunay usa ka dalan nga daw matarung alang sa usa ka tawo; Apan ang katapusan niana mao ang mga dalan sa kamatayon.
12There is a way — right before a man, And its latter end [are] ways of death.
13Bisan diha sa pagkatawa ang kasingkasing magamasulub-on; Ug ang katapusan sa kalipay mao ang kagul-anan.
13Even in laughter is the heart pained, And the latter end of joy [is] affliction.
14Ang nagabalik sa pagpakasala sa kasingkasing pagapun-on uban sa iyang kaugalingong mga paagi; Ug ang usa ka maayong tawo matagbaw gikan sa iyang kaugalingon.
14From his ways is the backslider in heart filled, And a good man — from his fruits.
15Ang walay-pagtagad motoo sa tagsatagsa ka pulong; Apan ang mabinantayon nga tawo magatan-aw pag-ayo sa iyang paglakaw.
15The simple giveth credence to everything, And the prudent attendeth to his step.
16Ang usa ka tawong manggialamon mahadlok, ug magapahilayo gikan sa dautan; Apan ang buang mapangahason sa iyang kaugalingon nga may pagdaut ug siya masaligon.
16The wise is fearing and turning from evil, And a fool is transgressing and is confident.
17Siya nga dili masuko magahimo sa kabuangan; Ug ang usa ka tawo nga dautan ug mga paagi ginadumtan.
17Whoso is short of temper doth folly, And a man of wicked devices is hated.
18Ang walay-pagtagad makapanunod sa binuang; Apan ang mga buotan pagapurongpurongan sa kahibalo.
18The simple have inherited folly, And the prudent are crowned [with] knowledge.
19Ang tawong dautan moyukbo sa atubangan sa maayo; Ug ang dautan, diha sa mga ganghaan sa matarung.
19The evil have bowed down before the good, And the wicked at the gates of the righteous.
20Ang kabus ginadumtan bisan sa iyang kaugalingong silingan; Apan ang dato may daghang mga higala.
20Even of his neighbour is the poor hated, And those loving the rich [are] many.
21Kadtong nagatamay sa iyang isigkatawo nagapakasala; Apan kadtong may kalooy sa ka bus, malipayon siya.
21Whoso is despising his neighbour sinneth, Whoso is favouring the humble, O his happiness.
22Wala ba mangasayup kadtong nagamugna ug dautan? Apan ang puangod ug kamatuoran anaa kanila nga nagamugna ug maayo.
22Do not they err who are devising evil? And kindness and truth [are] to those devising good,
23Diha sa tanang buhat adunay bunga; Apan ang sulti sa mga ngabil nagapadulong lamang ngadto sa kawalad-on nga tuman.
23In all labour there is advantage, And a thing of the lips [is] only to want.
24Ang purongpurong sa mga manggialamon mao ang ilang mga bahandi; Apan ang binuang sa mga buang mao lamang ang kabuangan.
24The crown of the wise is their wealth, The folly of fools [is] folly.
25Ang matuod nga saksi nagaluwas ug mga kalag; Apan kadtong nagapamulong sa kabakakan nagalimbong.
25A true witness is delivering souls, And a deceitful one breatheth out lies.
26Diha sa pagkahadlok kang Jehova mao ang malig-on nga pagsalig; Ug ang iyang mga anak adunay usa ka dapit nga dalangpanan.
26In the fear of Jehovah [is] strong confidence, And to His sons there is a refuge.
27Ang pagkahadlok kang Jehova maoy usa ka tuburan sa kinabuhi, Aron nga ang tawo makalikay gikan sa mga lit-ag sa kamatayon.
27The fear of Jehovah [is] a fountain of life, To turn aside from snares of death.
28Diha sa panon sa katawohan anaa ang himaya sa hari; Apan diha sa kawalad-on sa katawohan anaa ang kalaglagan sa principe.
28In the multitude of a people [is] the honour of a king, And in lack of people the ruin of a prince.
29Kadtong mahinay nga masuko may dakung salabutan; Apan kadtong madali-dalion sa espiritu nagabayaw sa kabuangan.
29Whoso is slow to anger [is] of great understanding, And whoso is short in temper is exalting folly.
30Ang usa ka malinawong kasingkasing maoy kinabuhi sa unod; Apan ang kasina mao ang pagkadunot sa kabukogan.
30A healed heart [is] life to the flesh, And rottenness to the bones [is] envy.
31Kadtong nagadagmal sa kabus nagatamay sa iyang Magbubuhat; Apan kadtong may kalooy sa hangul nagatahud kaniya,
31An oppressor of the poor reproacheth his Maker, And whoso is honouring Him Is favouring the needy.
32Ang dautan giunlod ngadto sa kahiladman tungod sa iyang buhat nga dautan; Apan ang matarung may usa ka dalangpanan sa iyang kamatayon.
32In his wickedness is the wicked driven away, And trustful in his death [is] the righteous.
33Ang kaalam magapuyo diha sa kasingkasing niadtong may salabutan; Apan kadtong anaa sa sulod sa mga buang mapadayag sa iyang kaugalingon .
33In the heart of the intelligent wisdom doth rest. And in the midst of fools it is known.
34Ang pagkamatarung nagabayaw sa usa ka nasud; Apan ang sala maoy usa ka kaulawan sa bisan unsang katawohan.
34Righteousness exalteth a nation, And the goodliness of peoples [is] a sin-offering.
35Ang kalooy sa hari anaa sa usa ka sulogoon nga nagabuhat sa pagkamaalamon; Apan ang iyang kaligutgut anaa batok niadtong nagapakaulaw.
35The favour of a king [is] to a wise servant, And an object of his wrath is one causing shame!