1Judge not, that ye may not be judged;
1Dili kamo maghukom, aron dili kamo pagahukman.
2for with what judgment ye judge, ye shall be judged; and with what measure ye mete, it shall be measured to you.
2Kay sa hukom nga inyong igahukom, pagahukman kamo; ug sa taksanan nga ginataksan ninyo, pagatakson usab kamo.
3But why lookest thou on the mote that is in the eye of thy brother, but observest not the beam that is in thine eye?
3Ug nganong ginatan-aw mo ang puling sa mata sa imong igsoon, ug wala mo pagtagda ang pinutol nga kahoy nga anaa sa imong kaugalingong mata?
4Or how wilt thou say to thy brother, Allow [me], I will cast out the mote from thine eye; and behold, the beam is in thine eye?
4Kun, unsaon mo pag-ingon sa imong igsoon: Pasagdi nga kuhaon ko ang puling sa imong mata; ug ania karon, ang pinutol nga kahoy anaa sa imong kaugalingong mata?
5Hypocrite, cast out first the beam out of thine eye, and then thou wilt see clearly to cast out the mote out of the eye of thy brother.
5Salingkapaw, kuhaa una ang pinutol nga kahoy sa imong mata, ug unya makakita ka pag-ayo aron sa pagkuha sa puling sa mata sa imong igsoon.
6Give not that which is holy to the dogs, nor cast your pearls before the swine, lest they trample them with their feet, and turning round rend you.
6Dili ninyo ihatag ang mga butang balaan sa mga iro; dili usab ninyo igasalibay ang inyong mga mutya sa atubangan sa mga baboy; tingali unya ilang pagatunob-tunoban sa ilang mga tiil, ug sa pagsumbalik kaninyo, ilang pagakuniskunison hinoon kamo.
7Ask, and it shall be given to you. Seek, and ye shall find. Knock, and it shall be opened to you.
7Pangayo kamo, ug kamo pagahatagan; pangita kamo, ug kamo makakaplag; pagtoktok kamo, ug kamo pagaablihan.
8For every one that asks receives; and he that seeks finds; and to him that knocks it shall be opened.
8Kay ang tanan kadto nga nagapangayo, makadawat; ug ang nagapangita, makakaplag; ug ang nagatoktok, pagaablihan.
9Or what man is there of you who, if his son shall ask of him a loaf of bread, will give him a stone;
9Kun, kinsang tawohana kaninyo, nga, kong ang iyang anak mangayo ug usa ka tinapay, iya bang pagahatagan siya ug usa ka bato?
10and if he ask a fish, will give him a serpent?
10Ug kong pangayoan ug usa ka isda, mohatag ba siya ug usa ka bitin?
11If therefore *ye*, being wicked, know [how] to give good gifts to your children, how much rather shall your Father who is in the heavens give good things to them that ask of him?
11Busa kong kamo nga mga dautan mahibalong mohatag mga maayong gasa sa inyong mga anak, dili ba labi pa ang inyong Amahan, nga atua sa langit, magahatag ug mga maayong butang niadtong mga nagapangayo kaniya?
12Therefore all things whatever ye desire that men should do to you, thus do *ye* also do to them; for this is the law and the prophets.
12Busa, ang tanan nga mga butang nga buot ninyo nga pagabuhaton kaninyo sa mga tawo, buhata usab ninyo kanila. Kay mao kini ang Kasugoan ug ang mga Manalagna.
13Enter in through the narrow gate, for wide the gate and broad the way that leads to destruction, and many are they who enter in through it.
13Sumulod kamo sa pultahan nga masigpit, kay haluag ang pultahan ug halapad ang dalan nga nagahatud ngadto sa pagkalaglag; ug daghan ang mga nagasulod kaniya.
14For narrow the gate and straitened the way that leads to life, and they are few who find it.
14Kay masigpit ang pultahan ug hiktin ang dalan nga nagahatud ngadto sa kinabuhi, ug diriyut ang mga nakatoltol kaniya.
15But beware of false prophets, which come to you in sheep's clothing, but within are ravening wolves.
15Magmatngon kamo sa bakakong mga manalagna nga moanha kaninyo nga nagasaput sa pagkacarnero; apan sa sulod nila, sila mao ang mga lobo nga manunukob.
16By their fruits ye shall know them. Do [men] gather a bunch of grapes from thorns, or from thistles figs?
16Tungod sa ilang mga bunga maila sila ninyo. Makakuha ba ang tawo ug parras gikan sa mga sapinit, kun igos gikan sa mga bunglayon?
17So every good tree produces good fruits, but the worthless tree produces bad fruits.
17Sa maong pagkaagi, ang tanang maayong kahoy magadala ug maayong mga bunga; apan ang dautang kahoy magadala ug mga dautang bunga.
18A good tree cannot produce bad fruits, nor a worthless tree produce good fruits.
18Ang maayong kahoy dili makadala ug dautang mga bunga, ang dautan usab nga kahoy dili makadala ug mga maayong bunga.
19Every tree not producing good fruit is cut down and cast into the fire.
19Ang tanang kahoy nga wala magadala ug mga maayong bunga, ginapulod ug ginasugnod sa kalayo.
20By their fruits then surely ye shall know them.
20Busa tungod sa ilang mga bunga, maila ninyo sila.
21Not every one who says to me, Lord, Lord, shall enter into the kingdom of the heavens, but he that does the will of my Father who is in the heavens.
21Dili ang tanan nga nagaingon kanako: Ginoo, Ginoo; makasulod sa gingharian sa langit, kondili kadtong nagabuhat sa kabubut-on sa akong Amahan nga atua sa langit.
22Many shall say to me in that day, Lord, Lord, have we not prophesied through *thy* name, and through *thy* name cast out demons, and through *thy* name done many works of power?
22Daghan ang magaingon kanako niadtong adlawa: Ginoo, Ginoo, wala ba kami magpanagna tungod sa imong ngalan, ug tungod sa imong ngalan ginahinginlan namo ang mga yawa, ug tungod sa imong ngalan ginabuhat namo ang daghang mga katingalahan?
23and then will I avow unto them, I never knew you. Depart from me, workers of lawlessness.
23Ug unya pagasaysayan ko sila: Wala ko gayud kamo maila; pahalayo kamo kanako, mga mamumuhat sa kadautan.
24Whoever therefore hears these my words and does them, I will liken him to a prudent man, who built his house upon the rock;
24Busa, ang tanan nga nagapatalinghug niining akong mga pulong, ug nagatuman kanila, igapakasama ko sa usa ka mabuot nga tawo nga nagatukod sa iyang balay sa ibabaw sa bato nga bantilis.
25and the rain came down, and the streams came, and the winds blew and fell upon that house, and it did not fall, for it had been founded upon the rock.
25Ug nag-ulan, ug nagbaha ang mga sapa, ug mihuyop ang kahanginan, ug mihampak batok niadtong balaya, ug wala kini mapukan, kay gitukod sa ibabaw sa bato nga bantilis.
26And every one who hears these my words and does not do them, he shall be likened to a foolish man, who built his house upon the sand;
26Apan ang tanan nga nagapatalinghug niining akong mga pulong, ug wala nila pagatumana, igapakasama ko sa usa ka tawong buang nga nagtukod sa iyang balay sa ibabaw sa balas;
27and the rain came down, and the streams came, and the winds blew and beat upon that house, and it fell, and its fall was great.
27Ug nag-ulan, ug nagbaha ang mga sapa, ug mihuyop ang kahanginan, ug mihampak batok niadtong balaya, ug kini napukan; ug daku kaayo ang iyang pagkapukan.
28And it came to pass, when Jesus had finished these words, the crowds were astonished at his doctrine,
28Ug nahitabo nga sa natapus ni Jesus kining mga pulonga, nanghibulong ang mga panon sa katawohan sa iyang pagtolon-an;
29for he taught them as having authority, and not as their scribes.
29Kay siya nagatudlo kanila ingon nga may pagbulot-an ug dili ingon sa mga escriba.