1Ne sekvu malbonajn homojn, Kaj ne deziru esti kun ili;
1Älä kadehdi pahoja ihmisiä, älä tavoittele heidän seuraansa,
2CXar ilia koro pensas pri perfortajxo, Kaj ilia busxo parolas malbonajxon.
2sillä heillä on mielessään tuhoisat aikeet, heidän puheensa saa aikaan pelkkää pahaa.
3Per sagxo konstruigxas domo, Kaj per prudento gxi fortikigxas;
3Viisaudella talo rakennetaan, ymmärrys on sen perustus,
4Kaj per sciado la cxambroj plenigxas Per cxia havo grandvalora kaj agrabla.
4tieto ja taito täyttävät sen huoneet kalleuksilla ja kaikella kauniilla.
5Homo sagxa havas forton, Kaj homo prudenta estas potenca.
5Viisaus on väkevyyttä, kokemus tuo voimaa.
6Kun pripenso faru militon; Kaj venko venas per multe da konsilantoj.
6Viisas suunnitelma auttaa sodassa, hyvät neuvonantajat tuovat menestyksen.
7Tro alta estas la sagxo por malsagxulo; CXe la pordego li ne malfermos sian busxon.
7Koskapa tyhmä olisi tilanteen tasalla! Pysyköön siis neuvonpidossa vaiti.
8Kiu intencas fari malbonon, Tiun oni nomas maliculo.
8Joka aina punoo juonia, saa vehkeilijän nimen.
9Malico de malsagxulo estas peko; Kaj blasfemanto estas abomenajxo por homo.
9Mielettömän ajatukset täyttää synti, herjaajaa jokainen kammoksuu.
10Se vi montrigxis malforta en tago de mizero, Via forto estas ja malgranda.
10Annatko periksi ahdingon tullen? Vähätpä ovat voimasi.
11Savu tiujn, kiujn oni prenis por mortigi, Kaj ne fortirigxu de tiuj, kiuj estas kondamnitaj al morto.
11Mene väliin, kun syytöntä viedään surmattavaksi, riennä apuun, kun hän hoippuu teloituspaikalle.
12Se vi diras:Ni tion ne sciis, La esploranto de koroj ja komprenas, Kaj la gardanto de via animo ja scias, Kaj Li redonas al homo laux liaj faroj.
12Älä selitä: "Enhän tunne koko asiaa", sillä sydänten tutkijaa sinä et petä. Hän valvoo sinua ja tuntee sinut, hän maksaa jokaiselle tekojen mukaan.
13Mangxu, mia filo, mielon, cxar gxi estas bona; Kaj la mieltavolo estas dolcxa por via gorgxo;
13Syö, poikani, hunajaa, se on hyvää, ja mesi on makeaa kielelläsi.
14Tia estas por via animo la sciado de sagxo, se vi gxin trovis, Kaj ekzistas estonteco, kaj via espero ne pereos.
14Yhtä lailla on viisaus sinulle hyväksi: kun löydät sen, sinulla on tulevaisuus, toivosi ei raukea tyhjiin.
15Ne insidu, ho malvirtulo, kontraux la domo de virtulo; Ne ataku lian ripozejon;
15Älä väijy, jumalaton, hurskaan majaa, älä tuhoa hänen kotiaan.
16CXar sep fojojn virtulo falos, kaj tamen levigxos; Sed malvirtuloj implikigxas en la malfelicxo.
16Vaikka hurskas seitsemästi kaatuisi, hän nousee jälleen, mutta jumalaton sortuu onnettomuuteensa.
17Kiam falas via malamiko, ne gxoju, Kaj cxe lia malfelicxo via koro ne plezurigxu;
17Kun vihamiehesi kaatuu, älä iloitse, kun hän kompastuu, älä riemuitse,
18CXar eble la Eternulo vidos, kaj tio ne placxos al Li, Kaj Li returnos de li Sian koleron.
18ettei Herra sen nähdessään suuttuisi sinuun ja kääntäisi vihaansa hänestä pois.
19Ne koleru kontraux malbonfarantoj, Kaj ne enviu la malvirtulojn;
19Älä kiivastu pahantekijöille, älä kadehdi jumalattomia,
20CXar la malbonulo ne havos estontecon; La lumilo de malvirtuloj estingigxos.
20sillä pahoilla ei ole tulevaisuutta ja jumalattoman lamppu sammuu.
21Timu, mia filo, la Eternulon kaj la regxon; Kun ribeluloj ne komunikigxu.
21Pelkää Herraa, poikani, ja kuningasta. Vältä niitä, jotka hankkivat kapinaa,
22CXar subite venos ilia pereo; Kaj kiu scias, kiam venos la puno de ambaux?
22sillä yhdessä hetkessä he kukistuvat. Millainen onkaan heidän rangaistuksensa!
23Ankaux cxi tio estas vortoj de sagxuloj: Konsideri personojn cxe jugxado estas ne bone.
23Nämäkin ovat viisaiden sanoja. Ei sovi tuomarille puolueellisuus.
24Kiu diras al malvirtulo:Vi estas virtulo, Tiun malbenos popoloj, tiun malamos gentoj.
24Joka syylliselle sanoo: "Olet syytön", saa kaikkien kirot, koko kansan vihat.
25Sed kiuj faras riprocxojn, tiuj placxas, Kaj sur ilin venos bona beno.
25Toisin käy sen, joka tuomitsee oikein: hänen osanaan on siunaus ja menestys.
26Kiu respondas gxustajn vortojn, Tiu kisas per la lipoj.
26Kuin suudelma suulle on suora vastaus.
27Plenumu vian laboron ekstere, Pretigu cxion sur via kampo; Kaj poste arangxu vian domon.
27Tee ensin tilustesi työt, pane ensiksi peltosi kuntoon, vasta sitten on talon ja perheen vuoro.
28Ne atestu sen kauxzo kontraux via proksimulo; CXu vi trompus per via busxo?
28Älä todista toisesta väärin -- ethän tahdo pettää ketään puheellasi?
29Ne diru:Kiel li agis kontraux mi, tiel mi agos kontraux li; Mi redonos al la homo laux lia faro.
29Älä ajattele: "Niin kuin hän minulle, niin minä hänelle. Nyt maksan hänelle samalla mitalla."
30Mi pasis tra kampo de homo maldiligenta Kaj tra vinbergxardeno de sensagxulo;
30Minä kuljin laiskurin pellon laitaa, katselin typeryksen viinitarhaa,
31Kaj jen cxie elkreskis urtiko, CXio estas kovrita de dornoj, Kaj la sxtona muro estas detruita.
31ja mitä näinkään: pelkkiä nokkosia, tarhan, jossa rehottivat ohdakkeet ja jonka kiviaita oli luhistunut.
32Kaj kiam mi vidis, mi prenis gxin en mian koron, Mi rigardis, kaj ricevis instruon:
32Minä katsoin ja painoin mieleeni, otin opikseni siitä minkä näin.
33Iom da dormo, iom da dormeto, Iom da kunmeto de la manoj por kusxado;
33Nuku vielä hiukan, torku hiukan, makaa kädet ristissä vielä hetki,
34Kaj venos via malricxeco kiel rabisto, Kaj via senhaveco kiel viro armita.
34niin köyhyys käy päällesi kuin rosvo, puute niin kuin röyhkeä kulkuri.