¹ Pan welodd Iesu y tyrfaoedd, aeth i fyny'r mynydd, ac wedi iddo eistedd i lawr daeth ei ddisgyblion ato.

¹And seeing the multitudes, he went up into a mountain: and when he was set, his disciples came unto him:

² Dechreuodd eu hannerch a'u dysgu fel hyn:

²And he opened his mouth, and taught them, saying,

³ "Gwyn eu byd y rhai sy'n dlodion yn yr ysbryd, oherwydd eiddynt hwy yw teyrnas nefoedd.

³Blessed are the poor in spirit: for theirs is the kingdom of heaven.

⁴ Gwyn eu byd y rhai sy'n galaru, oherwydd c�nt hwy eu cysuro.

⁴Blessed are they that mourn: for they shall be comforted.

⁵ Gwyn eu byd y rhai addfwyn, oherwydd c�nt hwy etifeddu'r ddaear.

⁵Blessed are the meek: for they shall inherit the earth.

⁶ Gwyn eu byd y rhai sy'n newynu a sychedu am gyfiawnder, oherwydd c�nt hwy eu digon.

⁶Blessed are they which do hunger and thirst after righteousness: for they shall be filled.

⁷ Gwyn eu byd y rhai trugarog, oherwydd c�nt hwy dderbyn trugaredd.

⁷Blessed are the merciful: for they shall obtain mercy.

⁸ Gwyn eu byd y rhai pur eu calon, oherwydd c�nt hwy weld Duw.

⁸Blessed are the pure in heart: for they shall see God.

⁹ Gwyn eu byd y tangnefeddwyr, oherwydd c�nt hwy eu galw'n blant i Dduw.

⁹Blessed are the peacemakers: for they shall be called the children of God.

¹⁰ Gwyn eu byd y rhai a erlidiwyd yn achos cyfiawnder, oherwydd eiddynt hwy yw teyrnas nefoedd.

¹⁰Blessed are they which are persecuted for righteousness' sake: for theirs is the kingdom of heaven.

¹¹ Gwyn eich byd pan fydd pobl yn eich gwaradwyddo a'ch erlid, ac yn dweud pob math o ddrygair celwyddog yn eich erbyn, o'm hachos i.

¹¹Blessed are ye, when men shall revile you, and persecute you, and shall say all manner of evil against you falsely, for my sake.

¹² Llawenhewch a gorfoleddwch, oherwydd y mae eich gwobr yn fawr yn y nefoedd; felly yn wir yr erlidiwyd y proffwydi oedd o'ch blaen chwi.

¹²Rejoice, and be exceeding glad: for great is your reward in heaven: for so persecuted they the prophets which were before you.

¹³ "Chwi yw halen y ddaear; ond os cyll yr halen ei flas, � pha beth yr helltir ef? Nid yw'n dda i ddim bellach ond i'w luchio allan a'i sathru dan draed pobl.

¹³Ye are the salt of the earth: but if the salt have lost his savour, wherewith shall it be salted? it is thenceforth good for nothing, but to be cast out, and to be trodden under foot of men.

¹⁴ Chwi yw goleuni'r byd. Ni ellir cuddio dinas a osodir ar fryn.

¹⁴Ye are the light of the world. A city that is set on an hill cannot be hid.

¹⁵ Ac nid oes neb yn goleuo cannwyll a'i rhoi dan lestr, ond yn hytrach ar ganhwyllbren, a bydd yn rhoi golau i bawb sydd yn y tu375?.

¹⁵Neither do men light a candle, and put it under a bushel, but on a candlestick; and it giveth light unto all that are in the house.

¹⁶ Felly boed i'ch goleuni chwithau lewyrchu gerbron eraill, er mwyn iddynt weld eich gweithredoedd da chwi a gogoneddu eich Tad, yr hwn sydd yn y nefoedd.

¹⁶Let your light so shine before men, that they may see your good works, and glorify your Father which is in heaven.

¹⁷ "Peidiwch � thybio i mi ddod i ddileu'r Gyfraith na'r proffwydi; ni ddeuthum i ddileu ond i gyflawni.

¹⁷Think not that I am come to destroy the law, or the prophets: I am not come to destroy, but to fulfil.

¹⁸ Yn wir, 'rwy'n dweud wrthych, hyd nes i nef a daear ddarfod, ni dderfydd yr un llythyren na'r un manylyn lleiaf o'r Gyfraith nes i'r cwbl ddigwydd.

¹⁸For verily I say unto you, Till heaven and earth pass, one jot or one tittle shall in no wise pass from the law, till all be fulfilled.

¹⁹ Am hynny pwy bynnag fydd yn dirymu un o'r gorchmynion lleiaf hyn ac yn dysgu i eraill wneud felly, gelwir ef y lleiaf yn nheyrnas nefoedd. Ond pwy bynnag a'i ceidw ac a'i dysg i eraill, gelwir hwnnw'n fawr yn nheyrnas nefoedd.

¹⁹Whosoever therefore shall break one of these least commandments, and shall teach men so, he shall be called the least in the kingdom of heaven: but whosoever shall do and teach them, the same shall be called great in the kingdom of heaven.

²⁰ 'Rwy'n dweud wrthych, oni fydd eich cyfiawnder chwi yn rhagori llawer ar eiddo'r ysgrifenyddion a'r Phariseaid, nid ewch byth i mewn i deyrnas nefoedd.

²⁰For I say unto you, That except your righteousness shall exceed the righteousness of the scribes and Pharisees, ye shall in no case enter into the kingdom of heaven.

²¹ "Clywsoch fel y dywedwyd wrth y rhai gynt, 'Na ladd; pwy bynnag sy'n lladd, bydd yn atebol i farn.'

²¹Ye have heard that it was said of them of old time, Thou shalt not kill; and whosoever shall kill shall be in danger of the judgment:

²² Ond 'rwyf fi'n dweud wrthych y bydd pob un sy'n ddig wrth ei frawd yn atebol i farn. Pwy bynnag sy'n sarhau ei frawd, bydd yn atebol i'r llys, a phwy bynnag sy'n dweud wrtho, 'Y ffu373?l', bydd yn ateb am hynny yn nh�n uffern.

²²But I say unto you, That whosoever is angry with his brother without a cause shall be in danger of the judgment: and whosoever shall say to his brother, Raca, shall be in danger of the council: but whosoever shall say, Thou fool, shall be in danger of hell fire.

²³ Felly os wyt yn cyflwyno dy offrwm wrth yr allor, ac yno'n cofio bod gan dy frawd rywbeth yn dy erbyn,

²³Therefore if thou bring thy gift to the altar, and there rememberest that thy brother hath ought against thee;

²⁴ gad dy offrwm yno o flaen yr allor, a dos ymaith; myn gymod yn gyntaf �'th frawd, ac yna tyrd a chyflwyno dy offrwm.

²⁴Leave there thy gift before the altar, and go thy way; first be reconciled to thy brother, and then come and offer thy gift.

²⁵ Os bydd rhywun yn dy gymryd i'r llys, bydd barod i ddod i gytundeb buan tra byddwch ar y ffordd yno, rhag i'th wrthwynebydd dy draddodi i'r barnwr, ac i'r barnwr dy roi i'r swyddog, ac i ti gael dy fwrw i garchar.

²⁵Agree with thine adversary quickly, whiles thou art in the way with him; lest at any time the adversary deliver thee to the judge, and the judge deliver thee to the officer, and thou be cast into prison.

²⁶ Yn wir, 'rwy'n dweud wrthyt, ni ddoi di byth allan oddi yno cyn talu'n �l y geiniog olaf.

²⁶Verily I say unto thee, Thou shalt by no means come out thence, till thou hast paid the uttermost farthing.

²⁷ "Clywsoch fel y dywedwyd, 'Na odineba.'

²⁷Ye have heard that it was said by them of old time, Thou shalt not commit adultery:

²⁸ Ond 'rwyf fi'n dweud wrthych fod pob un sy'n edrych mewn blys ar wraig eisoes wedi cyflawni godineb � hi yn ei galon.

²⁸But I say unto you, That whosoever looketh on a woman to lust after her hath committed adultery with her already in his heart.

²⁹ Os yw dy lygad de yn achos cwymp iti, tyn ef allan a'i daflu oddi wrthyt; y mae'n fwy buddiol iti golli un o'th aelodau na bod dy gorff cyfan yn cael ei daflu i uffern.

²⁹And if thy right eye offend thee, pluck it out, and cast it from thee: for it is profitable for thee that one of thy members should perish, and not that thy whole body should be cast into hell.

³⁰ Ac os yw dy law dde yn achos cwymp iti, tor hi ymaith a'i thaflu oddi wrthyt; y mae'n fwy buddiol iti golli un o'th aelodau na bod dy gorff cyfan yn mynd i uffern.

³⁰And if thy right hand offend thee, cut it off, and cast it from thee: for it is profitable for thee that one of thy members should perish, and not that thy whole body should be cast into hell.

³¹ "Dywedwyd hefyd, 'Pwy bynnag sy'n ysgaru ei wraig, rhodded iddi lythyr ysgar.'

³¹It hath been said, Whosoever shall put away his wife, let him give her a writing of divorcement:

³² Ond 'rwyf fi'n dweud wrthych fod pob un sy'n ysgaru ei wraig, ar wah�n i achos o anffyddlondeb, yn peri iddi hi odinebu, ac y mae'r sawl sy'n priodi gwraig a ysgarwyd yn godinebu.

³²But I say unto you, That whosoever shall put away his wife, saving for the cause of fornication, causeth her to commit adultery: and whosoever shall marry her that is divorced committeth adultery.

³³ "Clywsoch hefyd fel y dywedwyd wrth y rhai gynt, 'Na thynga lw twyllodrus', a 'Rhaid iti gadw pob llw a roist i'r Arglwydd.'

³³Again, ye have heard that it hath been said by them of old time, Thou shalt not forswear thyself, but shalt perform unto the Lord thine oaths:

³⁴ Ond 'rwyf fi'n dweud wrthych: peidiwch � thyngu llw o gwbl; nac i'r nef, gan mai gorsedd Duw ydyw;

³⁴But I say unto you, Swear not at all; neither by heaven; for it is God's throne:

³⁵ nac i'r ddaear, gan mai ei droedfainc ef ydyw; nac i Jerwsalem, gan mai dinas y Brenin mawr ydyw.

³⁵Nor by the earth; for it is his footstool: neither by Jerusalem; for it is the city of the great King.

³⁶ Paid � thyngu chwaith i'th ben, oherwydd ni elli wneud un blewyn yn wyn nac yn ddu.

³⁶Neither shalt thou swear by thy head, because thou canst not make one hair white or black.

³⁷ Ond boed eich 'ie' yn 'ie', a'ch 'nage' yn 'nage'; beth bynnag sy'n ychwanegol at hyn o'r Un drwg y mae.

³⁷But let your communication be, Yea, yea; Nay, nay: for whatsoever is more than these cometh of evil.

³⁸ "Clywsoch fel y dywedwyd, 'Llygad am lygad, a dant am ddant.'

³⁸Ye have heard that it hath been said, An eye for an eye, and a tooth for a tooth:

³⁹ Ond 'rwyf fi'n dweud wrthych: peidiwch � gwrthsefyll y sawl sy'n gwneud drwg i chwi. Os bydd rhywun yn dy daro ar dy foch dde, tro'r llall ato hefyd.

³⁹But I say unto you, That ye resist not evil: but whosoever shall smite thee on thy right cheek, turn to him the other also.

⁴⁰ Ac os bydd rhywun am fynd � thi i gyfraith a chymryd dy grys, gad iddo gael dy fantell hefyd.

⁴⁰And if any man will sue thee at the law, and take away thy coat, let him have thy cloak also.

⁴¹ Ac os bydd rhywun yn dy orfodi i'w ddanfon am un cilomedr, dos gydag ef ddwy.

⁴¹And whosoever shall compel thee to go a mile, go with him twain.

⁴² Rho i'r sawl sy'n gofyn gennyt, a phaid � throi i ffwrdd oddi wrth y sawl sydd am fenthyca gennyt.

⁴²Give to him that asketh thee, and from him that would borrow of thee turn not thou away.

⁴³ "Clywsoch fel y dywedwyd, 'C�r dy gymydog, a chas� dy elyn.'

⁴³Ye have heard that it hath been said, Thou shalt love thy neighbour, and hate thine enemy.

⁴⁴ Ond 'rwyf fi'n dweud wrthych: carwch eich gelynion, a gwedd�wch dros y rhai sy'n eich erlid;

⁴⁴But I say unto you, Love your enemies, bless them that curse you, do good to them that hate you, and pray for them which despitefully use you, and persecute you;

⁴⁵ felly fe fyddwch yn blant i'ch Tad sydd yn y nefoedd, oherwydd y mae ef yn peri i'w haul godi ar y drwg a'r da, ac yn rhoi glaw i'r cyfiawn a'r anghyfiawn.

⁴⁵That ye may be the children of your Father which is in heaven: for he maketh his sun to rise on the evil and on the good, and sendeth rain on the just and on the unjust.

⁴⁶ Os carwch y rhai sy'n eich caru chwi, pa wobr sydd i chwi? Onid yw hyd yn oed y casglwyr trethi yn gwneud cymaint � hynny?

⁴⁶For if ye love them which love you, what reward have ye? do not even the publicans the same?

⁴⁷ Ac os cyfarchwch eich cydnabod yn unig, pa ragoriaeth sydd yn hynny? Onid yw'r Cenhedloedd hyd yn oed yn gwneud cymaint � hynny?

⁴⁷And if ye salute your brethren only, what do ye more than others? do not even the publicans so?

⁴⁸ Felly byddwch chwi'n berffaith fel y mae eich Tad nefol yn berffaith.

⁴⁸Be ye therefore perfect, even as your Father which is in heaven is perfect.