1Rühme dich nicht des morgenden Tages; denn du weißt nicht, was ein einziger Tag bringen mag!
1دربارۀ فردایت با غرور صحبت نکن، زیرا نمی دانی که فردا چه پیش خواهد آمد.
2Ein anderer soll dich rühmen, nicht dein eigener Mund; ein Fremder und nicht deine eigenen Lippen!
2هرگز از خودت تعریف نکن، بگذار دیگران از تو تعریف کنند.
3Ein Stein ist schwer und der Sand eine Last; aber der Ärger, den ein Tor verursacht, ist schwerer als beides.
3حمل بار سنگ و ریگ سخت است، اما تحمل سختی هائی که یک شخص احمق ایجاد می کند، از آن هم سخت تر است.
4Grausam ist der Zorn und überwallend der Grimm; aber wer kann vor der Eifersucht bestehen?
4حسادت خطرناکتر و بی رحمتر از خشم و غضب است.
5Offenbarende Zurechtweisung ist besser als verheimlichende Liebe.
5سرزنش آشکار از محبت پنهان بهتر است.
6Treugemeint sind die Schläge des Freundes, aber reichlich die Küsse des Hassers.
6زخم دوست بهتر از بوسۀ دشمن است.
7Eine übersättigte Seele zertritt Honigseim; einer hungrigen Seele aber ist alles Bittere süß.
7شکم سیر حتی از عسل کراهت دارد، اما برای شکم گرسنه هر چیزِ تلخ، شیرین است.
8Wie ein Vogel, der aus seinem Neste flieht, so ist ein Mann, der aus seiner Heimat entflieht.
8کسی که خانۀ خود را ترک می کند، همچون پرنده ای است که از آشیانۀ خود آواره شده باشد.
9Öl und Räucherwerk erfreuen das Herz; so süß ist die Rede des Freundes, der Rat seiner Seele.
9مشورۀ صمیمانۀ یک دوست همچون عطری خوشبو دلپذیر است.
10Verlaß deinen Freund und den Freund deines Vaters nicht; aber in das Haus deines Bruders begib dich nicht am Tage deiner Not; ein Nachbar in der Nähe ist besser als ein Bruder in der Ferne.
10دوست خود و دوست والدینت را هرگز ترک نکن، و وقتی که در سختی هستی، بسراغ خویشاوندانت نرو. همسایۀ نزدیک از خویشاوندان دور بهتر است.
11Sei weise, mein Sohn, und erfreue mein Herz; so darf ich dem antworten, der mich schmäht.
11فرزندم، حکمت بیآموز و دل مرا شاد کن تا بتوانم جواب کسانی را که سرزنشم می کنند، بدهم.
12Ein Kluger sieht das Unglück und verbirgt sich; die Einfältigen aber tappen hinein und müssen es büßen.
12شخص زیرک خطر را می بیند و از آن اجتناب می کند، اما آدم جاهل بسوی آن می رود و خود را گرفتار می سازد.
13Nimm sein Kleid; denn er hat sich für einen Fremden verbürgt, und statt einer Unbekannten pfände ihn aus!
13از کسی که پیش تو ضامن شخص بیگانه ای می شود، گرو بگیر.
14Wenn einer seinen Nächsten am frühen Morgen mit lauter Stimme segnet, so wird ihm das als ein Fluch angerechnet.
14اگر صبح وقت با دعای خیر دوستت را از خواب بیدار کنی، دعای تو همچون لعنت خواهد بود.
15Eine rinnende Dachtraufe an einem Regentag und ein zänkisches Weib sind gleich;
15چکیدن دائمی آب در روز بارانی و زن ستیزه جو مثل هم هستند.
16wer sie aufhalten will, der hält Wind auf und will Öl zurückdrängen mit seiner Rechten.
16هر که بخواهد با او مقابله کند، مثل کسی است که بخواهد مانع وزیدن باد گردد و یا اینکه روغن را در دست خود نگهدارد.
17Eisen schärft Eisen, ebenso schärft ein Mann den andern.
17همانطوری که آهن، آهن را تیز می کند، دوست نیز شخصیت دوست خود را اصلاح می کند.
18Wer des Feigenbaums wartet, genießt dessen Frucht, und wer seinem Herrn aufmerksam dient, wird geehrt.
18هر که از درخت انجیر نگهداری کند، از میوه اش هم خواهد خورد، و هر کسی که به آقای خود خدمت کند، عزت می یابد.
19Wie das Wasser das Angesicht, so spiegelt ein Menschenherz das andere wieder.
19همانطوری که انسان در آب، انعکاس روی خود را می بیند، در قلب دیگران نیز انعکاس شخصیت خود را مشاهده می کند.
20Totenreich und Abgrund kriegen nie genug; so sind auch die Augen der Menschen unersättlich.
20همانطوری که دنیای مردگان از بلعیدن زندگان سیر نمی شود، خواهشهای انسان هم هرگز ارضا نمی گردند.
21Der Tiegel ist für das Silber und der Ofen für das Gold; und der Mensch wird geprüft durch des Lobredners Mund.
21طلا و نقره را بوسیلۀ آتش می آزمایند، اما انسان را از عکس العملش در برابر تعریف و تمجید دیگران می توان شناخت.
22Wenn du den Narren im Mörser mit der Keule zu Grütze zerstießest, so wiche doch seine Narrheit nicht von ihm.
22اگر شخص احمق را در هاوَن هم بکوبی، حماقتش از او جدا نمی شود.
23Habe acht auf das Aussehen deiner Schafe und nimm dich deiner Herde an!
23مال و دارائی زود از بین می رود و تاج و تخت پادشاه تا ابد برای اولادۀ او باقی نمی ماند. پس تو با دقت از گله و رمه ات مواظبت کن،
24Denn kein Reichtum währt ewig; oder bleibt eine Krone von Geschlecht zu Geschlecht?
24زیرا وقتی بیده چیده می شود و محصول تازه ببار می آید و علف کوهستان جمع آوری می شود،
25Das Heu wird weggeführt, dann erscheint junges Grün, und man sammelt die Kräuter auf den Bergen.
25آنگاه از پشم گوسفندانت لباس تهیه خواهی کرد، از فروش بزهایت زمین خواهی خریدو از شیر بقیۀ بزهایت تو و خانواده و کنیزانت سیر خواهید شد.
26Die Lämmer kleiden dich, und die Böcke zahlen dir den Acker.
26و از شیر بقیۀ بزهایت تو و خانواده و کنیزانت سیر خواهید شد.
27Du hast genug Ziegenmilch zu deiner Nahrung, zur Ernährung deines Hauses und zum Unterhalt für deine Mägde.