1Und es begab sich, als er am Sabbat in das Haus eines Obersten der Pharisäer ging, um zu speisen, da beobachteten sie ihn.
1Hangkani nto'u Eo Sabat, Yesus hilou ngkoni' hi tomi hadua pangkeni to Parisi. Bula-na hi ree, ralelemata-i mpopali' sala' -na.
2Und siehe, da war ein wassersüchtiger Mensch vor ihm.
2Muu-mule' rata hadua tauna to mohaki' ngkumowu, mowoto witi' pai' pale-na.
3Und Jesus hob an und sprach zu den Schriftgelehrten und Pharisäern: Ist es erlaubt, am Sabbat zu heilen, oder nicht?
3Yesus mpekune' -ra guru agama pai' to Parisi, na'uli': "Ntuku' atura agama-ta, ma'ala-ta mpaka'uri' topeda' hi Eo Sabat, ba uma-di?"
4Sie aber schwiegen. Da rührte er ihn an und machte ihn gesund und entließ ihn.
4Guru agama pai' to Parisi toera, oja' -ra mpotompoi' -i. Ngkai ree, Yesus mpojama topeda' toei, napaka'uri' pai' nahubui-i hilou.
5Und er sprach zu ihnen: Wer von euch, wenn ihm sein Ochse oder Esel in den Brunnen fällt, wird ihn nicht alsbald herausziehen am Sabbattag?
5Oti toe na'uli' -raka: "Ane rapa' -na ria ana' -ta ba japi-ta monawu' hi rala buwu hi Eo Sabat, ha uma sahu ta'ore' -i tumai, nau' hi eo pepuea' -e?"
6Und sie vermochten ihm nichts dagegen zu antworten.
6Aga uma hema to daho' mpohono' -i.
7Er sagte aber zu den Gästen ein Gleichnis, da er bemerkte, wie sie die ersten Plätze auswählten, und sprach zu ihnen:
7Hi tomi to Parisi toe, Yesus mpohilo ria torata to doko' mohura hi pohuraa karabilaa'. Toe pai' natudui' -ra hante lolita rapa' toi.
8Wenn du von jemand zur Hochzeit geladen bist, so setze dich nicht obenan, damit nicht etwa ein Vornehmerer als du von ihm geladen sei
8Na'uli': "Ane rakio' -ko hilou hi posusaa' poncamokoa, neo' mohura hi pohuraa karabilaa'. Meka' ba ria-di mpai' to rakio' to meliu karabila' -na ngkai iko.
9und nun der, der dich und ihn geladen hat, komme und zu dir sage: Mache diesem Platz! und du dann beschämt den letzten Platz einnehmen müssest.
9Tumai mpai' pue' tomi mpo'uli' -koko hewa toi: `Wai' -ki hi'a-hana pohuraa tetu!' Me'ea' -ko mpai' hilou mohura hi kadingkia' -na.
10Sondern wenn du geladen bist, so gehe hin und setze dich auf den letzten Platz, damit der, welcher dich eingeladen hat, wenn er kommt, zu dir spreche: Freund, rücke hinauf! Dann wirst du Ehre haben vor denen, die mit dir zu Tische sitzen.
10Jadi', ane rakio' -ko hilou hi posusaa', agina mohura-ko hi kadingkia' -na, bona pue' tomi mpai' mpo'uli' -koko: `Bale, mai-ta mohura hi pohuraa to lompe' toe mai.' Ane hewa toe, rabila' lau-moko hi mata ntodea.
11Denn wer sich selbst erhöht, der wird erniedrigt werden; und wer sich selbst erniedrigt, der wird erhöht werden.
11Hawe'ea to mpomolangko nono-ra, Pue' Ala mpodingkihi-ra, pai' hawe'ea to mpakadingki' nono-ra, Pue' Ala mpomolangko-ra."
12Er sagte aber auch zu dem, der ihn geladen hatte: Wenn du ein Mittags oder Abendmahl machst, so lade nicht deine Freunde, noch deine Brüder, noch deine Verwandten, noch reiche Nachbarn ein, damit nicht etwa auch sie dich wieder einladen und dir Vergeltung werde;
12Oti toe, mololita wo'o-imi Yesus mpololitai pue' tomi. Na'uli': "Ane takio' tauna ngkaralai posusa' -ta, ba ngkoni' mpo'eo ba ngkabengia, neo' mpokio' bale-ta, ompi' -ta, ba topo'ua' rala ngata. Apa' bate rakio' wo'o-ta mpai', alaa-na tehiwili-mi kehi-ta.
13sondern wenn du ein Gastmahl machst, so lade Arme, Krüppel, Lahme, Blinde ein,
13Jadi' ane tababehi posusa', kio' tauna tokabu, tokeru, topungku pai' towero.
14so wirst du selig sein; denn weil sie es dir nicht vergelten können, wird es dir vergolten werden in der Auferstehung der Gerechten.
14Ane wae pobabehi-ta, Pue' Ala mpogane' -ta mpai', apa' tauna to hewa toe uma mpokulei' mpohiwili kehi-ta. Kehi-ta tetu nahiwili moto mpai' Pue' Ala hi Eo Kiama, nto'u kanapotuwu' -ra nculii' tauna to monoa' hi poncilo-na."
15Als nun einer, der mit ihm zu Tische saß, solches hörte, sprach er zu ihm: Selig ist, wer das Brot ißt im Reiche Gottes!
15Bula-ra ngkoni' toe, hadua torata mpo'epe lolita-na Yesus, pai' na'uli' -ki: "Marasi' tauna to mpokaralai posusa' hi rala Kamagaua' -na Alata'ala."
16Er aber sprach zu ihm: Ein Mensch machte ein großes Mahl und lud viele dazu.
16Na'uli' Yesus mpo'uli' -ki tauna toei: "Hangkani ria hadua tauna to mpobabehi susa' bohe, pai' mpokio' wori' tauna.
17Und er sandte seinen Knecht zur Stunde des Mahles, den Geladenen zu sagen: Kommet, denn es ist schon alles bereit!
17Sadia-mi omea, nahubui pahawaa' -na hilou mpo'uli' -raka to rakio': `Mai-tamo hilou hi posusaa', apa' sadia-mi omea.'
18Und sie fingen alle einstimmig an, sich zu entschuldigen. Der erste sprach zu ihm: Ich habe einen Acker gekauft und bin genötigt, hinauszugehen und ihn zu besehen; ich bitte dich, entschuldige mich!
18Aga tauna to rakio' toera, motance omea-ra. To lomo' -na mpo'uli': `Lako' me'oli tana' -a, pai' kana hilou ulu kupehiloi. Merapi' ampu-a, uma-a tilou.'
19Und ein anderer sprach: Ich habe fünf Joch Ochsen gekauft und gehe hin, sie zu prüfen; ich bitte dich, entschuldige mich!
19To hadua-na mpo'uli': `Lako' mpo'oli japi-a lima moko, hilou kuperao mpake' -ra mopajeko'. Merapi' ampu-a, uma-a tilou!'
20Wieder ein anderer sprach: Ich habe eine Frau genommen, darum kann ich nicht kommen!
20To ntani' -na wo'o mpo'uli': `Aku' lako' oti ncamoko-a. Uma-a bisa tilou.'
21Und der Knecht kam wieder und berichtete das seinem Herrn. Da wurde der Hausherr zornig und sprach zu seinem Knechte: Geh eilends hinaus auf die Gassen und Plätze der Stadt und führe die Armen und Krüppel und Lahmen und Blinden herein!
21"Pahawaa' toei nculii' hilou hi pue' susa' mpowoli' lolita-ra toe. Uma-pi mowo kamoroe-na pue' susa', na'uli' -ki pahawaa' -na: `Pesahui hilou hi karajaa pai' hi porompengaa ohea hi rala ngata. Bawai-ramo tumai tokabu, tokeru, towero, pai' topungku.' Hilou mpu'u-imi-hawo pahawaa' toei mpotuku' hawa' pue' susa'.
22Und der Knecht sprach: Herr, es ist geschehen, wie du befohlen hast; es ist aber noch Raum da!
22"Karata-na nculii', na'uli' mpo'uli' -ki pue' susa': `Tuama, hawa' -nu kupopomako' -mi, aga ko'ia ihia' tomi-nu, ria-pidi pohuraa.'
23Und der Herr sprach zu dem Knecht: Geh hinaus an die Landstraßen und Zäune und nötige sie hereinzukommen, damit mein Haus voll werde!
23"Na'uli' pue' susa': `Hilou tena-ko hi ohea bohe pai' ohea to kedi' hi mali ngata, pewuku-ra tauna tumai, bona tomi-ku ihia' hobo'.
24Denn ich sage euch, daß keiner jener Männer, die geladen waren, mein Mahl schmecken wird.
24Mpu'u ku'uli', ngkai hawe'ea tauna to kukio' toera lou, uma haduaa-ra to mpokoni' ba apa-apa hi posusa' -ku.'"
25Es zog aber eine große Volksmenge mit ihm, und er wandte sich um und sprach zu ihnen:
25Wori' tauna mpotuku' Yesus rala pomakoa' -na. Yesus mewili' hi tauna toera pai' na'uli' -raka:
26Wenn jemand zu mir kommt und nicht seinen Vater und die Mutter, Weib und Kinder, Brüder und Schwestern haßt, dazu aber auch seine eigene Seele, der kann nicht mein Jünger sein.
26"Tauna to doko' mpotuku' -a, aga uma meliu pe'ahi' -na hi Aku' ngkai pe'ahi' -na hi tina-na, tuama-na, tobine-na, ana' -na, ompi' -na, ba paiana woto-na moto-mi, uma-i ma'ala jadi' topetuku' -ku.
27Und wer nicht sein Kreuz trägt und hinter mir her kommt, der kann nicht mein Jünger sein.
27Tauna to jadi' topetuku' -ku kana mpopaha'a kaju parika' -na-- batua-na kana sadia-i mporata kaparia ba paiana rapatehi sabana petuku' -na hi Aku'. Jadi', tauna to uma dota mpopaha'a kaju parika' -na pai' mpotuku' -a, uma-i ma'ala jadi' topetuku' -ku.
28Denn wer von euch, der einen Turm bauen will, setzt sich nicht zuvor hin und berechnet die Kosten, ob er genug habe zur gänzlichen Ausführung,
28"Ane ria to doko' mpowangu tomi bohe, napohura-ki ulu mporeke ongkoso' pompowangu-na, ba hono' mpai' doi-na ba uma-di.
29damit nicht etwa, wenn er den Grund gelegt hat und es nicht zu vollenden vermag, alle, die es sehen, anfangen, über ihn zu spotten
29Apa' ane mpolia' natu'u-mi parawatu-na pai' uma hudu nawangu apa' naka'otii doi-na, hawe'ea tauna to mpohilo mpotawai-i,
30und zu sagen: Dieser Mensch fing an zu bauen und vermochte es nicht zu vollenden!
30ra'uli': `Ii, ni'anu-di doko' mpowangu tomi bohe, ntaa' uma-di hono' doi-nae!'
31Oder welcher König, der auszieht, um mit einem andern König Krieg zu führen, setzt sich nicht zuvor hin und berät, ob er imstande sei, mit zehntausend dem zu begegnen, der mit zwanzigtausend gegen ihn anrückt?
31"Wae wo'o, ane hadua magau' to ria tantara-na hampulu' ncobu manga'e hante hadua magau' to ria tantara-na rompulu' ncobu, kana napekiri ncala', ba rakule' mpo'ewa-ra ba uma-di.
32Wenn aber nicht, so sendet er, solange jener noch fern ist, eine Botschaft und bittet um die Friedensbedingungen.
32Ane na'inca ka'uma-na mpai' hompe tantara-na, molaa-pidi bali' -na, nahubui-mi suro hilou mpali' kahintuwuaa'."
33So kann auch keiner von euch, der nicht allem entsagt, was er hat, mein Jünger sein.
33Yesus mpokaliliu lolita-na, na'uli': "Wae wo'o koi', ane uma-koi mpobahaka hawe'ea to ria hi koi', uma-koi ma'ala jadi' topetuku' -ku.
34Das Salz ist gut; wenn aber auch das Salz fade wird, womit soll es gewürzt werden?
34"Poi', wori' kalaua-na. Aga ane mobali' -mi kapoi' -na alaa-na uma-pi mopoi', napa tena to ma'ala mpakapoi' -i?
35Es ist weder für das Erdreich, noch für den Dünger tauglich; man wirft es hinaus. Wer Ohren hat zu hören, der höre!
35Uma ntoto-pi ria tuju-na, ba raruduhi-ki hinu'a ba rapopai-pai. Agina ratadi lau-imi. Hema-koi to tilingaa, pe'epei lompe'!"