1 "Dyma'r deddfau yr wyt i'w gosod o flaen y bobl:
1Aßan aßin li chakßrab li tento teßxbânu li tenamit:
2 "Pan bryni Hebr�wr yn gaethwas, y mae i roi chwe blynedd o wasanaeth, ac yn y seithfed caiff fynd yn rhydd heb dalu.
2Cui teßxlokß junak xmôseb, cuakib chihab ajcuiß tâcßanjelak chiruheb. Saß li xcuuk chihab libre chic tâcanâk ut incßaß tento tixtoj li relic.
3 Os daeth i mewn ei hun, caiff fynd ymaith ei hun, ond os oedd yn briod, caiff ei wraig fynd ymaith gydag ef.
3Cui xjunes tâoc riqßuineb, xjunes ajcuiß tâêlk. Ut cui cuan rixakil nak tâoc, tixcßam chirix li rixakil joßqueb ajcuiß li ralal xcßajol.
4 Os rhydd ei feistr wraig iddo, a hithau'n esgor ar feibion neu ferched iddo, bydd y wraig a'i phlant yn eiddo i'r meistr, ac y mae'r caethwas i fynd ymaith ei hun.
4Abanan cui lix patrón tâqßuehok rixakil ut cui cuan xcocßal riqßuin li ixk aßan, tento teßcanâk riqßuin lix patrón lix cocßal rochben li rixakil. Ut li cuînk tâxic xjunes.
5 Ond os dywed y caethwas, 'Yr wyf yn caru fy meistr a'm gwraig a'm plant, ac nid wyf am fynd ymaith',
5Cui ut li lokßbil môs naxye: “Lâin ninra lin patrón ut ninra li cuixakil joß eb ajcuiß lin cocßal. Incßaß nacuaj xic”,
6 yna y mae ei feistr i ddod ag ef at Dduw, a'i ddwyn at y drws neu'r cilbost, a thyllu trwy ei glust � mynawyd; wedyn, bydd y caethwas yn ei wasanaethu am byth.
6li patrón tixcßam lix môs riqßuin laj rakol âtin. Aran teßxxakab li môs chiru li puerta malaj chiru li cheß li cuan chire li puerta. Ut tixhop lix xic riqßuin jun li chßîchß kßes rußuj. Aßan retalil nak tâcanâk chokß xmôs chi junaj cua.
7 "Pan yw gu373?r yn gwerthu ei ferch i gaethiwed, ni chaiff hi fynd yn rhydd fel y gweision caeth.
7Ut cui ani tixcßayi lix rabin chokß lokßbil môs, li xkaßal aßan incßaß chic tâêlk libre joß nak nequeßel li môs cuînk.
8 Os nad yw'n boddhau ei meistr, ac yntau wedi ei neilltuo iddo'i hun, gadawer iddi gael ei phrynu'n �l; ond nid oes ganddo'r hawl i'w gwerthu i estroniaid, gan ei fod wedi torri cytundeb � hi.
8Cui lix patrón incßaß naraj tixcßam chokß rixakil xban nak incßaß nacuulac chiru, tento tixqßue xlesêns re nak jalan tâlokßok re. Abanan incßaß naru tixcßayi reheb li jalaneb xtenamit.
9 Os yw wedi ei neilltuo ar gyfer ei fab, y mae i'w thrin fel ei ferch ei hun.
9Cui ut lix patrón tixsumub li xkaßal riqßuin li ralal, tento nak tixra li xkaßal joß nak naxra lix rabin.
10 Os yw'r meistr yn priodi gwraig arall, nid yw i leihau dim ar fwyd y gaethferch na'i dillad na'i hawliau priodasol.
10Ut cui li cuînk aßan tixcßam jalan chic ixk chokß rixakil, tento nak tixqßue rakß ut tixqßue xcua li rixakil li quixcßam xbên cua, ut tento ajcuiß nak tâcuânk riqßuin.
11 Os yw'n methu yn un o'r tri pheth hyn, caiff y gaethferch fynd ymaith heb dalu dim arian.
11Cui li cuînk aßan incßaß tixbânu li oxib li naxye saß li chakßrab aßin, li ixk tâcanâk libre ut mâ jun centavo tixtoj.
12 "Pwy bynnag sy'n taro rhywun a'i ladd, rhodder ef i farwolaeth.
12Li ani tixsacß ras rîtzßin, toj retal tixcamsi, tento nak tâcamsîk ajcuiß aßan.
13 Os na chynlluniodd hynny, ond bod Duw wedi ei roi yn ei afael, caiff ffoi i'r lle a neilltuaf iti.
13Li ani naxcamsi junak chi incßaß yal naraj xchßôl, nacam ban xban nak joßcan naraj li Dios, li jun aßan naru tâcolekß. Abanan lâin tinyehok re bar cuan li tenamit tâxic cuiß xcolbal rib.
14 Os bydd rhywun yn ymosod yn fwriadol ar ei gymydog a'i ladd trwy frad, dos ag ef ymaith oddi wrth fy allor a'i roi i farwolaeth.
14Cui cuan junak yô xjoskßil saß xbên li ras rîtzßin ut cui tixcamsi chi yal târaj xchßôl, li jun aßan tâsiqßuekß toj retal teßxtau. Usta cuan chak saß lin artal, teßrisi chak ut teßxcamsi.
15 "Pwy bynnag sy'n taro'i dad neu ei fam, rhodder ef i farwolaeth.
15Li ani tixsacß xnaß xyucuaß, aßan tento tâcamsîk.
16 "Pwy bynnag sy'n cipio rhywun i'w werthu neu i'w gadw yn ei feddiant, rhodder ef i farwolaeth.
16Joßcan ajcuiß li ani târelkßa junak ras rîtzßin, usta ac xcßayi jalan aj e, malaj ut toj cuânk riqßuin, aßan tento ajcuiß tâcamsîk.
17 "Pwy bynnag sy'n melltithio'i dad neu ei fam, rhodder ef i farwolaeth.
17Ut li ani tixmajecua xnaß xyucuaß, aßan tento tâcamsîk.
18 "Pan yw rhai'n cweryla, ac un yn taro'r llall � charreg neu �'i ddwrn, a hwnnw'n gaeth i'w wely, ond heb farw,
18Cui cuanqueb cuib li cuînk yôkeb chi pletic ut mâre li jun tixqßue chi pec li jun chic, malaj ut chi rukß, abanan incßaß tâcâmk li tâsaqßuekß, tâyajêrk ban xban li saqßuecß.
19 ac yna'n codi ac yn cerdded oddi amgylch �'i ffon, ystyrier y sawl a'i trawodd yn ddieuog; nid oes rhaid iddo ond ei ddigolledu am ei waith, a gofalu ei fod yn holliach.
19Cui tâcuaclîk ut tâbêk cuißchic, usta riqßuin xukß, tâcanâk libre li quisacßoc re. Abanan tento tixtoj lix banbal li quixsacß ut tixtoj ajcuiß jarub cutan incßaß xcßanjelac.
20 "Pan yw rhywun yn taro'i gaethwas neu ei gaethferch � ffon, a'r caeth yn marw yn y fan, cosber y sawl a'i tarodd.
20Cui junak patrón tixsacß riqßuin cheß lix lokßbil môs cuînk malaj lix lokßbil môs ixk, ut tâcâmk saß rukß, tento nak li patrón tixtoj xmâc.
21 Ond os yw'r caeth yn byw am ddiwrnod neu ddau, na fydded cosbi, oherwydd ei eiddo ef ydyw.
21Abanan cui toj yoßyôk jun malaj cuib cutan chic li môs, li patrón incßaß tâqßuehekß chixtojbal lix mâc xban nak xmôs ajcuiß li quixsacß.
22 "Pan yw dynion wrth ymladd �'i gilydd yn taro gwraig feichiog, a hithau'n colli ei phlentyn, ond heb gael niwed pellach, y mae'r dyn i dalu'r ddirwy sy'n ddyledus i'w gu373?r ac a bennwyd gan y barnwyr.
22Cui cuanqueb cuib li cuînk yôkeb chi pletic ut teßxtochß junak yaj aj ixk, ut li ixk aßan tânumekß lix yajel xban nak quitochßeß, abanan incßaß tâcâmk li ixk, tento nak teßxtoj li joß nimal li tixpatzß li bêlomej rochben laj rakol âtin.
23 Ond os bu niwed pellach, yr wyt i hawlio bywyd am fywyd,
23Abanan cui li ixk tâcâmk, tento nak teßcamsîk ajcuiß li queßtochßoc re.
24 llygad am lygad, dant am ddant, llaw am law, troed am droed,
24Li ani târisi xnakß ru li ras rîtzßin, tâisîk ajcuiß li xnakß ru aßan. Ut li ani târisi ruch re li ras rîtzßin, tâisîk ajcuiß li ruch re aßan. Ut li ani târisi li rukß li ras rîtzßin, tâisîk ajcuiß li rukß aßan. Ut li ani târisi li rok li ras rîtzßin, tâisîk ajcuiß li rok aßan.
25 llosgiad am losgiad, clwyf am glwyf, a chlais am glais.
25Li ani tixcßat ras rîtzßin, tâcßatekß ajcuiß aßan. Ut li ani tixyocß ras rîtzßin, tâyoqßuekß ajcuiß aßan. Ut li ani tixsacß ras rîtzßin, tâsaqßuekß ajcuiß aßan.
26 "Pan yw rhywun yn taro llygad ei gaethwas neu ei gaethferch, a'i ddifetha, y mae i ollwng y caeth yn rhydd o achos y llygad.
26Cui junak patrón tixsacß xnakß ru lix lokßbil môs cuînk malaj ut lix lokßbil môs ixk ut cui tixsach junak lix nakß ru li môs xban, tento nak li patrón târisi libre li môs aßan yal xban nak quixsach jun li xnakß ru.
27 Os yw'n taro allan ddant ei gaethwas neu ei gaethferch, y mae i ollwng y caeth yn rhydd o achos y dant.
27Cui junak patrón tixsacß saß re lix lokßbil môs cuînk malaj ut lix lokßbil môs ixk, ut cui târisi junak li ruch re xban, tento nak li patrón târisi libre li môs aßan yal xban nak quirisi jun li ruch re.
28 "Pan yw ych yn cornio gu373?r neu wraig i farwolaeth, llabyddier yr ych, ac nid yw ei gig i'w fwyta; ond ystyrier y perchennog yn ddieuog.
28Cui junak bôyx tixxekß junak cuînk malaj ut junak ixk ut xban aßan tâcâmk, li bôyx aßan tento tâcamsîk chi pec ut lix tibel incßaß tâtißekß. Laj êchal re libre tâcanâk.
29 Ond os bu'r ych yn cornio yn y gorffennol, a'r perchennog wedi ei rybuddio ond eto heb gadw'r ych dan reolaeth, a hwnnw'n lladd gu373?r neu wraig, llabyddier yr ych a rhoi ei berchennog i farwolaeth.
29Abanan cui ac cßaynak chi xekßoc li bôyx ut ac quiyeheß resil re laj êchal re abanan incßaß naxbacß, cui li bôyx aßan naxcamsi junak cuînk malaj junak ixk, li bôyx tâcamsîk chi pec ut tâcamsîk ajcuiß laj êchal re.
30 Os pennir pridwerth, y mae i dalu am ei fywyd yn llawn yn �l y pridwerth a bennir.
30Cui laj rakol âtin tixye nak naru tixtoj re nak incßaß tâcamsîk, tento nak tixtoj li joß nimal tâpatzßekß re, re xcolbal rix lix yußam.
31 Os yw'r ych yn cornio mab neu ferch, y mae'r un rheol yn dal.
31Ut joßcan ajcuiß tâuxmânk cui li bôyx naxxekß junak ralal malaj ut junak xrabin laj êchal re.
32 Os yw'r ych yn cornio caethwas neu gaethferch, y mae ei berchennog i dalu i'r meistr ddeg sicl ar hugain o arian, ac y mae'r ych i'w labyddio.
32Ut cui li bôyx tixxekß junak lokßbil môs cuînk malaj ut jun lokßbil môs ixk, tento nak laj êchal re li bôyx tixtoj lajêb xcaßcßâl chi tumin plata re lix patrón li môs li tâxekßekß. Ut li bôyx tâcamsîk chi pec.
33 "Pan yw rhywun yn gadael pydew ar agor, neu'n cloddio pydew a heb ei gau, ac ych neu asyn yn syrthio iddo,
33Li ani naxbec junak li jul ut incßaß naxtzßap, malaj ut naxcanab chi teto li ac becbil, ut cui junak li bûr malaj junak li bôyx tâtßanekß chi saß,
34 y mae perchen y pydew i wneud iawn amdano trwy dalu arian i berchen yr anifail; ond ei eiddo ef fydd yr anifail marw.
34tento nak laj êchal re li jul tâtojok re li xul li xtßaneß saß jul. Ut li xul camenak tâcanâk chokß re.
35 "Pan yw ych rhywun yn cornio ac yn lladd ych ei gymydog, yna y maent i werthu'r ych byw, a rhannu'r arian a geir amdano; y maent hefyd i rannu'r ych marw.
35Cui junak bôyx tixxekß xbôyx jalan chic ut tixcamsi, tento nak tâcßayîk li bôyx li xxekßoc ut teßxjach saß xyi lix tzßak. Ut teßxjach ajcuiß saß xyi li bôyx li quicamsîc.Abanan cui nanauman nak ac cßaynak chi xekßoc li bôyx ut laj êchal re incßaß naxbacß, tento nak laj êchal re tixqßue junak rêkaj yoßyo ut li bôyx camenak tâcanâk chokß re.
36 Ond os yw'n hysbys fod yr ych wedi cornio yn y gorffennol, a'i berchennog heb ei gadw dan reolaeth, y mae ef i dalu'n �l yn llawn, a rhoi ych am ych; ond ei eiddo ef fydd yr anifail marw.
36Abanan cui nanauman nak ac cßaynak chi xekßoc li bôyx ut laj êchal re incßaß naxbacß, tento nak laj êchal re tixqßue junak rêkaj yoßyo ut li bôyx camenak tâcanâk chokß re.