¹Niadtong panahona si Jesus miagi sa kaumahan sa adlaw nga igpapahulay; ug ang iyang mga tinon-an gipanggutom, ug nagsugod sila sa pagpangutlo ug mga uhay, ug nangaon.

¹At that time, Jesus went on the Sabbath day through the grain fields. His disciples were hungry and began to pluck heads of grain and to eat.

²Apan ang mga Fariseo, sa nakakita sila niini, miingon kaniya: Tan-awa, ang imong mga tinon-an nagabuhat sa supak sa Kasugoan nga pagabuhaton sa usa ka adlaw nga igpapahulay.

²But the Pharisees, when they saw it, said to him, “Behold, your disciples do what is not lawful to do on the Sabbath.”

³Apan siya miingon kanila: Wala ba ninyo hibasahi ang gibuhat ni David sa gigutum siya ug ang mga kauban niya;

³But he said to them, “Haven’t you read what David did, when he was hungry, and those who were with him;

⁴Naunsa nga misulod siya sa balay sa Dios, ug mikaon sa mga tinapay nga gibutang sa atubangan sa Dios, nga supak man sa Kasugoan ang pagkaon niadto, bisan sa kauban niya, kondili sa mga sacerdote lamang?

⁴ how he entered into God’s house, and ate the show bread, which was not lawful for him to eat, neither for those who were with him, but only for the priests? 1 Samuel 21:3-6

⁵Kun, wala ba ninyo hibasahi sa Kasugoan, nga sa adlaw nga igpapahulay ang mga sacerdote sa templo nagapasipala sa adlaw nga igpapahulay ug wala sila makasala?

⁵ Or have you not read in the law, that on the Sabbath day, the priests in the temple profane the Sabbath, and are guiltless?

⁶Apan nag-ingon ako kaninyo, usa nga labaw pa ka daku kay sa templo ania dinhi.

⁶ But I tell you that one greater than the temple is here.

⁷Apan kong hingbaloan pa ninyo ang kahulogan niini: Ang gitinguha ko kalooy, ug dili halad; dili unta mahukman ninyo ang mga walay sala.

⁷ But if you had known what this means, ‘I desire mercy, and not sacrifice,’ Hosea 6:6 you would not have condemned the guiltless.

⁸Kay ang Anak sa tawo mao ang Ginoo sa adlaw nga igpapahulay.

⁸ For the Son of Man is Lord of the Sabbath.”

⁹Ug sa migikan didto, misulod siya sa sinagoga nila.

⁹He departed there, and went into their synagogue.

¹⁰Ug ania karon, may usa ka lalake didto nga may kuyos nga kamot. Ug aron ilang ikasumbong siya, ilang gipangutana siya sa pag-ingon: Gitugot ba ang pagtambal sa adlaw nga igpapahulay?

¹⁰And behold there was a man with a withered hand. They asked him, “Is it lawful to heal on the Sabbath day?” that they might accuse him.

¹¹Ug siya miingon kanila: Kinsang tawohana diha kaninyo nga adunay usa lamang ka carnero, ug kong kini mahulog sa usa ka gahong sa adlaw nga igpapahulay, dili ba kini niya kuptan ug kuhaon?

¹¹He said to them, “What man is there among you, who has one sheep, and if this one falls into a pit on the Sabbath day, won’t he grab on to it, and lift it out?

¹²Nan, daw unsa pa kamahal ang usa ka tawo kay sa usa ka carnero! Tungod niana, makatarunganon ang pagbuhat sa maayo sa adlaw nga igpapahulay.

¹² Of how much more value then is a man than a sheep! Therefore it is lawful to do good on the Sabbath day.”

¹³Unya miingon siya sa tawo: Tuy-ora ang imong kamot! Ug gituy-od niya, ug hing-ulian kini ingon na sa usa.

¹³Then he told the man, “Stretch out your hand.” He stretched it out; and it was restored whole, just like the other.

¹⁴Apan minggula ang mga Fariseo ug nagsabutsabut sila batok kaniya kong unsaon sa paglaglag kaniya.

¹⁴But the Pharisees went out, and conspired against him, how they might destroy him.

¹⁵Apan sa hingbaloan kini ni Jesus, mibiya siya didto. Ug daghan ang minunot kaniya ug ginaayo niya ang tanan.

¹⁵Jesus, perceiving that, withdrew from there. Great multitudes followed him; and he healed them all,

¹⁶Ug iyang gitugon sila nga dili nila igapaila siya,

¹⁶and commanded them that they should not make him known:

¹⁷Aron matuman ang ginasulti pinaagi kang Isaias nga manalagna nga nag-ingon.

¹⁷that it might be fulfilled which was spoken through Isaiah the prophet, saying,

¹⁸Ania karon, ang akong ulipon nga akong pinili, ang akong hinigugma nga ginakalipayan sa akong kalag; igabutang ko kaniya ang akong Espiritu, ug siya magamantala sa paghukom sa mga Gentil.

¹⁸“Behold, my servant whom I have chosen; my beloved in whom my soul is well pleased: I will put my Spirit on him. He will proclaim justice to the nations.

¹⁹Dili siya magapakiglalis, dili siya magasinggit, ug bisan kinsa walay makadungog sa iyang tingog sa mga dalan.

¹⁹He will not strive, nor shout; neither will anyone hear his voice in the streets.

²⁰Ang bagakay nga basag dili niya pagabalion; ug ang pabilo nga nagaaso dili niya pagapalungon hangtud dad-on niya ang paghukom ngadto sa pagdaug.

²⁰He won’t break a bruised reed. He won’t quench a smoking flax, until he leads justice to victory.

²¹Ug sa iyang ngalan magalaum ang mga Gentil.

²¹In his name, the nations will hope.” Isaiah 42:1-4

²²Unya gidala kaniya ang usa ka hingyawaan, buta ug amang, ug iyang giayo siya, sa pagkaagi nga ang buta ug amang nakasulti ug nakakita.

²²Then one possessed by a demon, blind and mute, was brought to him and he healed him, so that the blind and mute man both spoke and saw.

²³Ug ang tanang mga tawo nanghibulong ug nanag-ingon: Mao ba kaha kini ang Anak ni David?

²³All the multitudes were amazed, and said, “Can this be the son of David?”

²⁴Apan ang mga Fariseo, sa pagkadungog nila, nanag-ingon: Kini dili makahingilin sa mga yawa kondili pa tungod kang beelzebub, ang principe sa mga yawa.

²⁴But when the Pharisees heard it, they said, “This man does not cast out demons, except by Beelzebul, the prince of the demons.”

²⁵Ug kay hingbaloan ni Jesus ang ilang mga hunahuna, miingon siya kanila: Tanang gingharian nga nabahin batok sa iyang kaugalingon malaglag; ug tanan nga lungsod kun balay nga nabahin batok sa iyang kaugalingon dili molungtad.

²⁵Knowing their thoughts, Jesus said to them, “Every kingdom divided against itself is brought to desolation, and every city or house divided against itself will not stand.

²⁶Ug kong si satanas nagahingilin kang satanas nabahin siya batok sa iyang kaugalingon; busa unsaon paglungtad sa iyang gingharian?

²⁶ If Satan casts out Satan, he is divided against himself. How then will his kingdom stand?

²⁷Ug kong ako, tungod kang beelzebub, nagahingilin sa mga yawa, tungod ba kang kinsa ang inyong mga anak nagahingilin kanila? Busa sila mamao ang inyong mga maghuhukom.

²⁷ If I by Beelzebul cast out demons, by whom do your children cast them out? Therefore they will be your judges.

²⁸Apan kong ako tungod sa Espiritu sa Dios nagahingilin sa mga yawa, matuod gayud nga ang gingharian sa Dios miabut na kaninyo.

²⁸ But if I by the Spirit of God cast out demons, then the Kingdom of God has come upon you.

²⁹Kun unsaon man sa tawo pagsulod sa balay sa kusgan aron pag-agaw sa iyang mga butang kong dili una niya gapuson ang kusgan? Ug unya ugaling pagakawatan ang iyang balay.

²⁹ Or how can one enter into the house of the strong man, and plunder his goods, unless he first bind the strong man? Then he will plunder his house.

³⁰Ang wala magauban kanako, batok siya kanako, ug ang dili makig-ipon kanako, magapatibulaag.

³⁰ “He who is not with me is against me, and he who doesn’t gather with me, scatters.

³¹Tungod niini nagaingon ako kaninyo: Ang tanang sala ug pasipala pagapasayloon alang sa mga tawo: apan ang pasipala batok sa Espiritu dili pagapasayloon.

³¹ Therefore I tell you, every sin and blasphemy will be forgiven men, but the blasphemy against the Spirit will not be forgiven men.

³²Ug bisan kinsa nga magapamulong sa usa ka pulong batok sa Anak sa tawo, arang siya mapasaylo; apan bisan kinsa nga magapamulong batok sa Espiritu Santo dili siya arang mapasaylo, bisan niini nga panahon sa kalibutan, bisan niadtong palaabuton.

³² Whoever speaks a word against the Son of Man, it will be forgiven him; but whoever speaks against the Holy Spirit, it will not be forgiven him, neither in this age, nor in that which is to come.

³³Usa lang ning duha, buhatong maayo ang kahoy, ug ang iyang bunga maayo; kun buhatong dautan ang kahoy, ug ang iyang bunga dautan; kay ang kahoy ginaila tungod sa iyang bunga.

³³ “Either make the tree good, and its fruit good, or make the tree corrupt, and its fruit corrupt; for the tree is known by its fruit.

³⁴Mga kaliwat sa mga bitin nga malala! Unsaon ninyo, ingon nga kamo mga dautan, pagsulti sa mga butang maayo? Kay sa kadagaya sa kasing-kasing nagasulti ang baba.

³⁴ You offspring of vipers, how can you, being evil, speak good things? For out of the abundance of the heart, the mouth speaks.

³⁵Ang tawong maayo, gikan sa iyang maayong bahandi nagakuha ug mga maayong butang; ug ang tawong dautan, gikan sa iyang dautang bahandi nagakuha ug dautang mga butang.

³⁵ The good man out of his good treasure brings out good things, and the evil man out of his evil treasure TR adds “of the heart” brings out evil things.

³⁶Ug nagaingon ako kaninyo nga sa tanang pulong walay pulos nga ginapamulong sa mga tawo, magahatag sila ug husay sa adlaw sa paghukom.

³⁶ I tell you that every idle word that men speak, they will give account of it in the day of judgment.

³⁷Kay tungod sa imong mga pulong pagapakamatarungon ka, ug tungod sa imong mga pulong pagahukman ka sa silot.

³⁷ For by your words you will be justified, and by your words you will be condemned.”

³⁸Unya mingtubag kaniya ang uban sa mga escriba ug sa mga Fariseo sa pag-ingon: Magtutudlo, buot unta kami motan-aw ug usa ka ilhanan gikan kanimo.

³⁸Then certain of the scribes and Pharisees answered, “Teacher, we want to see a sign from you.”

³⁹Apan siya mitubag ug miingon kanila: Usa ka kaliwatan nga dautan ug mananapaw nagapangita ug ilhanan; ug walay ilhanan nga igahatag kaniya, kondili ang ilhanan ni Jonas ang manalagna.

³⁹But he answered them, “An evil and adulterous generation seeks after a sign, but no sign will be given it but the sign of Jonah the prophet.

⁴⁰Kay ingon nga si Jonas didto sa tiyan sa dakung isda sa tolo ka adlaw ug tolo ka gabii: sa maong pagkaagi, ang Anak sa tawo magapabilin sa kahiladman sa yuta tolo ka adlaw ug tolo ka gabii.

⁴⁰ For as Jonah was three days and three nights in the belly of the whale, so will the Son of Man be three days and three nights in the heart of the earth.

⁴¹Ang mga tawo sa Ninive motindog sa adlaw sa paghukom kauban niini nga kaliwatan, ug managhukom niini sa silot, kay nanaghinulsol sila tungod sa pagwali ni Jonas; ug ania karon adunay usa dinhi nga labaw pa kay kang Jonas!

⁴¹ The men of Nineveh will stand up in the judgment with this generation, and will condemn it, for they repented at the preaching of Jonah; and behold, someone greater than Jonah is here.

⁴²Ang reina sa Habagatan motindog sa adlaw sa paghukom kauban niini nga kaliwatan, ug magahukom niini sa silot; kay mianhi siya gikan sa mga kinatumyan sa yuta aron sa pagpatalinghug sa kaalam ni Salomon: ug ania karon, adunay usa nga labaw pa kay kang Salomon nga ania karon dinhi!

⁴² The queen of the south will rise up in the judgment with this generation, and will condemn it, for she came from the ends of the earth to hear the wisdom of Solomon; and behold, someone greater than Solomon is here.

⁴³Apan kong ang espiritu nga mahugaw nakagula na sa tawo, nagasuroy sa mga dapit nga mamala sa pagpangita ug pahulay, ug wala makakaplag.

⁴³ But the unclean spirit, when he is gone out of the man, passes through waterless places, seeking rest, and doesn’t find it.

⁴⁴Unya siya nagaingon: Magabalik ako sa akong balay nga akong gigikanan: ug sa miabut, hikaplagan niya nga wala na pagapuy-i, sinilhigan ug dinayandayanan.

⁴⁴ Then he says, ‘I will return into my house from which I came out,’ and when he has come back, he finds it empty, swept, and put in order.

⁴⁵Unya moadto siya, ug magadala ug laing pito ka espiritu nga mga labi pang dautan kay kaniya, ug mosulod ug mopuyo sila didto; ug ang kaulahian niadtong tawohana magadautan nga labi pa kay sa una. Mao usab ang mahatabo niining dautan nga kaliwatan.

⁴⁵ Then he goes, and takes with himself seven other spirits more evil than he is, and they enter in and dwell there. The last state of that man becomes worse than the first. Even so will it be also to this evil generation.”

⁴⁶Ug samtang nagasulti pa siya sa katawohan ania karon, ang iyang inahan ug ang iyang mga igsoon didto sa gawas nagapaninguha sa pagpakigsulti kaniya.

⁴⁶While he was yet speaking to the multitudes, behold, his mother and his brothers stood outside, seeking to speak to him.

⁴⁷Ug may usa nga miingon kaniya: Ania karon, ang imong inahan ug ang imong mga igsoon atua sa gawas naninguha sa pagpakigsulti kanimo.

⁴⁷One said to him, “Behold, your mother and your brothers stand outside, seeking to speak to you.”

⁴⁸Apan siya sa mitubag miingon sa nagsulti kaniya: Kinsa ba ang akong inahan, ug kinsa ba ang akong mga igsoon?

⁴⁸But he answered him who spoke to him, “Who is my mother? Who are my brothers?”

⁴⁹Ug sa gituy-od ang iyang kamot ngadto sa iyang mga tinon-an, nag-ingon: Ania karon ang akong inahan ug ang akong mga igsoon.

⁴⁹He stretched out his hand towards his disciples, and said, “Behold, my mother and my brothers!

⁵⁰Kay bisan kinsa nga magabuhat sa kabubut-on sa akong Amahan nga atua sa langit, siya mao ang akong igsoon nga lalake ug akong igsoon nga babaye, ug akong inahan.

⁵⁰ For whoever does the will of my Father who is in heaven, he is my brother, and sister, and mother.”