1Sa maong panahon, sa nagatigum ang mga linibong panon sa katawohan sa pagkaagi nga sila nagtinumbanay ang usa ug usa, siya misugod sa pag-ingon sa iyang mga tinon-an una sa tanan: Magmatngon kamo sa levadura sa mga Fariseo, nga mao ang pagkasalingkapaw.
1 Alwaato din ra, kaŋ borey margu zambar-zambarey, hal i goono ga care taamu, kala Yesu sintin ka ne nga talibey se jina: «Araŋ ma haggoy da Farisi* fonda borey dalbuwo*, kaŋ ga ti munaficitaray.
2Apan walay bisan unsa nga gitabonan, nga dili igapadayag; ug walay gitago nga dili mahibaloan.
2 Zama hay kulu si no daabante kaŋ i s'a feeri. Hay kulu si no mo tugante kaŋ i si aniya ka bay a gaa.
3Busa bisan unsa ang inyong ginaingon sa kangitngit, pagahidunggan sa dayag; ug unsa ang inyong gisulti sa hungihong sa hilit nga mga lawak, igamantala sa ibabaw sa mga ibubongan.
3 Woodin sabbay se, hay kulu kaŋ araŋ ci kubay ra, i ga maa woodin kaari ra. Haŋ kaŋ araŋ ga salaŋ hanga ra lokoto-lokotey ra, i ga fatta k'a fe fuwey boŋ.
4Ug nagaingon ako kaninyo, mga abyan ko: Ayaw kamo kahadlok kanila nga nagapatay sa lawas, ug sa tapus niana wala na silay arang mahimo.
4 Ay ga ne araŋ kaŋ ga ti ay corey se mo: araŋ ma si humburu borey kaŋ yaŋ ga gaaham wi, woodin banda i sinda hay kulu kaŋ i ga hin ka te.
5Apan magapasidaan ako kaninyo kang kinsa kamo angay mahadlok. Kahadloki siya nga sa tapus siya makapatay adunay gahum sa pagtambog ngadto sa infierno. Oo, ako nagaingon kaninyo, kahadloki siya.
5 Amma ay g'araŋ kaseeti da nga kaŋ araŋ ga hima ka humburu. Araŋ ma humburu nga kaŋ, wiyaŋ banda, gonda dabari a m'araŋ jindaw danji* bango ra. Oho me, ay ga ne araŋ se: wa humburu nga.
6Wala ba igabaligya ang lima ka langgam nga gagmay sa tagup-at ka diyut? ug walay usa kanila nga hikalimtan sa atubangan sa Dios.
6 Manti i ga sasa gu neera dala hinka? Kaŋ i ra baa afo Irikoy mana dinya a gaa.
7Apan bisan pa ang mga buhok sa inyong ulo ginaisip ang tanan. Ayaw kahadlok: mga mahal pa kamo kay sa daghang mga langgam nga gagmay.
7 Amma, i n'araŋ boŋ hamney kulu kabu. Araŋ ma si humburu, zama araŋ bisa sasa boobo darza!
8Ug nagaingon ako kaninyo: Ang tagsatagsa nga magasugid kanako sa atubangan sa mga tawo, siya igasugid usab sa Anak sa tawo sa atubangan sa mga manolonda sa Dios.
8 Woodin banda ay ga ne araŋ se: boro kulu kaŋ g'ay seeda borey jine, ay, Boro Izo g'a koy seeda Irikoy malaykey jine.
9Apan ang magalimod kanako sa atubangan sa mga tawo, igalimod usab sa atubangan sa mga manolonda sa Dios.
9 Amma boro kaŋ n'ay ze borey jine, ay g'a koy ze Irikoy malaykey jine.
10Ug ang tagsatagsa nga magasulti sa usa ka pulong batok sa Anak sa tawo, siya pagapasayloon niana; apan kaniya nga nagapasipala batok sa Espiritu Santo, kini dili pagapasayloon.
10 Boro kulu mo kaŋ na sanni yaamo te Boro Izo boŋ, i g'a yaafa a se. Amma boro kaŋ ga Biya Hanna kayna, i s'a yaafa bora din se.
11Ug kong magadala sila kaninyo sa atubangan sa mga sinagoga, ug sa mga punoan, ug sa mga kagamhanan, dili kamo magkaguol kong unsaon, o unsa ang inyong igatubag, o unsa ang inyong igasulti;
11 Amma waati kaŋ i g'araŋ candi Yahudance diina marga borey, wala koyey, wala mo dabarikoyey jine, araŋ laakal ma si tun da tuyaŋ kaŋ dumi araŋ ga te, wala haŋ kaŋ araŋ ga ci.
12Kay ang Espiritu Santo magatudlo kaninyo niadto gayud nga taknaa sa inyong kinahanglang isulti.
12 Zama saaya din ra no Biya Hanno g'araŋ dondonandi nda hayey kaŋ yaŋ araŋ ga hima ka ci.»
13Ug ang usa sa panon sa katawohan miingon kaniya: Magtutudlo, sugoa ang akong igsoong lalake nga bahinon niya uban kanako ang kabilin.
13 Boro fo kaŋ go borey marga game ra ne a se: «Alfa, ma ci ay nya izo se a ma tubo fay in d'a game ra.»
14Apan siya miingon kaniya: Tawo, kinsa ba ang nagbuhat kanako nga usa ka maghuhukom kun usa ka magbabahin diha kaniayo?
14 Amma Yesu wo ne a se: «Albora, may no k'ay daŋ alkaali wala fayko araŋ game ra?»
15Ug siya miingon kanila: Magtan-aw ug maglikay kamo sa kahikaw: kay ang kinabuhi sa usa ka tawo wala matingub sa pagkadagaya sa mga butang nga iyang ginabatonan.
15 A ne i se mo: «Araŋ ma haggoy k'araŋ boŋ gaay biniyaŋ laalo kulu gaa, zama manti arzaka boobo kaŋ go boro se no ga naŋ a fundo ma yulwa nda albarka.»
16Ug siya nagsulti sa usa ka sambingay kanila, nga nagaingon: Ang uma sa usa ka tawong dato mihatag ug daghang abut.
16 Kal a na misa fo salaŋ i se ka ne: «Arzakante fo laabu na albarka boobo hay.
17Ug siya nagtolotimbang sulod sa iyang kaugalingon, nga nagaingon: Unsay pagabuhaton ko, kay wala akoy dapit nga katiguman sa akong mga abut?
17 Nga mo, a lasaabu nga boŋo ra ka ne: ‹Ifo no ay ga te? Zama ay sinda nangu kaŋ ay g'ay albarka margu.›
18Ug siya miingon: Kini ang pagabuhaton ko: pagagub-on ko ang akong mga dapa, ug magtukod ako ug labi pang daku; ug diha kanila pagatipigan ko ang akong tanang mga abut ug mga bahandi;
18 A ne mo: ‹Haŋ kaŋ ay ga te neeya: ay g'ay barmey feeri ka afooyaŋ cina kaŋ ga beeri nd'ey. Noodin no ay g'ay ntaaso d'ay arzaka jisi.
19Ug magaingon ako sa akong kalag: Kalag, aduna kay daghang mga bahandi nga gitagana alang sa daghang mga tuig; pamahulay ka, kumaon, uminum, ug maglipay.
19 Ay ga ne ay fundo se mo: Ay wo, ay gonda arzaka boobo ga jisi kaŋ ga te ay se jiiri boobo. Ay ma fulanzam, ya ŋwa, ya haŋ, ay m'ay waate ŋwa.›
20Apan ang Dios miingon kaniya: Buangbuang ka, karong gabii pagakuhaon kanimo ang imong kinabuhi; ug ang mga butang nga imong gitagana, kang kinsa na man sila?
20 Amma Irikoy ne a se: ‹Nin saamo! Hunkuna cino wo ra ay ga ni fundo ceeci ni gaa. Hayey kaŋ ni soola binde, may se no i ga bara?›
21Mao kana siya nga nagatigum sa bahandi alang sa iyang kaugalingon, ug dili bahandianon sa atubangan sa Dios.
21 Yaadin mo no nga nda boro kaŋ ga arzaka jisi nga boŋ se, nga wo manti arzakante no Irikoy do.»
22Ug siya miingon sa iyang mga tinon-an: Busa nagaingon ako kaninyo, dili kamo managkaguol sa inyong kinabuhi, kong unsa ang inyong pagakan-on: bisan pa alang sa inyong lawas, kong unsa ang inyong igapanaput.
22 A ne nga talibey se: «Woodin sabbay se no ay ga ne araŋ se: araŋ ma si karhã araŋ fundey se, haŋ kaŋ araŋ ga ŋwa, wala araŋ gaaham se, haŋ kaŋ araŋ ga bankaaray d'a.
23Kay ang kinabuhi labaw pa kay sa kalan-on, ug ang lawas kay sa bisti.
23 Zama fundi ga bisa ŋwaari, gaahamo mo ga bisa bankaaray.
24Palandunga ninyo ang mga uwak, nga sila wala magpugas, bisan mag-ani; nga walay kamalig, bisan dapa: ug ang Dios nagapakaon kanila. Pagkalabaw pa ninyo ug bili kay sa mga langgam!
24 Wa gaarey guna. I siino ga duma, i siino ga wi mo, i sinda jisiri do wala barma. Irikoy g'i ŋwaayandi mo. Sanda ifo cine no araŋ ga bisa curey!
25Ug kinsa kaninyo nga tungod sa pagkaguol, makadugang ug usa ka siko sa gitas-on sa iyang kinabuhi?
25 Woodin banda, may no araŋ ra kaŋ nga boŋ karhã do ga hin ka baa kambe kar folloŋ tonton nga kuuyaŋo gaa?
26Busa, kong kamo dili makahimo sa pagbuhat nianang labing diyutay, nganong nagakaguol kamo mahatungod sa uban?
26 D'araŋ si hin ka te haŋ kaŋ ga kayna ka bisa, ifo se no araŋ ga karhã cindey sabbay se?
27Palandunga ang mga lirio kong unsa ang pagtubo nila; wala sila magbuhat, bisan magbilik; apan nagaingon ako kaninyo, nga bisan pa si Salomon, sa tibook niyang himaya, wala makabisti ingon sa usa niini kanila.
27 Araŋ ma waaliya bokey guna, beeray kaŋ cine i ga te. I si ga taabi, i siino ga silli bi. Kulu nda yaadin ay ga ne araŋ se: baa Suleymanu nda nga darza kulu mana sutura ka to i afo cine.
28Apan kong ang Dios nagapabisti sa ingon sa balili sa kaumahan nga karon anaa, ug ugma igasugnod sa hudno, dili ba labaw pa niini magapabisti siya kaninyo, oh kamo nga mga diyutay ug pagtoo?
28 Amma da Irikoy ga bankaaray yaadin te subu kaŋ go batama ra se, kaŋ hunkuna a go no, suba mo i g'a catu danji ra, sanku fa araŋ, a g'araŋ bankaara, cimbeeri kayna koyey.
29Ug dili kamo magkaguol sa pagpangita kong unsay inyong pagakan-on ug paga-imnon; ug dili usab kamo magmaduhaduhaon sa hunahuna.
29 Araŋ ma si ceeci haŋ kaŋ araŋ ga ŋwa da haŋ kaŋ araŋ ga haŋ, wa si karhã mo.
30Kay nga tanan kining mga butanga ginapangita sa mga nasud sa kalibutan; apan ang inyong Amahan nahibalo nga kamo adunay kinahanglan niining mga butanga.
30 Zama hayey din kulu, ndunnya dumey goono g'i ceeci, amma araŋ Baabo ga bay araŋ ga laami nd'ey.
31Apan pangitaa ninyo ang iyang gingharian, ug kining mga butanga igadugang kaninyo.
31 Day wa Irikoy koytara ceeci, nga mo ga hayey din tonton araŋ se.
32Ayaw kahadlok, diyutay nga panon; kay mao ang nahamut-an sa inyong Amahan ang paghatag kaninyo sa gingharian.
32 Ya araŋ kuru kayna, wa si humburu! Zama a ga kaan araŋ Baabo se a m'araŋ no koytara.
33Ibaligya ninyo ang anaa kaninyo, ug maghatag kamo ug limos; magbuhat kamo alang kaninyo ug mga puntil nga walay pagkadaan, usa ka bahandi sa mga langit nga dili madunot, diin walay kawatan makaduol, bisan bokbok makakotkot.
33 Wa araŋ arzaka neera ka no sargayyaŋ. Wa fooloyaŋ te araŋ boŋ se kaŋ yaŋ si zeen, arzaka kaŋ si gaze. Beena ra n'a go, nangu kaŋ zay si maan, kollo mo si hasaraw te.
34Kay kong hain ang inyong bahandi, atua usab ang inyong kasingkasing.
34 Zama nango kaŋ ni arzaka go, noodin no ni bina mo ga bara.
35Baksan ninyo ang inyong mga hawak, ug pasigahon ang inyong mga lamparahan.
35 Araŋ ma goro nda guddama, araŋ fitilley goono ga di.
36Ug magapakasama kamo sa mga tawo nga nagapaabut sa ilang Ginoo sa iyang pagpauli gikan sa kombira sa kasal; aron nga sa pag-abut ug pagtoktok niya, ila gilayon pagaablihan siya.
36 Araŋ ma bara danga borey kaŋ yaŋ ga ngey koyo fonda guna, waati kaŋ a ga kaa ka fun hiijay bato do, zama d'a kaa ka kobi, i ma fiti a se sahãadin.
37Bulahan kadtong mga ulipon nga sa pag-abut sa Ginoo, makaplagan sila nga nagatukaw. Sa pagkamatuod nagaingon ako kaninyo, nga magabakus siya sa iyang kaugalingon, ug magapalingkod kanila sa pagkaon, ug siya moduol ug magaalagad kanila.
37 Albarkanteyaŋ no bannyey din kaŋ d'i koyo kaa, a ga kaa ka gar i goono g'a batu. Haciika ay ga ne araŋ se: a ga nga boŋ guddu, k'i gorandi ŋwaaro do, a ma kaa k'i saajaw.
38Ug kong moabut siya sa ikaduha nga pagtukaw, ug kong sa ikatolo, ug hikaplagan sila sa ingon mga bulahan kadtong mga ulipona.
38 Da mo cin batu hinkanta ra no a kaa, wala ihinzanta ra, k'i gar yaadin, albarkanteyaŋ no bannyey din.
39Apan hibaloi ninyo kini, nga kong ang agalon sa panimalay nahibalo pa unta sa takna nga moabut ang kawatan, magtukaw unta siya; ug dili unta niya pasagdan nga mabuslotan ang iyang balay.
39 Amma ma woone bay: da windikoyo ga bay saaya kaŋ no zay ga kaa, a si naŋ i ma nga fuwo fun.
40Busa, mangandam usab kamo; kay sa usa ka takna nga wala ninyo pagahunahunaa, moabut ang Anak sa tawo.
40 Araŋ mo ma goro soolanteyaŋ, zama saaya kaŋ ra araŋ mana tammahã no Boro Izo ga kaa.»
41Ug si Pedro miingon: Ginoo, nagasulti ba ikaw niining sambingay alang kanamo, kun alang sa tanan usab?
41 Bitros ne: «Rabbi, iri se no ni goono ga misa wo ci, wala boro kulu se?»
42Ug ang Ginoo miingon: Busa kinsa man diay ang tinugyanan nga matinumanon ug maalam nga kaniya ang iyang agalon magatugyan sa iyang panimalay sa paghatag kanila sa ilang bahin sa kalan-on sa sibo gayud sa panahon?
42 Rabbi mo ne: «May no binde jine funo wo kaŋ gonda naanay da laakal, kaŋ a koyo n'a daŋ nga windo almayaaley boŋ, zama a m'i no ŋwaari alwaato kaŋ ga hagu ra?
43Bulahan kadtong ulipon nga makaplagan sa iyang agalon, kong kini moabut na, nga magabuhat sa ingon.
43 Tamo wo ya albarkante no, d'a koyo kaa ka gar a goono ga te yaadin.
44Sa pagkamatuod nagaingon ako kaninyo, nga siya magabutang kaniya sa ibabaw sa tsanan nga iyang gibatonan.
44 Haciika ay ga ne araŋ se: a g'a daŋ a ma nga jinayey kulu dabari.
45Apan kong kadtong ulipon magaingon sa iyang kasingkasing: Ang akong agalon nagadugay sa iyang pag-abut: ug magasugod sa pagpamunal sa mga sulogoong lalake ug sa mga sulogoong babaye ug sa pagkaon ug pag-inum, ug sa paghuboghubog;
45 Amma da tam din ga ne nga bina ra: ‹Ay koyo ga gay hal a ga kaa,› hal a ma soobay ka tamtaray hangasiney kar, alborey da wayborey, a ma ŋwa ka haŋ ka bugu mo.
46Ang agalon niadtong ulipon moabut sa usa ka adlaw nga wala niya paabuta, ug sa usa ka takna nga wala niya hibaloi, ug magahingilin kaniya, ug magatudlo sa iyang bahin kauban sa mga dili matinoohon.
46 Tamo din koyo ga kaa zaaro kaŋ a mana tammahã din ra, da saaya kaŋ a si bay ra. A g'a barzu k'a gaahamo kulu bagu-bagu k'a baa ye borey kaŋ sinda naanay banda.
47Ug kadtong ulipona, nga nahibalo sa kabubut-on sa iyang agalon ug wala mag-andam, bisan magbuhat sumala sa iyang kabubut-on, pagabunalan ug daghan.
47 Tam kaŋ na nga koyo miila bay, amma a mana soola, a mana koyo miila te mo, kal i m'a barzu gumo.
48Apan siya nga wala mahibalo, ug nagbuhat mga butang nga angay sa mga hampak, pagabunalan lamang ug diriyut. Ug bisan kinsa nga gihatagan ug daghan, daghan ang pagapanilngon kaniya; ug kanila nga gitugyanan ug daghan, daghan ang pagapangayoon.
48 Amma boro kaŋ mana bay, a te mo haŋ kaŋ to barzuyaŋ, i g'a barzu kayna. Boro kulu mo kaŋ se i na iboobo no, a do no i ga iboobo ceeci. Nga mo kaŋ i na iboobo daŋ a kambe ra, a do no i ga ceeci ka bisa.
49Ako mianhi sa pagsalibay ug kalayo sa ibabaw sa yuta; ug unsa pay pagtinguhaon ko kong kini misiga na?
49 Ay kaa zama ay ma danji catu ndunnya boŋ. Doŋ day i ma jin k'a funsu!
50Apan aduna akoy usa ka bautismo nga igabautismo kanako; ug daw hilabihan ang pagkaguol ko hangtud nga mamatuman kini.
50 Ay gonda baptisma fo kaŋ i g'ay baptisma te d'a. Ay go kankami ra mo hal a ma timme.
51Naghunahuna ba amo nga mianhi ako sa paghatag ug pakigdait sa yuta? Nagaingon ako kaninyo, Wala; kondili sa pagkabahinbahin hinoon.
51 Wala araŋ ga tammahã ay kaa zama ay ma baani daŋ ndunnya ra no? Ay ga ne araŋ se: manti yaadin no bo, kala day fayyaŋ.
52Kay sukad karon adunay lima sulod sa usa ka balay nga mabahin, ang totolo batok sa duha, ug ang duha batok sa totolo.
52 Zama ne ka koy jina boro gu ga bara windi fo ra kaŋ yaŋ ga fay da care. Ihinza ga gaaba nda ihinka, ihinka mo ga gaaba nda ihinza.
53Sila mabahin, ang amahan batok sa anak, ug ang anak batok sa amahan; ang inahan batok sa anak nga babaye, ug ang anak nga babaye batok sa iyang inahan; ug ang ugangang babaye batok sa iyang umagad nga babaye, ug ang umagad nga babaye batok sa iyang ugangang babaye.
53 I ga fay da care: baaba ga gaaba nda nga ize aru, ize aro mo ga gaaba nda baabo. Nya ga gaaba nda ize way, ize wayo mo ga gaaba nda nyaŋo. Anzuray ga gaaba nda nga anzuray way, anzuray wayo mo ga gaaba nda nga anzuray.»
54Ug siya miingon usab sa mga panon sa katawohan: Kong makita ninyo ang dag-um nga magasaka sa Kasadpan, moingon kamo dayon: adunay moabut nga ulan, ug kana moabut.
54 A ne borey marga se: «D'araŋ di beena hirri wayna funay haray, sahãadin no araŋ ga ne: ‹Hari go kaa,› yaadin mo no ga te.
55Ug kong makita ninyo ang hangin nga Habagat nga magahuros, moingon kamo: Adunay moabut nga makusog nga init, ug kana moabut.
55 Da haw ga faaru ka fun dandi kambe haray mo, kal araŋ ma ne: ‹Fufule ga te,› yaadin mo no a ga bara.
56Mga salingkapaw, kamo mahibalo nga manimaan sa dagway sa yuta ug sa langit; apan ngano nga dili kamo makaila sa tilimad-on niini nga panahon?
56 Araŋ wo munaficey! Araŋ ga hin ka ndunnya nda beena baaru fay-fay, amma zamana wo, ifo se no araŋ si hin k'a fasara?
57Ug ngano nga bisan sa inyong kaugalingon dili kamo maghukom kong unsa ang matarung?
57 Ifo se no araŋ bumbey, araŋ si ciiti nda wo kaŋ ga saba?
58Kay sa nagapadulong pa ikaw uban sa imong kaaway ngadto sa punoan, paninguhaon mo gayud diha sa dalan nga ikaw makagawas kaniya; tingali ikaw unya guyoron niya ngadto sa maghuhukom, ug ang maghuhukom magatugyan kanimo ngadto sa aguasil ug ang aguasil maga-sulod kanimo sa bilanggoan.
58 Zama za ni goono ga dira ni yanjekaaro banda ka koy alkaali do, fonda ra ni ma te dabari ka ni boŋ kaa. A ma si te hambara a ma konda nin alkaalo do, alkaalo mo ma ni no doogarey se, doogarey mo ma ni daŋ kaso ra.
59Nagaingon ako kanimo: Dili ka makagula didto hangtud nga imong pagabayran ang katapusang diyut.
59 Ay ga ne ni se: ni si fatta noodin abada, kala nda ni na tanka kulu me bana.»