¹ Dechreuodd yr holl gynulliad weiddi'n uchel, a bu'r bobl yn wylo trwy'r noson honno.

¹And all the company lifteth up and give forth their voice, and the people weep during that night;

² Yr oedd yr Israeliaid i gyd yn grwgnach yn erbyn Moses ac Aaron, a dywedodd y cynulliad wrthynt, "O na buasem wedi marw yng ngwlad yr Aifft neu yn yr anialwch hwn!

²and all the sons of Israel murmur against Moses, and against Aaron, and all the company say unto them, `O that we had died in the land of Egypt, or in this wilderness, O that we had died!

³ Pam y mae'r ARGLWYDD yn mynd � ni i'r wlad hon lle byddwn yn syrthio trwy fin y cleddyf, a lle bydd ein gwragedd a'n plant yn ysbail? Oni fyddai'n well inni ddychwelyd i'r Aifft?"

³and why is Jehovah bringing us in unto this land to fall by the sword? our wives and our infants are become a prey; is it not good for us to turn back to Egypt?`

⁴ Dywedasant wrth ei gilydd, "Dewiswn un yn ben arnom, a dychwelwn i'r Aifft."

⁴And they say one unto another, `Let us appoint a head, and turn back to Egypt.`

⁵ Yna ymgrymodd Moses ac Aaron o flaen holl aelodau cynulliad pobl Israel.

⁵And Moses falleth — Aaron also — on their faces, before all the assembly of the company of the sons of Israel.

⁶ Dechreuodd Josua fab Nun a Caleb fab Jeffunne, a fu'n ysb�o'r wlad, rwygo'u dillad,

⁶And Joshua son of Nun, and Caleb son of Jephunneh, of those spying the land, have rent their garments,

⁷ a dweud wrth holl gynulliad pobl Israel, "Y mae'r wlad yr aethom drwyddi i'w hysb�o yn wlad dda iawn.

⁷and they speak unto all the company of the sons of Israel, saying, `The land into which we have passed over to spy it, [is] a very very good land;

⁸ Os bydd yr ARGLWYDD yn fodlon arnom, fe'n harwain i mewn i'r wlad hon sy'n llifeirio o laeth a m�l, a'i rhoi inni.

⁸if Jehovah hath delighted in us, then He hath brought us in unto this land, and hath given it to us, a land which is flowing with milk and honey;

⁹ Ond peidiwch � gwrthryfela yn erbyn yr ARGLWYDD, a pheidiwch ag ofni trigolion y wlad, oherwydd byddant yn ysglyfaeth i ni. Y mae'r ARGLWYDD gyda ni, ond y maent hwy yn ddiamddiffyn; felly peidiwch �'u hofni."

⁹only, against Jehovah rebel not ye: and ye, fear not ye the people of the land, for our bread they [are]; their defence hath turned aside from off them, and Jehovah [is] with us; fear them not.`

¹⁰ Tra oedd yr holl Israeliaid yn s�n am eu llabyddio, ymddangosodd gogoniant yr ARGLWYDD iddynt ym mhabell y cyfarfod.

¹⁰And all the company say to stone them with stones, and the honour of Jehovah hath appeared in the tent of meeting unto all the sons of Israel.

¹¹ Dywedodd yr ARGLWYDD wrth Moses, "Am ba hyd y bydd y bobl hyn yn fy nilorni? Ac am ba hyd y byddant yn gwrthod credu ynof, er yr holl arwyddion a wneuthum yn eu plith?

¹¹And Jehovah saith unto Moses, `Until when doth this people despise Me? and until when do they not believe in Me, for all the signs which I have done in its midst?

¹² Trawaf hwy � haint a'u gwasgaru, ond fe'th wnaf di'n genedl fwy a chryfach na hwy."

¹²I smite it with pestilence, and dispossess it, and make thee become a nation greater and mightier than it.`

¹³ Dywedodd Moses wrth yr ARGLWYDD, "Oni ddaw'r Eifftiaid i glywed am hyn, gan mai o'u plith hwy y daethost �'r bobl yma allan �'th nerth dy hun?

¹³And Moses saith unto Jehovah, `Then have the Egyptians heard! for Thou hast brought up with Thy power this people out of their midst,

¹⁴ Ac oni ddywedant hwy wrth drigolion y wlad hon? Y maent wedi clywed dy fod di, ARGLWYDD, gyda'r bobl hyn, ac yn ymddangos iddynt wyneb yn wyneb, a bod dy gwmwl yn aros drostynt, a'th fod yn eu harwain mewn colofn o niwl yn y dydd a cholofn o d�n yn y nos.

¹⁴and they have said [it] unto the inhabitant of this land, they have heard that Thou, Jehovah, [art] in the midst of this people, that eye to eye Thou art seen — O Jehovah, and Thy cloud is standing over them, — and in a pillar of cloud Thou art going before them by day, and in a pillar of fire by night.

¹⁵ Yn awr, os lleddi'r bobl hyn ag un ergyd, bydd y cenhedloedd sydd wedi clywed s�n amdanat yn dweud,

¹⁵`And Thou hast put to death this people as one man, and the nations who have heard Thy fame have spoken, saying,

¹⁶ 'Lladdodd yr ARGLWYDD y bobl hyn yn yr anialwch am na fedrai ddod � hwy i'r wlad y tyngodd lw ei rhoi iddynt.'

¹⁶From Jehovah`s want of ability to bring in this people unto the land which He hath sworn to them — He doth slaughter them in the wilderness.

¹⁷ Felly erfyniaf ar i nerth yr ARGLWYDD gynyddu, fel yr addewaist pan ddywedaist,

¹⁷`And now, let, I pray Thee, the power of my Lord be great, as Thou hast spoken, saying:

¹⁸ 'Y mae'r ARGLWYDD yn araf i ddigio ac yn llawn o drugaredd, yn maddau drygioni a gwrthryfel; eto, heb adael yr euog yn ddi-gosb, y mae'n cosbi'r plant am droseddau'r tadau hyd y drydedd a'r bedwaredd genhedlaeth.'

¹⁸Jehovah [is] slow to anger, and of great kindness; bearing away iniquity and transgression, and not entirely acquitting, charging iniquity of fathers on sons, on a third [generation], and on a fourth; —

¹⁹ Yn �l dy drugaredd fawr, maddau ddrygioni'r bobl hyn, fel yr wyt wedi maddau iddynt o ddyddiau'r Aifft hyd yn awr."

¹⁹forgive, I pray Thee, the iniquity of this people, according to the greatness of Thy kindness, and as Thou hast borne with this people from Egypt, even until now.`

²⁰ Atebodd yr ARGLWYDD, "Yr wyf wedi maddau iddynt, yn �l dy ddymuniad;

²⁰And Jehovah saith, `I have forgiven, according to thy word;

²¹ ond yn awr, cyn wired �'m bod yn fyw a bod gogoniant yr ARGLWYDD yn llenwi'r holl ddaear,

²¹and yet, I live — and it is filled — the whole earth — [with] the honour of Jehovah;

²² ni fydd yr un o'r rhai a welodd fy ngogoniant a'r arwyddion a wneuthum yn yr Aifft ac yn yr anialwch, ond a wrthododd wrando arnaf a'm profi y dengwaith hyn,

²²for all the men who are seeing My honour, and My signs, which I have done in Egypt, and in the wilderness, and try Me these ten times, and have not hearkened to My voice —

²³ yn cael gweld y wlad y tyngais ei rhoi i'w hynafiaid; ac ni fydd neb o'r rhai a fu'n fy nilorni yn ei gweld ychwaith.

²³they see not the land which I have sworn to their fathers, yea, none of those despising Me see it;

²⁴ Ond y mae ysbryd gwahanol yn fy ngwas Caleb, ac am iddo fy nilyn yn llwyr, arweiniaf ef i'r wlad y bu eisoes i mewn ynddi, a bydd ei ddisgynyddion yn ei meddiannu.

²⁴and My servant Caleb, because there hath been another spirit with him, and he is fully after Me — I have brought him in unto the land whither he hath entered, and his seed doth possess it.

²⁵ Yn awr, am fod yr Amaleciaid a'r Canaaneaid yn byw yn y dyffryn, yr ydych i ddychwelyd yfory i'r anialwch a cherdded ar hyd ffordd y M�r Coch."

²⁵`And the Amalekite and the Canaanite are dwelling in the valley; to-morrow turn ye and journey for yourselves into the wilderness — the way of the Red Sea.`

²⁶ Yna dywedodd yr ARGLWYDD wrth Moses ac Aaron,

²⁶And Jehovah speaketh unto Moses, and unto Aaron, saying,

²⁷ "Am ba hyd y bydd y cynulliad drygionus hwn yn grwgnach yn f'erbyn? Yr wyf wedi clywed grwgnach pobl Israel yn f'erbyn;

²⁷`Until when hath this evil company that which they are murmuring against Me? the murmurings of the sons of Israel, which they are murmuring against Me, I have heard;

²⁸ felly dywed wrthynt: 'Cyn wired �'m bod yn fyw,' medd yr ARGLWYDD, 'fe wnaf i chwi yr hyn a ddywedasoch yn fy nghlyw:

²⁸say unto them, I live — an affirmation of Jehovah — if, as ye have spoken in Mine ears — so I do not to you;

²⁹ bydd pob un ugain oed a throsodd, a rifwyd yn y cyfrifiad ac sydd wedi grwgnach yn f'erbyn, yn syrthio'n farw yn yr anialwch hwn.

²⁹in this wilderness do your carcases fall, even all your numbered ones, to all your number, from a son of twenty years and upward, who have murmured against Me;

³⁰ Ni chaiff yr un ohonoch ddod i mewn i'r wlad y tyngais lw y byddech yn byw ynddi, heblaw Caleb fab Jeffunne a Josua fab Nun.

³⁰ye — ye come not in unto the land which I have lifted up My hand to cause you to tabernacle in it, except Caleb son of Jephunneh, and Joshua son of Nun.

³¹ Ond am eich plant, y dywedasoch chwi y byddent yn ysbail, dof � hwy i mewn i ddarostwng y wlad yr ydych chwi wedi ei dirmygu,

³¹`As to your infants — of whom ye have said, A spoil they are become — I have even brought them in, and they have known the land which ye have kicked against;

³² tra byddwch chwi'n syrthio'n farw yn yr anialwch.

³²as to you — your carcases do fall in this wilderness,

³³ Bydd eich plant yn crwydro'r anialwch am ddeugain mlynedd ac yn dioddef am eich anffyddlondeb chwi, nes i'r olaf ohonoch farw yn yr anialwch.

³³and your sons are evil in the wilderness forty years, and have borne your whoredoms till your carcases are consumed in the wilderness;

³⁴ Am ddeugain mlynedd, sef blwyddyn am bob un o'r deugain diwrnod y buoch yn ysb�o'r wlad, byddwch yn dioddef am eich drygioni ac yn gwybod am fy nigofaint.'

³⁴by the number of the days [in] which ye spied the land, forty days, — a day for a year, a day for a year — ye do bear your iniquities, forty years, and ye have known my breaking off;

³⁵ Myfi, yr ARGLWYDD, a lefarodd; byddaf yn sicr o wneud hyn i bob un o'r cynulliad drygionus hwn sydd wedi cynllwyn yn f'erbyn. Y mae'r diwedd ar eu gwarthaf, a byddant farw yn yr anialwch hwn."

³⁵I [am] Jehovah, I have spoken; if I do not this to all this evil company who are meeting against me; — in this wilderness they are consumed, and there they die.`

³⁶ Felly, am y dynion a anfonodd Moses i ysb�o'r wlad, sef y rhai a ddychwelodd �'r adroddiad gwael amdani, a pheri i'r holl gynulliad rwgnach yn ei erbyn,

³⁶And the men whom Moses hath sent to spy the land, and they turn back and cause all the company to murmur against him, by bringing out an evil account concerning the land,

³⁷ eu tynged oedd marw trwy bla gerbron yr ARGLWYDD.

³⁷even the men bringing out an evil account of the land die by the plague before Jehovah;

³⁸ Ond o'r dynion hynny a aeth i ysb�o'r wlad, cafodd Josua fab Nun a Caleb fab Jeffunne fyw.

³⁸and Joshua son of Nun, and Caleb son of Jephunneh, have lived of those men who go to spy out the land.

³⁹ Pan ddywedodd Moses hyn wrth yr holl Israeliaid, dechreuodd y bobl alaru'n ddirfawr.

³⁹And Moses speaketh these words unto all the sons of Israel, and the people mourn exceedingly,

⁴⁰ Codasant yn fore drannoeth a dringo i'r mynydd-dir, a dweud, "Edrychwch, awn i fyny i'r lle y dywedodd yr ARGLWYDD amdano; oherwydd yr ydym wedi pechu."

⁴⁰and they rise early in the morning, and go up unto the top of the mountain, saying, `Here we [are], and we have come up unto the place which Jehovah hath spoken of, for we have sinned.`

⁴¹ Ond dywedodd Moses, "Pam yr ydych yn troseddu yn erbyn gorchymyn yr ARGLWYDD? Ni fyddwch yn llwyddo.

⁴¹And Moses saith, `Why [is] this? — ye are transgressing the command of Jehovah, and it doth not prosper;

⁴² Peidiwch � mynd i fyny rhag i'ch gelynion eich difa, oherwydd nid yw'r ARGLWYDD gyda chwi.

⁴²go not up, for Jehovah is not in your midst, and ye are not smitten before your enemies;

⁴³ Y mae'r Amaleciaid a'r Canaaneaid o'ch blaen, a byddwch yn syrthio trwy fin y cleddyf; ni fydd yr ARGLWYDD gyda chwi, am eich bod wedi cefnu arno."

⁴³for the Amalekite and the Canaanite [are] there before you, and ye have fallen by the sword, because that ye have turned back from after Jehovah, and Jehovah is not with you.`

⁴⁴ Eto, yr oeddent yn benderfynol o ddringo i'r mynydd-dir, er nad aeth Moses nac arch cyfamod yr ARGLWYDD allan o'r gwersyll.

⁴⁴And they presume to go up unto the top of the mountain, and the ark of the covenant of Jehovah and Moses have not departed out of the midst of the camp.

⁴⁵ Yna daeth yr Amaleciaid a'r Canaaneaid a oedd yn byw yn y mynydd-dir hwnnw i lawr yn eu herbyn, a'u herlid hyd Horma.

⁴⁵And the Amalekite and the Canaanite who are dwelling in that mountain come down and smite them, and beat them down — unto Hormah.