1 Pan welodd Rachel nad oedd hi yn geni plant i Jacob, cenfigennodd wrth ei chwaer; a dywedodd wrth Jacob, "Rho blant i mi, neu byddaf farw."
1When Rachel saw that she bore Jacob no children, Rachel envied her sister. She said to Jacob, “Give me children, or else I will die.”
2 Teimlodd Jacob yn ddig wrth Rachel, ac meddai, "A wyf fi yn safle Duw, yr hwn sydd wedi atal ffrwyth dy groth?"
2Jacob’s anger was kindled against Rachel, and he said, “Am I in God’s place, who has withheld from you the fruit of the womb?”
3 Dywedodd hithau, "Dyma fy morwyn Bilha; dos i gael cyfathrach � hi er mwyn iddi ddwyn plant ar fy ngliniau, ac i minnau gael teulu ohoni."
3She said, “Behold, my maid Bilhah. Go in to her, that she may bear on my knees, and I also may obtain children by her.”
4 Felly rhoddodd ei morwyn Bilha yn wraig iddo; a chafodd Jacob gyfathrach � hi.
4She gave him Bilhah her handmaid as wife, and Jacob went in to her.
5 Beichiogodd Bilha ac esgor ar fab i Jacob.
5Bilhah conceived, and bore Jacob a son.
6 Yna dywedodd Rachel, "Y mae Duw wedi fy marnu; y mae hefyd wedi gwrando arnaf a rhoi imi fab." Am hynny galwodd ef Dan.
6Rachel said, “God has judged me, and has also heard my voice, and has given me a son.” Therefore called she his name Dan.
7 Beichiogodd Bilha morwyn Rachel eilwaith, ac esgor ar ail fab i Jacob.
7Bilhah, Rachel’s handmaid, conceived again, and bore Jacob a second son.
8 Yna dywedodd Rachel, "Yr wyf wedi ymdrechu'n galed yn erbyn fy chwaer, a llwyddo." Felly galwodd ef Nafftali.
8Rachel said, “With mighty wrestlings have I wrestled with my sister, and have prevailed.” She named him Naphtali.
9 Pan welodd Lea ei bod wedi peidio � geni plant, cymerodd ei morwyn Silpa a'i rhoi'n wraig i Jacob.
9When Leah saw that she had finished bearing, she took Zilpah, her handmaid, and gave her to Jacob as a wife.
10 Yna esgorodd Silpa morwyn Lea ar fab i Jacob,
10Zilpah, Leah’s handmaid, bore Jacob a son.
11 a dywedodd Lea, "Ffawd dda." Felly galwodd ef Gad.
11Leah said, “How fortunate!” She named him Gad.
12 Esgorodd Silpa morwyn Lea ar ail fab i Jacob,
12Zilpah, Leah’s handmaid, bore Jacob a second son.
13 a dywedodd Lea, "Dedwydd wyf! Bydd y merched yn fy ngalw yn ddedwydd." Felly galwodd ef Aser.
13Leah said, “Happy am I, for the daughters will call me happy.” She named him Asher.
14 Yn nyddiau'r cynhaeaf gwenith aeth Reuben allan a chael mandragorau yn y maes, a'u rhoi i Lea ei fam. Yna dywedodd Rachel wrth Lea, "Rho imi rai o fandragorau dy fab."
14Reuben went in the days of wheat harvest, and found mandrakes in the field, and brought them to his mother, Leah. Then Rachel said to Leah, “Please give me some of your son’s mandrakes.”
15 Ond dywedodd hithau wrthi, "Ai peth dibwys yw dy fod wedi cymryd fy ngu373?r? A wyt hefyd am gymryd mandragorau fy mab?" Dywedodd Rachel, "o'r gorau, caiff Jacob gysgu gyda thi heno yn d�l am fandragorau dy fab."
15She said to her, “Is it a small matter that you have taken away my husband? Would you take away my son’s mandrakes, also?” Rachel said, “Therefore he will lie with you tonight for your son’s mandrakes.”
16 Pan oedd Jacob yn dod o'r maes gyda'r nos, aeth Lea i'w gyfarfod a dweud, "Gyda mi yr wyt i gysgu, oherwydd yr wyf wedi talu am dy gael � mandragorau fy mab." Felly cysgodd gyda hi y noson honno.
16Jacob came from the field in the evening, and Leah went out to meet him, and said, “You must come in to me; for I have surely hired you with my son’s mandrakes.” He lay with her that night.
17 A gwrandawodd Duw ar Lea, a beichiogodd ac esgor ar y pumed mab i Jacob.
17God listened to Leah, and she conceived, and bore Jacob a fifth son.
18 Dywedodd Lea, "Y mae Duw wedi rhoi fy nh�l am imi roi fy morwyn i'm gu373?r." Felly galwodd ef Issachar.
18Leah said, “God has given me my hire, because I gave my handmaid to my husband.” She named him Issachar.
19 Beichiogodd Lea eto, ac esgor ar y chweched mab i Jacob.
19Leah conceived again, and bore a sixth son to Jacob.
20 Yna dywedodd Lea, "Y mae Duw wedi rhoi imi waddol da; yn awr, bydd fy ngu373?r yn fy mharchu, am imi esgor ar chwech o feibion iddo." Felly galwodd ef Sabulon.
20Leah said, “God has endowed me with a good dowry. Now my husband will live with me, because I have borne him six sons.” She named him Zebulun.
21 Wedi hynny esgorodd ar ferch, a galwodd hi Dina.
21Afterwards, she bore a daughter, and named her Dinah.
22 A chofiodd Duw Rachel, a gwrandawodd arni ac agor ei chroth.
22God remembered Rachel, and God listened to her, and opened her womb.
23 Beichiogodd hithau ac esgor ar fab, a dywedodd, "Y mae Duw wedi tynnu ymaith fy ngwarth."
23She conceived, bore a son, and said, “God has taken away my reproach.”
24 A galwodd ef Joseff, gan ddweud, "Bydded i'r ARGLWYDD ychwanegu i mi fab arall."
24She named him Joseph, Joseph means “may he add.” saying, “May Yahweh add another son to me.”
25 Wedi i Rachel esgor ar Joseff, dywedodd Jacob wrth Laban, "Gad imi ymadael, er mwyn imi fynd i'm cartref fy hun ac i'm gwlad.
25It happened, when Rachel had borne Joseph, that Jacob said to Laban, “Send me away, that I may go to my own place, and to my country.
26 Rho imi fy ngwragedd a'm plant yr wyf wedi gweithio amdanynt, a gad imi fynd; oherwydd gwyddost fel yr wyf wedi gweithio iti."
26Give me my wives and my children for whom I have served you, and let me go; for you know my service with which I have served you.”
27 Ond dywedodd Laban wrtho, "Os caf ddweud, yr wyf wedi dod i weld mai o'th achos di y mae'r ARGLWYDD wedi fy mendithio i;
27Laban said to him, “If now I have found favor in your eyes, stay here, for I have divined that Yahweh has blessed me for your sake.”
28 noda dy gyflog, ac fe'i talaf."
28He said, “Appoint me your wages, and I will give it.”
29 Atebodd yntau, "Gwyddost sut yr wyf wedi gweithio iti, a sut y bu ar dy anifeiliaid gyda mi;
29He said to him, “You know how I have served you, and how your livestock have fared with me.
30 ychydig oedd gennyt cyn i mi ddod, ond cynyddodd yn helaeth, a ben-dithiodd yr ARGLWYDD di bob cam. Yn awr, onid yw'n bryd i mi ddarparu ar gyfer fy nheulu fy hun?"
30For it was little which you had before I came, and it has increased to a multitude. Yahweh has blessed you wherever I turned. Now when will I provide for my own house also?”
31 Dywedodd Laban, "Beth a rof i ti?" Atebodd Jacob, "Nid wyt i roi dim i mi. Ond fe fugeiliaf dy braidd eto a'u gwylio, os gwnei hyn imi:
31He said, “What shall I give you?” Jacob said, “You shall not give me anything. If you will do this thing for me, I will again feed your flock and keep it.
32 gad imi fynd heddiw trwy dy holl braidd a didoli pob dafad frith a broc a phob oen du, a'r geifr brith a broc; a'r rhain fydd fy nghyflog.
32I will pass through all your flock today, removing from there every speckled and spotted one, and every black one among the sheep, and the spotted and speckled among the goats. This will be my hire.
33 A chei dystiolaeth i'm gonestrwydd yn y dyfodol pan ddoi i weld fy nghyflog. Pob un o'r geifr nad yw'n frith a broc, ac o'r u373?yn nad yw'n ddu, bydd hwnnw wedi ei ladrata gennyf."
33So my righteousness will answer for me hereafter, when you come concerning my hire that is before you. Every one that is not speckled and spotted among the goats, and black among the sheep, that might be with me, will be counted stolen.”
34 "o'r gorau," meddai Laban, "bydded yn �l dy air."
34Laban said, “Behold, let it be according to your word.”
35 Ond y diwrnod hwnnw didolodd Laban y bychod brith a broc, a'r holl eifr brith a broc, pob un � gwyn arno, a phob oen du, a'u rhoi yng ngofal ei feibion,
35That day, he removed the male goats that were streaked and spotted, and all the female goats that were speckled and spotted, every one that had white in it, and all the black ones among the sheep, and gave them into the hand of his sons.
36 a'u gosod bellter taith tridiau oddi wrth Jacob; a bugeiliodd Jacob y gweddill o braidd Laban.
36He set three days’ journey between himself and Jacob, and Jacob fed the rest of Laban’s flocks.
37 Yna cymerodd Jacob wiail gleision o boplys ac almon a ffawydd, a thynnu oddi arnynt ddarnau o'r rhisgl, gan ddangos gwyn ar y gwiail.
37Jacob took to himself rods of fresh poplar, almond, plane tree, peeled white streaks in them, and made the white appear which was in the rods.
38 Gosododd y gwiail yr oedd wedi eu rhisglo yn y ffosydd o flaen y praidd, wrth y cafnau du373?r lle byddai'r praidd yn dod i yfed. Gan eu bod yn beichiogi pan fyddent yn dod i yfed,
38He set the rods which he had peeled opposite the flocks in the gutters in the watering-troughs where the flocks came to drink. They conceived when they came to drink.
39 beichiogodd y praidd gyferbyn �'r gwiail, a bwrw u373?yn wedi eu marcio'n frith a broc.
39The flocks conceived before the rods, and the flocks produced streaked, speckled, and spotted.
40 Byddai Jacob yn didol yr u373?yn, ond yn troi wynebau'r defaid tuag at y rhai brith a'r holl rai duon ymysg praidd Laban; gosodai ei braidd ei hun ar wah�n, heb fod gyda phraidd Laban.
40Jacob separated the lambs, and set the faces of the flocks toward the streaked and all the black in the flock of Laban: and he put his own droves apart, and didn’t put them into Laban’s flock.
41 Bob tro yr oedd y defaid cryfaf yn beichiogi, yr oedd Jacob yn gosod y gwiail yn y ffosydd gyferbyn �'r praidd, er mwyn iddynt feichiogi o flaen y gwiail,
41It happened, whenever the stronger of the flock conceived, that Jacob laid the rods before the eyes of the flock in the gutters, that they might conceive among the rods;
42 ond nid oedd yn eu gosod ar gyfer defaid gwan y praidd; felly daeth y gwannaf yn eiddo Laban, a'r cryfaf yn eiddo Jacob.
42but when the flock were feeble, he didn’t put them in. So the feebler were Laban’s, and the stronger Jacob’s.
43 Fel hyn cynyddodd ei gyfoeth ef yn fawr, ac yr oedd ganddo breiddiau niferus, morynion a gweision, camelod ac asynnod.
43The man increased exceedingly, and had large flocks, female servants and male servants, and camels and donkeys.