¹گفتار حکیمانه سلیمان ـ پسر داود، پادشاه بنی اسرائیل.

¹ امثال سلیمان، پسر داوود، پادشاه ‌اسرائیل.

²این گفتار حکیمانه به شما کمک می کند تا حکمت و نصیحت خوب را تشخیص بدهید و گفتار عاقلانه را بفهمید.

² این مثلها به شما کمک می‌کنند تا حکمت و نصیحت مفید را تشخیص داده و سخنان پر معنی را بفهمید.

³به شما یاد می دهد که چطور عاقلانه و با عدالت و انصاف و امانت زندگی کنید.

³ آنها می‌توانند به شما یاد دهند که چگونه عاقلانه و با عدالت و انصاف زندگی کنید.

⁴این گفتار حکیمانه به اشخاص بی تجربه حکمت می آموزد و جوانان را به افرادی لایق و کاردان تبدیل می کند.

⁴ آنها می‌توانند به اشخاص بی‌تجربه، ذکاوت ببخشند و به جوانان، کاردانی.

⁵این گفتار حکیمانه، حتی حکمت دانشمندان را زیادتر کرده و افراد تحصیل کرده را راهنمایی می کند تا بتوانند معنی گفتار حکما و مسائل مشکل دانشمندان را درک نمایند.

⁵ این مثلها حتّی می‌توانند حکمت دانایان را افزون نموده و تحصیل‌کردگان را راهنمایی نمایند تا بتوانند اسرار پیچیدهٔ مثلها و معماهای دانایان را درک نمایند.

⁶ترس خداوند، ابتدای حکمت است، اما مردم نادان ارزش حکمت و ادب را نمی دانند.

⁶ ترس از خداوند، ابتدای حکمت است. امّا مردم احمق توجهی به آن نمی‌نمایند و علم را رد می‌کنند.

⁷ای پسر من، نصیحت پدر خود را بشنو و تعلیمات مادرت را فراموش مکن.

⁷ ای فرزند من، نصیحت پدر خود را بشنو و تعالیم مادرت را فراموش مکن.

⁸تعلیمات آن ها مانند تاج عزت و جلال بر سر تو و گردنبند زیبایی و افتخار بر گردنت خواهند بود.

⁸ تعالیم و نصایح آنها مانند تاج عزّت و جلال بر سرت و گردنبند زیبایی و شکوه بر گردنت خواهند بود.

⁹فرزندم، وقتی گناهکاران کوشش می کنند تو را فریب دهند، تسلیم نشو.

⁹ ای فرزند من، وقتی گناهکاران کوشش می‌کنند تو را فریب دهند، تسلیم نشو.

¹⁰اگر بگویند: «بیا با هم متحد شویم تا یک نفر را بکشیم و کمین کنیم تا خون بی گناهان را بریزیم،

¹⁰ اگر بگویند: «بیا با هم متّحد شویم تا یک نفر را بکشیم و کمین کنیم تا خون بی‌گناهان را بریزیم،

¹¹بیا تا مثل قبر آن ها را زنده زنده قورت کنیم و مانند مرگ بر سر آن ها نازل شویم،

¹¹ بیا تا مثل قبر آنها را زنده‌زنده ببلعیم و مانند مرگ بر سر آنها نازل شویم،

¹²هرگونه اموال گرانبها به دست می آوریم و خانه های خود را از اموال دزدی پُر می کنیم.

¹² هرگونه اموال گرانبها به دست می‌آوریم و خانه‌های خود را از اموال دزدی پر می‌کنیم.

¹³بیا باهم همدست شویم تا هرچه بدزدیم با هم تقسیم کنیم.»

¹³ بیا جزو دستهٔ ما باش تا هرچه بدزدیم با هم قسمت کنیم.»

¹⁴فرزندم، با آن ها در یک راه مرو و از آن مردم دوری کن.

¹⁴ ای فرزند من، با آنها همراه مشو و از ایشان دوری کن.

¹⁵چونکه پای آن ها به خاطر شرارت می دود و برای ریختن خون شتاب می کند.

¹⁵ چون پاهای ایشان به سوی شرارت می‌دود و برای ریختن خون می‌شتابند.

¹⁶انداختن دام در مقابل چشمان یک پرنده کار بیهوده ای است.

¹⁶ گذاشتن دام در مقابل چشمان پرنده کار بیهوده‌ای است.

¹⁷اما این قبیل افراد، برای خود دام می نشانند، دامی که خودشان در آن هلاک خواهند شد.

¹⁷ امّا این قبیل افراد، برای خود دام می‌گسترانند، دامی که در آن هلاک خواهند شد.

¹⁸دزدی، عاقبت باعث هلاکت دزد می شود. سرنوشت کسانی که با قتل و غارت زندگی می کنند، هلاکت و نابودی است.

¹⁸ دزدی، عاقبت باعث هلاکت دزد می‌شود. عاقبت کسانی‌که با قتل و غارت زندگی می‌کنند، مرگ و نابودی است.

¹⁹حکمت در کوچه ها و در جاده ها با آواز بلند همه را صدا می زند.

¹⁹ حکمت در کوچه‌ها و در خیابانها با صدای بلند، همه را صدا می‌زند.

²⁰در دروازۀ شهرها و هر جائی که مردم دور هم جمع می شوند، فریاد می کند:

²⁰ در دروازهٔ شهرها و هر جایی که مردم دور هم جمع می‌شوند فریاد می‌کند:

²¹«ای مردم نادان، تا کی می خواهید احمق باشید؟ تا به کی می خواهید از مسخره کردن دانش لذت ببرید؟ تا به کی مردم احمق از حکمت نفرت می کنند؟

²¹ «ای مردم احمق تا کی می‌خواهید احمق باشید؟ تا کی می‌خواهید از مسخره کردن دانایی لذّت ببرید؟ آیا شما هرگز خواهید آموخت؟

²²وقتی شما را صدا می کنم گوش بدهید. پندهای خوبی می دهم و آنچه می دانم به شما می آموزم.

²² وقتی شما را صدا می‌‌زنم، گوش دهید. پندهای خوبی می‌دهم و آنچه می‌دانم به شما می‌آموزم.

²³چندین بار من شما را صدا کردم، نیامدید. دستهای خود را به طرف شما دراز کردم، پروا نکردید.

²³ چندین بار شما را صدا کردم ولی نیامدید. دستهای خود را به طرف شما دراز کردم، اعتنا نکردید.

²⁴نصایح مرا نپذیرفتید و نخواستید که شما را اصلاح کنم.

²⁴ نصایح مرا قبول نکردید و نخواستید که شما را اصلاح کنم.

²⁵پس، وقتی گرفتار شوید، به شما می خندم و هنگامی که دچار ترس و وحشت شوید، شما را مسخره می کنم.

²⁵ پس وقتی گرفتار شوید، به شما می‌خندم و هنگامی‌که دچار ترس و وحشت شوید، شما را مسخره می‌کنم.

²⁶وقتی ترس مثل طوفان به شما حمله کند و مصیبت مانند گردباد، دور شما را بگیرد، وقتی که به تنگدستی و پریشانی دچار شوید.

²⁶ وقتی ترس مثل توفان به شما حمله کند و مصیبت مانند گردباد دور شما را بگیرد، وقتی‌که به تنگدستی و پریشانی دچار شوید.

²⁷آن وقت مرا صدا خواهید کرد ولی جواب نخواهم داد. همه جا به دنبال من خواهید گشت، ولی مرا نخواهید یافت،

²⁷ آنگاه مرا صدا خواهید کرد، ولی جواب نخواهم داد. همه‌جا به دنبال من خواهید گشت ولی مرا پیدا نخواهید کرد.

²⁸زیرا شما هرگز به حکمت توجه نکردید و از خداوند اطاعت ننمودید.

²⁸ زیرا شما هرگز به حکمت توجّه نکردید و از خداوند اطاعت ننمودید.

²⁹هیچ وقت با من مشورت نکردید و به نصیحت های من توجه ننمودید.

²⁹ هرگز با من مشورت نکردید و به نصیحتهای من توجّه ننمودید.

³⁰بنابراین، آنچه کاشته اید درو خواهید کرد و اعمال شما، شما را گرفتار می سازد.

³⁰ بنابراین، آنچه کاشته‌اید درو خواهید کرد و کارهای شما، شما را گرفتار می‌سازد.

³¹مردم نادان که حکمت را قبول نمی کنند، نابود می شوند و بی توجهی آن ها، خود شان را هلاک خواهد کرد.اما کسانی که به من گوش بدهند در آرامش زندگی خواهند کرد و از هیچ چیزی نخواهند ترسید.»

³¹ مردم نادان که حکمت را قبول نمی‌کنند، نابود می‌شوند و بی‌توجّهی ایشان، آنها را هلاک خواهد کرد. امّا کسانی‌که به من گوش دهند در آرامش زندگی خواهند کرد و از هیچ چیزی نخواهند ترسید.»

³²اما کسانی که به من گوش بدهند در آرامش زندگی خواهند کرد و از هیچ چیزی نخواهند ترسید.»

³² امّا کسانی‌که به من گوش دهند در آرامش زندگی خواهند کرد و از هیچ چیزی نخواهند ترسید.»