1Kini usab mao ang mga proverbio ni Salomon, nga gihulad sa mga tawo ni Ezechias nga hari sa Juda.
1Joßcan ajcuiß li âtin aßin. Yebil xban li rey Salomón. Queßtzîbâc retalil xbaneb li cuînk li queßcßanjelac chiru laj Ezequías lix reyeb laj Judá.
2Maoy himaya sa Dios ang pagtago sa usa ka butang; Apan ang himaya sa mga hari mao ang pagpangita sa usa ka butang.
2Naqßueheß xlokßal li Dios nak cuan li cßaßak re ru tixcanab chi mukmu. Ut naqßueheß ajcuiß xlokßal li rey nak tixtau ru li cßaßru mukmu.
3Ingon nga ang kalangitan alang sa kahitas-an, ug ang yuta alang sa kahiladman, Maingon man ang kasingkasing sa mga hari dili matukib.
3Mâ ani nataßoc ru joß najtil cuan li choxa ut chanru lix chamal li chßochß. Joßcan ajcuiß lix cßaßuxeb li rey. Mâ ani nataßoc ru.
4Kuhaa ang taya gikan sa salapi, Ug didto magagula ang usa ka sudlanan alang sa mag-uulay:
4Cui na-isîc lix tzßajnil li plata, laj tenol chßîchß naru naxyîb li châbil kßol chiru.
5Kuhaa ang dautan gikan sa atubangan sa hari, Ug ang iyang trono mamatukod diha sa pagkamatarung.
5Joßcan ajcuiß nak têrisiheb chi cßanjelac chiru li rey li incßaß useb xnaßleb re nak lix cuanquilal li rey tâcanâk chi xakxo saß xnaßaj xban li tîquilal naxbânu.
6Ayaw pahimayaa ang imong kaugalingon diha sa presencia sa hari, Ug ayaw pagbarug ilis sa dapit sa mga dagkung tawo:
6Mênimobresi êrib chiru li rey ut incßaß têqßue êrib saß xnaßajeb li nînkeb xcuanquil.
7Kay labing maayo nga igaingon kanimo: Sumaka ka ngari, Kay sa pagbutang kanimo sa labing ubos diha sa presencia sa principe, Nga makita sa imong mga mata.
7Kßaxal us nak toj teßxye âcue, “Numen chak arin chi ubej,” chiru nak teßxcßut âxutân chiruheb li xnînkaleb ru.
8Dili ka magmadali-dalion sa pagpanlimbasog, Tingali unya dili ka mahibalo sa imong pagabuhaton sa katapusan niana, Sa diha nga ang imong isigkatawo magapakaulaw kanimo.
8Li cßaßru tâcuil riqßuin xnakß âcuu incßaß tatxic saß junpât chixyebal chiruheb laj rakol âtin xban nak mâre cuan junak chic tâxic chixyebal nak incßaß yâl li yôcat chixyebal ut mâre incßaß chic tâtau cßaßru tatsumênk cuiß.
9Pakiglantugi sa imong katungod uban sa imong isigkatawo lamang , Ug ayaw pag-ibutyag ang tinago sa ubang tawo ;
9Us nak tânau xcolbal âcuib chiruheb li ani teßjitok âcue. Abanan mâserakßi chiru jalan li cßaßru cuan chi mukmu.
10Tingali unya siya nga nagadungog niini magabuyboy kanimo, Ug ang imong kaulaw dili mobulag gikan kanimo.
10Mâre ani tâabînk âcue ut li cßaßru xabânu tânaßekß ut mâcßaß chic cßaßru tâbânu re xyîbanquil ru.
11Ang usa ka pulong nga maayong pagkagamit Sama sa mga mansanas nga bulawan diha sa linala nga salapi.
11Junak châbil âtin saß xkßehil, aßan chanchan jun li châbil manzana yîbanbil riqßuin oro ut qßuebil lix sahob ru riqßuin plata.
12Maingon sa usa ka ariyos nga bulawan, ug sa usa ka dayandayan sa fino nga bulawan, Ingon man ang usa ka manggialamon nga magbabadlong ibabaw sa usa ka masinugtanon nga igdulungog.
12Kßaxal lokß li ani narabi lix kßusbal. Chanchan li matkßab ut li kßol yîbanbil riqßuin châbil oro.
13Ingon sa kabugnawon sa nieve sa panahon sa ting-ani, Busa mao man ang usa ka q2 matinumanon nga sulogoon kanila nga nagasugo kaniya; Kay siya nagalipay sa kalag sa iyang mga agalon.
13Kßaxal lokß li châbil takl chokß re li ani nataklan re. Naxqßue xsahil xchßôl lix patrón. Chanchan xquehal li sakbach chiru li cutan tik ru.
14Ingon sa mga panganod ug sa hangin nga walay ulan, Maingon man siya nga nagapagarbo sa iyang kaugalingon sa iyang mga gasa nga dili matuod.
14Li ani naxnimobresi rib chixyebal nak nabal naxqßue ut mâcßaß naxqßue, li jun aßan chanchan li ikß ut li chok li mâcßaß hab chi saß.
15Tungod sa hataas nga pagpailub nalukmay ang usa ka magbubuot, Ug ang usa ka malomo nga dila nakapadugmok sa bukog.
15Li ani nim xcuyum naxcubsi xjoskßil li cuan xcuanquil. Li kßunil âtin naxtenkßa xjalbal xcßaßux junak li kßaxal cau xchßôl.
16Nakakaplag ba ikaw ug dugos? kumaon ka sumala sa igo kanimo, Tingali unya ikaw mabusog ug magasuka niana.
16Cui tâtau li xyaßal cab mâtzaca nabal. Caßaj cuiß tzßakal tâtzaca. Cui tâtzaca chi nabal, mâre tatxqßue chi xaßcuac.
17Ayaw pagpakanunaya ang imong tiil sa balay sa imong isigkatawo, Tingali unya siya pul-an kanimo, ug magdumot kanimo.
17Joßcan ut nak tâcuulaßani junak lâ cuamîg, mâbânu chi cocß aj xsaß xban nak cui yôcat chi xic rajlal riqßuin naru natitzß châcuilbal ut xicß chic tatril.
18Ang usa ka tawo nga nagasaksi ug bakak batok sa iyang isigkatawo Maoy usa ka mazo, ug usa ka pinuti, ug usa ka maidlut nga udyong.
18Li ani naxyoßob ticßtiß chirix li ramîg, aßan naxbânu raylal re. Chanchan junak li martillo, malaj junak li chßîchß caß pacßal xkßesnal, malaj ut chanchan li tzimaj kßes rußuj.
19Ang pagsalig diha sa usa ka maluibon nga tawo sa panahon sa kasamok Mahasama sa usa ka naputol nga ngipon, ug sa usa ka tiil nga nalisa.
19Chanchan nak ra li ruch ke, malaj ut chanchan tokol junak li kok cui takacßojob kachßôl saß xbên junak incßaß us xnaßleb saß xkßehil li rahil chßôlej.
20Ingon sa usa nga nagahukas ug saput sa tingtugnaw, ug ingon sa suka ibabaw sa soda, Mao man siya nga nagaawit sa mga awit sa usa ka masulob-on nga kasingkasing.
20Li ani naxic chi bichânc riqßuin junak ra saß xchßôl, aßan naxqßue xtzßakob xrahil xchßôl. Chanchan nak naxqßue vinagre saß lix yocßolal malaj ut narisi li rakß nak yô li que.
21Kong ang imong kaaway pagagutomon, hatagi siya ug tinapay nga makaon; Ug kong siya pagauhawon, hatagi siya ug tubig nga imnon:
21Cui li xicß na-iloc âcue tâtzßocâk, qßue chi cuaßac. Ut cui tâchakik re, qßue chi ucßac.
22Kay ikaw magatapok ug mga baga sa kalayo ibabaw sa iyang ulo, Ug si Jehova magabalus kanimo.
22Cui tâbânu re chi joßcan kßaxal cuißchic xutânal tâêlk. Chanchan nak yôcat chixqßuebal li ru xam saß xjolom. Ut li Dios tixqßue âkßajcâmunquil.
23Ang hangin sa amihan nagadala ug ulan; Busa mao man ang usa ka malibakon nga dila sa usa ka masuk-anon nga panagway.
23Li ikß li nachal saß li norte naxcßam chak li hab. Joßcan ajcuiß nak li ani naâtinac saß joskßil naxchikß xjoskßil li yô chi abînc re.
24Maayo pang magpuyo diha sa pamag-ang suok sa atop sa balay, Kay sa pagpakigkauban sa usa ka babaye nga palaaway diha sa hamugaway nga balay.
24Kßaxal us li cuânc saß junak cab nebaß chiru li cuânc saß junak xnimal ru cab riqßuin junak ixakilbej junes pletic naxbânu.
25Ingon sa bugnaw nga katubigan alang sa usa ka giuhaw nga kalag, Mao man ang maayong balita nga gikan sa halayong yuta.
25Li châbil esilal li nachal chak saß najtil naßajej naxqßue xsahil chßôlej joß li châbil haß li narucß li tâchakik re.
26Ingon sa usa ka nalubog nga tinubdan, ug sa nahugawan nga tuburan, Mao man ang usa ka matarung tawo nga madaug sa atubangan sa dautan.
26Li tîc xchßôl li naxqßue rib saß rukßeb li incßaß useb xnaßleb, aßan chanchan jun li haß li naxrepuelti rib ru ut naxcuaclesi li tzßaj li cuan chi rubel.
27Dili maayo ang pagkaon sa hilabihang kadaghan sa dugos; Busa alang sa mga tawo nga magapangita sa ilang kaugalingong himaya mabug-at sa hilabihan.
27Incßaß us xtzacanquil li xyaßal cab chi nabal. Joßcan ajcuiß xsicßbal li lokßal incßaß us.Li ani incßaß naxnau xcuybal rib, aßan chanchan jun li tenamit xiu xiu cuan xban nak incßaß sutsu saß tzßac.
28Siya kang kinsang espiritu walay pagpugong Sama sa usa ka ciudad nga nalumpag ug walay mga kuta.
28Li ani incßaß naxnau xcuybal rib, aßan chanchan jun li tenamit xiu xiu cuan xban nak incßaß sutsu saß tzßac.