¹Kini usab mao ang mga proverbio ni Salomon, nga gihulad sa mga tawo ni Ezechias nga hari sa Juda.

¹These also are proverbs of Solomon, which the men of Hezekiah king of Judah copied out.

²Maoy himaya sa Dios ang pagtago sa usa ka butang; Apan ang himaya sa mga hari mao ang pagpangita sa usa ka butang.

²It is the glory of God to conceal a thing, but the glory of kings is to search out a matter.

³Ingon nga ang kalangitan alang sa kahitas-an, ug ang yuta alang sa kahiladman, Maingon man ang kasingkasing sa mga hari dili matukib.

³As the heavens for height, and the earth for depth, so the hearts of kings are unsearchable.

⁴Kuhaa ang taya gikan sa salapi, Ug didto magagula ang usa ka sudlanan alang sa mag-uulay:

⁴Take away the dross from the silver, and material comes out for the refiner;

⁵Kuhaa ang dautan gikan sa atubangan sa hari, Ug ang iyang trono mamatukod diha sa pagkamatarung.

⁵Take away the wicked from the king’s presence, and his throne will be established in righteousness.

⁶Ayaw pahimayaa ang imong kaugalingon diha sa presencia sa hari, Ug ayaw pagbarug ilis sa dapit sa mga dagkung tawo:

⁶Don’t exalt yourself in the presence of the king, or claim a place among great men;

⁷Kay labing maayo nga igaingon kanimo: Sumaka ka ngari, Kay sa pagbutang kanimo sa labing ubos diha sa presencia sa principe, Nga makita sa imong mga mata.

⁷for it is better that it be said to you, “Come up here,” than that you should be put lower in the presence of the prince, whom your eyes have seen.

⁸Dili ka magmadali-dalion sa pagpanlimbasog, Tingali unya dili ka mahibalo sa imong pagabuhaton sa katapusan niana, Sa diha nga ang imong isigkatawo magapakaulaw kanimo.

⁸Don’t be hasty in bringing charges to court. What will you do in the end when your neighbor shames you?

⁹Pakiglantugi sa imong katungod uban sa imong isigkatawo lamang , Ug ayaw pag-ibutyag ang tinago sa ubang tawo ;

⁹Debate your case with your neighbor, and don’t betray the confidence of another;

¹⁰Tingali unya siya nga nagadungog niini magabuyboy kanimo, Ug ang imong kaulaw dili mobulag gikan kanimo.

¹⁰lest one who hears it put you to shame, and your bad reputation never depart.

¹¹Ang usa ka pulong nga maayong pagkagamit Sama sa mga mansanas nga bulawan diha sa linala nga salapi.

¹¹A word fitly spoken is like apples of gold in settings of silver.

¹²Maingon sa usa ka ariyos nga bulawan, ug sa usa ka dayandayan sa fino nga bulawan, Ingon man ang usa ka manggialamon nga magbabadlong ibabaw sa usa ka masinugtanon nga igdulungog.

¹²As an earring of gold, and an ornament of fine gold, so is a wise reprover to an obedient ear.

¹³Ingon sa kabugnawon sa nieve sa panahon sa ting-ani, Busa mao man ang usa ka q2 matinumanon nga sulogoon kanila nga nagasugo kaniya; Kay siya nagalipay sa kalag sa iyang mga agalon.

¹³As the cold of snow in the time of harvest, so is a faithful messenger to those who send him; for he refreshes the soul of his masters.

¹⁴Ingon sa mga panganod ug sa hangin nga walay ulan, Maingon man siya nga nagapagarbo sa iyang kaugalingon sa iyang mga gasa nga dili matuod.

¹⁴As clouds and wind without rain, so is he who boasts of gifts deceptively.

¹⁵Tungod sa hataas nga pagpailub nalukmay ang usa ka magbubuot, Ug ang usa ka malomo nga dila nakapadugmok sa bukog.

¹⁵By patience a ruler is persuaded. A soft tongue breaks the bone.

¹⁶Nakakaplag ba ikaw ug dugos? kumaon ka sumala sa igo kanimo, Tingali unya ikaw mabusog ug magasuka niana.

¹⁶Have you found honey? Eat as much as is sufficient for you, lest you eat too much, and vomit it.

¹⁷Ayaw pagpakanunaya ang imong tiil sa balay sa imong isigkatawo, Tingali unya siya pul-an kanimo, ug magdumot kanimo.

¹⁷Let your foot be seldom in your neighbor’s house, lest he be weary of you, and hate you.

¹⁸Ang usa ka tawo nga nagasaksi ug bakak batok sa iyang isigkatawo Maoy usa ka mazo, ug usa ka pinuti, ug usa ka maidlut nga udyong.

¹⁸A man who gives false testimony against his neighbor is like a club, a sword, or a sharp arrow.

¹⁹Ang pagsalig diha sa usa ka maluibon nga tawo sa panahon sa kasamok Mahasama sa usa ka naputol nga ngipon, ug sa usa ka tiil nga nalisa.

¹⁹Confidence in someone unfaithful in time of trouble is like a bad tooth, or a lame foot.

²⁰Ingon sa usa nga nagahukas ug saput sa tingtugnaw, ug ingon sa suka ibabaw sa soda, Mao man siya nga nagaawit sa mga awit sa usa ka masulob-on nga kasingkasing.

²⁰As one who takes away a garment in cold weather, or vinegar on soda, so is one who sings songs to a heavy heart.

²¹Kong ang imong kaaway pagagutomon, hatagi siya ug tinapay nga makaon; Ug kong siya pagauhawon, hatagi siya ug tubig nga imnon:

²¹If your enemy is hungry, give him food to eat. If he is thirsty, give him water to drink:

²²Kay ikaw magatapok ug mga baga sa kalayo ibabaw sa iyang ulo, Ug si Jehova magabalus kanimo.

²²for you will heap coals of fire on his head, and Yahweh will reward you.

²³Ang hangin sa amihan nagadala ug ulan; Busa mao man ang usa ka malibakon nga dila sa usa ka masuk-anon nga panagway.

²³The north wind brings forth rain: so a backbiting tongue brings an angry face.

²⁴Maayo pang magpuyo diha sa pamag-ang suok sa atop sa balay, Kay sa pagpakigkauban sa usa ka babaye nga palaaway diha sa hamugaway nga balay.

²⁴It is better to dwell in the corner of the housetop, than to share a house with a contentious woman.

²⁵Ingon sa bugnaw nga katubigan alang sa usa ka giuhaw nga kalag, Mao man ang maayong balita nga gikan sa halayong yuta.

²⁵Like cold water to a thirsty soul, so is good news from a far country.

²⁶Ingon sa usa ka nalubog nga tinubdan, ug sa nahugawan nga tuburan, Mao man ang usa ka matarung tawo nga madaug sa atubangan sa dautan.

²⁶Like a muddied spring, and a polluted well, so is a righteous man who gives way before the wicked.

²⁷Dili maayo ang pagkaon sa hilabihang kadaghan sa dugos; Busa alang sa mga tawo nga magapangita sa ilang kaugalingong himaya mabug-at sa hilabihan.

²⁷It is not good to eat much honey; nor is it honorable to seek one’s own honor.

²⁸Siya kang kinsang espiritu walay pagpugong Sama sa usa ka ciudad nga nalumpag ug walay mga kuta.

²⁸Like a city that is broken down and without walls is a man whose spirit is without restraint.