¹Niadtong mga adlawa, sa diha na usab ang dakung panon sa katawohan ug sa wala silay makaon, gitawag ni Jesus ang iyang mga tinon-an, ug nag-ingon kanila:

¹In those days, there being again a great crowd, and they having nothing that they could eat, having called his disciples to [him], he says to them,

²Nalooy ako sa panon sa katawohan, kay may tolo na karon ka adlaw nga nagapadayon sila pag-uban kanako, ug walay makaon.

²I have compassion on the crowd, because they have stayed with me already three days and they have not anything they can eat,

³Ug kong akong papaulion sila sa ilang mga balay nga walay kaon, mangaluya sila sa dalan, kay ang uban kanila nagagikan sa halayo.

³and if I should dismiss them to their home fasting, they will faint on the way; for some of them are come from far.

⁴Ug mitubag kaniya ang iyang mga tinon-an: Asa makakaplag ang usa ka tawo ug tinapay nga arang ikabusog niining katawohan dinhi sa kamingawan?

⁴And his disciples answered him, Whence shall one be able to satisfy these with bread here in a desert place?

⁵Ug siya nangutana kanila: Pila ba ang mga tinapay ninyo? Ug sila miingon: Pito.

⁵And he asked them, How many loaves have ye? And they said, Seven.

⁶Ug siya nagsugo sa panon sa katawohan nga managlingkod sa yuta, ug gikuptan niya ang pito ka tinapay, ug sa nakapasalamat siya, iyang gitipiktipik ug gihatag sa iyang mga tinon-an, aron igabutang nila sa atubangan sa panon sa katawohan; ug ilang gipamutang kini sa atubangan nila.

⁶And he commanded the crowd to sit down on the ground. And having taken the seven loaves, he gave thanks, and broke [them] and gave [them] to his disciples, that they might set [them] before [them]; and they set [them] before the crowd.

⁷Ug aduna usab silay pipila ka mga isdang gagmay, ug sa gipanalanginan niya kini, nagsugo siya nga ipamutang usab sa atubangan nila.

⁷And they had a few small fishes, and having blessed them, he desired these also to be set before [them].

⁸Ug nanagpangaon sila ug nanga-busog, ug nakahipus sila ug pito ka bukag sa mga tinipik nga nanghibilin.

⁸And they ate and were satisfied. And they took up of fragments that remained seven baskets.

⁹Ug sila may mga upat ka libo. Ug iyang gipapauli sila.

⁹And they [that had eaten] were about four thousand; and he sent them away.

¹⁰Ug gilayon misakay siya sa sakayan uban sa iyang mga tinon-an, ug miadto sa mga ginsakpan sa Dalmanuta.

¹⁰And immediately going on board ship with his disciples, he came into the parts of Dalmanutha.

¹¹Ug nangabut ang mga Fariseo, ug nanagsugod sila sa pagpakiglantugi kaniya, sa pagpangayo ug usa ka ilhanan sa langit, aron sa pagtintal kaniya.

¹¹And the Pharisees went out and began to dispute against him, seeking from him a sign from heaven, tempting him.

¹²Ug nanghupaw siya sa halalum gayud sa iyang espiritu, ug nag-ingon: Nganong nagapangayo kining kaliwatana ug usa ka ilhanan? Sa pagkamatuod nagaingon ako kaninyo, nga kining kaliwatana dili pagahatagan ug ilhanan.

¹²And groaning in his spirit, he says, Why does this generation seek a sign? Verily I say unto you, A sign shall in no wise be given to this generation.

¹³Ug iyang gibiyaan sila, ug sa misakay na usab sa sakayan, miadto siya sa tabok.

¹³And he left them, and going again on board ship, went away to the other side.

¹⁴Ug nahikalimut sila sa pagdala ug tinapay, ug sa sakayan wala na silay tinapay gawas sa usa lamang ka book.

¹⁴And they forgot to take bread, and save one loaf, they had not [any] with them in the ship.

¹⁵Ug nagatugon kanila sa pag-ingon: Pagmatngon, maglikay kamo sa levadura sa mga Fariseo, ug sa levadura ni Herodes.

¹⁵And he charged them, saying, Take heed, beware of the leaven of the Pharisees and [of] the leaven of Herod.

¹⁶Ug nanagtolotimbang sila ang usa ug usa, sa pag-ingon: Wala kitay tinapay.

¹⁶And they reasoned with one another, [saying], It is because we have no bread.

¹⁷Ug si Jesus, sa hingbaloan niya kini, miingon kanila: Nganong nagtolotimbang kamo tungod kay wala kamoy tinapay? Wala pa ba kamo makatukib bisan makasabut? Ginapagahi pa ba ninyo ang inyong mga kasingkasing?

¹⁷And Jesus knowing [it], says to them, Why reason ye because ye have no bread? Do ye not yet perceive nor understand? Have ye your heart [yet] hardened?

¹⁸Sa adunay mga mata kamo, dili kamo makakita? Ug sa adunay mga dalunggan kamo, dili ba kamo makadungog? Ug dili ba kamo mahanumdum?

¹⁸Having eyes, see ye not? and having ears, hear ye not? and do ye not remember?

¹⁹Sa pagtipiktipik ko sa lima ka tinapay alang sa lima ka libo, pila ka mga bukag nga puno sa mga tinipik ang inyong nahipus? Nanag-ingon sila kaniya: Napulo ug duha.

¹⁹When I broke the five loaves for the five thousand, how many hand-baskets full of fragments took ye up? They say to him, Twelve.

²⁰Ug kadtong pito ka tinapay sa upat ka libo, pila ba ka mga bukag nga puno sa mga tinipik ang inyong nahipus? Ug nanag-ingon sila kaniya: Pito.

²⁰And when the seven for the four thousand, the filling of how many baskets of fragments took ye up? And they said, Seven.

²¹Ug siya miingon kanila: Naunsa nga wala pa kamo makasabut?

²¹And he said to them, How do ye not yet understand?

²²Ug miadto siya sa Betsaida; ug gidad-an nila siya ug usa ka buta, ug nagpakilooy nga iya siyang hikapon.

²²And he comes to Bethsaida; and they bring him a blind man, and beseech him that he might touch him.

²³Ug gikuptan niya sa kamot ang buta, ug iyang gidala sa gawas sa lungsod, ug sa nalud-an niya ang iyang mga mata, ug sa natapin-an siya sa iyang mga kamot, gipangutana niya: Duna ka bay hingkit-an?

²³And taking hold of the hand of the blind man he led him forth out of the village, and having spit upon his eyes, he laid his hands upon him, and asked him if he beheld anything.

²⁴Ug siya miyahat ug miingon: Makakita ako ug mga tawo, kay makita ko sila nga daw mga kahoy nga nagapanlakaw.

²⁴And having looked up, he said, I behold men, for I see [them], as trees, walking.

²⁵Unya gitapin-an pag-usab ni Jesus sa iyang mga kamot ang iyang mga mata, ug iyang gipatutok; ug hing-ulian, ug nakita niya nga matin-aw ang tanan.

²⁵Then he laid his hands again upon his eyes, and he saw distinctly, and was restored and saw all things clearly.

²⁶Ug iyang gipapauli siya ngadto sa iyang balay, nga nagaingon: Dili ka magsulod sa balangay bisan magsugilon kang bisan kinsa didto.

²⁶And he sent him to his house, saying, Neither enter into the village, nor tell [it] to any one in the village.

²⁷Ug minggikan si Jesus, ug ang iyang mga tinon-an, ug mingsulod sa mga balangay sa Cesarea de Filipo, ug sa dalan siya nangutana sa iyang mga tinon-an nga nagaingon kanila: Sumala sa mga pulong sa mga tawo, kinsa man kono ako?

²⁷And Jesus went forth and his disciples, into the villages of Caesarea-Philippi. And by the way he asked his disciples, saying unto them, Who do men say that I am?

²⁸Ug sila mingtubag: Si Juan nga Bautista; ug ang uban, si Elias: apan ang uban, usa sa mga manalagna.

²⁸And they answered him, saying, John the baptist; and others, Elias; but others, One of the prophets.

²⁹Ug siya nangutana kanila: Apan kamo, unsa man ang pulong ninyo kong kinsa ako? Si Pedro mitubag ug miingon kaniya: Ikaw mao ang Cristo.

²⁹And he asked them, But *ye*, who do ye say that I am? And Peter answering says to him, *Thou* art the Christ.

³⁰Ug siya nagtugon kanila nga dili sila magsugilon kang bisan kinsa nahatungod kaniya.

³⁰And he charged them straitly, in order that they should tell no man about him.

³¹Ug nagsugod siya sa pagtudlo kanila nga kinahanglan nga ang Anak sa tawo magaantus ug daghang mga butang, ug nga igasikway sa mga anciano, ug sa mga punoan sa mga sacerdote, ug sa mga escriba, ug pagapatyon, ug unya sa tapus ang tolo ka adlaw mabanhaw.

³¹And he began to teach them that the Son of man must suffer many things, and be rejected of the elders and of the chief priests and of the scribes, and be killed, and after three days rise [again].

³²Ug sa dayag gisulti niya kini. Ug gidala siya ni Pedro ug gisugdan sa pagbadlong.

³²And he spoke the thing openly. And Peter, taking him to [him], began to rebuke him.

³³Apan siya sa milingi ug sa hingkit-an niya ang iyang mga tinon-an, nagbadlong kang Pedro sa pag-ingon: Pahawa ka sa akong atubangan, satanas, kay wala ka magahunahuna sa mga butang nga iya sa Dios, kondili sa mga butang nga ila sa mga tawo.

³³But he, turning round and seeing his disciples, rebuked Peter, saying, Get away behind me, Satan, for thy mind is not on the things that are of God, but on the things that are of men.

³⁴Ug gitawag niya ang panon sa katawohan, uban sa iyang mga tinon-an ug nag-ingon kanila: Kong kinsa ang buot mosunod kanako, magdumili siya sa iyang kaugalingon, ug magpas-an sa iyang cruz, ug mosunod kanako.

³⁴And having called the crowd with his disciples, he said to them, Whoever desires to come after me, let him deny himself, and take up his cross and follow me.

³⁵Kay bisan kinsa nga buot magluwas sa iyang kinabuhi, mawala kini kaniya; ug bisan kinsa nga mawad-an sa iyang kinabuhi tungod kanako ug sa Maayong Balita, kini maluwas niya.

³⁵For whosoever shall desire to save his life shall lose it, but whosoever shall lose his life for my sake and the gospel's shall save it.

³⁶Kay unsa man ang kapuslanan sa usa ka tawo kong maangkon niya ang tibook kalibutan, ug mawala ang iyang kalag?

³⁶For what shall it profit a man if he gain the whole world and suffer the loss of his soul?

³⁷Kay unsa ang igahatag sa usa ka tawo nga baylo sa iyang kalag?

³⁷for what should a man give in exchange for his soul?

³⁸Kay bisan kinsa nga magakaulaw kanako ug sa akong mga pulong dinhi niini nga kaliwatan nga mananapaw ug makasasala, ang Anak sa tawo magakaulaw usab kaniya, kong moanhi na siya nga sa himaya sa iyang Amahan kauban sa mga balaan nga mga manolonda.

³⁸For whosoever shall be ashamed of me and of my words in this adulterous and sinful generation, of him shall the Son of man also be ashamed when he shall come in the glory of his Father with the holy angels.