1 Fy mab, os rhoddaist wystl i'th gymydog, neu fynd yn feichiau i ddieithryn,
1¶ E taku tama, ki te mea ko tau hei whakakapi mo ta tou hoa, ki te mea kua papaki tou ringa mo te tangata ke,
2 a chael dy rwymo gan dy eiriau dy hun, a'th ddal gan eiriau dy enau,
2Kua oti koe te mahanga e nga kupu a tou mangai, kua mau koe i nga kupu a tou mangai.
3 yna gweithreda fel hyn, fy mab, ac achub dy hun: gan dy fod yn llaw dy gymydog, dos ar frys ac ymbil �'th gymydog;
3Meinga tenei inaianei, e taku tama, kia ora ai koe, he mea hoki kua taka koe ki roto ki te ringa o tou hoa; haere whakaiti i a koe, a ka tohe ki tou hoa.
4 paid � rhoi cwsg i'th lygaid na gorffwys i'th amrannau;
4Kei tukua iho te moe ki ou kanohi; kei tunewha ou kamo.
5 achub dy hun fel ewig o afael yr heliwr, neu aderyn o law yr adarwr.
5Whakaora i a koe ano he anaterope i roto i te ringa o te kaiwhai, ano he manu i roto i te ringa o te kaihopu.
6 Ti ddiogyn, dos at y morgrugyn, a sylwa ar ei ffordd a bydd ddoeth.
6¶ Haere ki te popokorua, e te tangata mangere, matakitakina iho ona ara, kia nui ai ou whakaaro:
7 Er nad oes ganddo arweinydd na rheolwr na llywodraethwr,
7Kahore nei ona kaitohutohu, ona kaitirotiro, ona rangatira,
8 y mae'n darparu ei gynhaliaeth yn yr haf, yn casglu ei fwyd amser cynhaeaf.
8Heoi e mahi kai ana mana i te raumati, e kohikohi ana i te kai mana i te kotinga witi.
9 O ddiogyn, am ba hyd y byddi'n gorweddian? Pa bryd y codi o'th gwsg?
9Kia pehea ake te roa o tau takoto, e te tangata mangere? A hea koe maranga ai i tau moe?
10 Ychydig gwsg, ychydig hepian, ychydig blethu dwylo i orffwys,
10Kia iti ake nei te wahi e parangia ai, kia iti ake nei te moe, kia iti ake te kotuinga o nga ringa i a koe e takoto na:
11 a daw tlodi arnat fel dieithryn creulon, ac angen fel gu373?r arfog.
11Na ka rite ki te kaipahua te putanga mai o te muhore ki a koe, tou rawakore, ano he tangata he patu nei tana.
12 Un dieflig, un drwg, sy'n taenu geiriau dichellgar,
12¶ Ko te tangata kahore ona painga, ko te tangata hara, e haereere ana me te mangai tu ke;
13 yn wincio �'i lygad, yn pwnio �'i droed, ac yn gwneud arwyddion �'i fysedd.
13E whakakini ana ona kanohi, e korero ana ona waewae, e tuhi ana ona maihao;
14 Ei fwriad yw gwyrdroi, cynllunio drwg yn wastad, a chreu cynnen.
14Kei roto te whanoke i tona ngakau, e whakatakoto ana ia i te kino i nga wa katoa; e rui ana ia i te ngangare.
15 Am hynny daw dinistr arno yn ddisymwth; fe'i dryllir yn sydyn heb fodd i'w arbed.
15Mo reira ka huaki tata te aitua ki a ia; e kore e aha ka whatiia ia, te taea te rongoa.
16 Chwe pheth sy'n gas gan yr ARGLWYDD, saith peth sy'n ffiaidd ganddo:
16E ono nga mea e kino ana ki a Ihowa; ae ra, e whitu nga mea e whakariharihangia ana e ia:
17 llygaid balch, tafod ffals, dwylo'n tywallt gwaed dieuog,
17Ko te kanohi whakakake, ko te arero teka, ko nga ringa whakaheke i te toto harakore;
18 calon yn cynllunio oferedd, traed yn prysuro i wneud drwg,
18He ngakau e whakatakoto ana i nga whakaaro kikino, he waewae e hohoro ana te rere ki te hianga;
19 gau dyst yn dweud celwydd, ac un sy'n codi cynnen rhwng perthnasau.
19He kaiwhakaatu teka e korero teka ana, ko te tangata hoki e rui ana i te ngangare ki waenganui i nga tuakana, i nga teina.
20 Fy mab, cadw orchymyn dy dad; paid ag anwybyddu cyfarwyddyd dy fam;
20¶ E taku tama, puritia te whakahau a tou papa, kaua hoki e whakarerea te ture a tou whaea:
21 clyma hwy'n wastad yn dy galon, rhwym hwy am dy wddf.
21Kia mau tonu te takai ki tou ngakau, heia ki tou kaki.
22 Fe'th arweiniant ple bynnag yr ei, a gwylio drosot pan orffwysi, ac ymddiddan � thi pan gyfodi.
22Ko tou kaiarahi ano tera ina haere koe; mana koe e tiaki ina takoto koe; ka korero mai ano ki a koe; ina ara koe.
23 Oherwydd y mae gorchymyn yn llusern, a chyfarwyddyd yn oleuni, a cherydd disgyblaeth yn arwain i fywyd,
23He rama hoki te whakahau; a he marama te ture; ko nga riringa hoki, e whakaako ana, he ara ki te ora;
24 ac yn dy gadw rhag gwraig cymydog a rhag gweniaith y ddynes estron.
24Hei tiaki i a koe kei he i te wahine kino, i te whakapati a te arero o te wahine ke.
25 Paid � chwennych ei phrydferthwch, a phaid � gadael i'w chiledrychiad dy ddal;
25Kei hiahia koe ki tona ataahua i roto i tou ngakau; kei mau ano koe i ona kamo.
26 oherwydd gellir cael putain am bris torth, ond y mae gwraig rhywun arall yn chwilio am fywyd brasach.
26Ko te tukunga iho o te tangata he wahi taro, he mea mo te wahine kairau; ko ta te wahine purema e whai ana ko te wairua utu nui.
27 A all dyn gofleidio t�n yn ei fynwes heb losgi ei ddillad?
27E taea ranei e te tangata te tango i te ahi ki roto ki tona uma, a e kore ona kakahu e wera?
28 A all dyn gerdded ar farwor heb losgi ei draed?
28E taea ranei e tetahi te haere i runga i nga waro ratarata, a e kore ona waewae e hunua?
29 Felly y bydd yr un sy'n mynd at wraig ei gymydog; ni all unrhyw un gyffwrdd � hi heb gosb.
29Ka pera ano te tangata e haere ana ki te wahine a tona hoa; e kore e kore ka whiua te tangata e pa ana ki a ia.
30 Oni ddirmygir lleidr pan fo'n dwyn i foddhau ei chwant, er ei fod yn newynog?
30E kore e whakahaweatia e te tangata te tahae, ki te tahaetia e ia he mea e makona ai tona wairua i a hiakai ia.
31 Pan ddelir ef, rhaid iddo dalu'n �l seithwaith, a rhoi'r cyfan sydd ganddo.
31Otiia ki te kitea ia, kia takiwhitu ana e whakautu ai; me homai e ia nga rawa katoa o tona whare.
32 Felly, y mae'r godinebwr yn un disynnwyr, ac yn ei ddifetha'i hun wrth wneud hynny;
32Ko te tangata e puremu ana ki te wahine, kahore ona mohio: ko te tangata e pera ana, kei te whakangaro ia i tona wairua.
33 caiff niwed ac amarch, ac ni ddil�ir ei warth.
33He kaiakiko, he whakama te wahi mona; e kore ano tona ingoa kino e horoia atu.
34 Oherwydd y mae eiddigedd yn cynddeiriogi gu373?r priod, ac nid yw'n arbed pan ddaw cyfle i ddial;
34He riri nui hoki na te tangata te hae; e kore ano e tohungia e ia i te ra rapu utu.
35 ni fyn dderbyn iawndal, ac nis bodlonir, er cymaint a roddi.
35E kore ia e manako ki tetahi utu; e kore hoki e tatu tona ngakau, ahakoa he nui au hakari e tapae ai.