¹[] Ητο δε τις ανθρωπος εν Καισαρεια ονοματι Κορνηλιος, εκατονταρχος εκ του ταγματος του λεγομενου Ιταλικου,

¹Now there was a certain man in Caesarea, Cornelius by name, a centurion of what was called the Italian Regiment,

²ευσεβης και φοβουμενος τον Θεον μετα παντος του οικου αυτου, οστις και εκαμνεν ελεημοσυνας εις τον λαον πολλας και εδεετο του Θεου διαπαντος·

²a devout man, and one who feared God with all his house, who gave gifts for the needy generously to the people, and always prayed to God.

³ουτος ειδε φανερα δι' οραματος περι την εννατην ωραν της ημερας αγγελον του Θεου, οτι εισηλθε προς αυτον και ειπε προς αυτον· Κορνηλιε.

³At about the ninth hour of the day 3:00 PM , he clearly saw in a vision an angel of God coming to him, and saying to him, “Cornelius!”

⁴Ο δε ατενισας εις αυτον και εμφοβος γενομενος, ειπε· Τι ειναι, Κυριε; Και ειπε προς αυτον· Αι προσευχαι σου και αι ελεημοσυναι σου ανεβησαν εις μνημοσυνον σου ενωπιον του Θεου.

⁴He, fastening his eyes on him, and being frightened, said, “What is it, Lord?” He said to him, “Your prayers and your gifts to the needy have gone up for a memorial before God.

⁵Και τωρα πεμψον εις Ιοππην ανθρωπους και προσκαλεσον τον Σιμωνα, οστις επονομαζεται Πετρος·

⁵Now send men to Joppa, and get Simon, who is surnamed Peter.

⁶ουτος ξενιζεται παρα τινι Σιμωνι βυρσοδεψη, εχοντι οικιαν πλησιον της θαλασσης. Ουτος θελει σοι λαλησει τι πρεπει να καμνης.

⁶He lodges with one Simon, a tanner, whose house is by the seaside. TR adds “This one will tell you what it is necessary for you to do.” ”

⁷Καθως δε ανεχωρησεν ο αγγελος ο λαλων προς τον Κορνηλιον, εφωναξε δυο εκ των υπηρετων αυτου και ενα στρατιωτην ευσεβη εκ των διαμενοντων παντοτε πλησιον αυτου,

⁷When the angel who spoke to him had departed, Cornelius called two of his household servants and a devout soldier of those who waited on him continually.

⁸και διηγηθεις προς αυτους τα παντα, απεστειλεν αυτους εις την Ιοππην.

⁸Having explained everything to them, he sent them to Joppa.

⁹[] Τη δε επαυριον, ενω εκεινοι ωδοιπορουν και επλησιαζον εις την πολιν, ανεβη ο Πετρος εις το δωμα δια να προσευχηθη περι την εκτην ωραν.

⁹Now on the next day as they were on their journey, and got close to the city, Peter went up on the housetop to pray at about noon.

¹⁰Και πεινασας ηθελε να φαγη· ενω δε ητοιμαζον, επηλθεν επ' αυτον εκστασις,

¹⁰He became hungry and desired to eat, but while they were preparing, he fell into a trance.

¹¹και θεωρει τον ουρανον ανεωγμενον και καταβαινον επ' αυτον σκευος τι ως σινδονα μεγαλην, το οποιον ητο δεδεμενον απο των τεσσαρων ακρων και κατεβιβαζετο επι την γην,

¹¹He saw heaven opened and a certain container descending to him, like a great sheet let down by four corners on the earth,

¹²εντος του οποιου υπηρχον παντα τα τετραποδα της γης και τα θηρια και τα ερπετα και τα πετεινα του ουρανου.

¹²in which were all kinds of four-footed animals of the earth, wild animals, reptiles, and birds of the sky.

¹³Και εγεινε φωνη προς αυτον· Σηκωθεις, Πετρε, σφαξον και φαγε·

¹³A voice came to him, “Rise, Peter, kill and eat!”

¹⁴Ο δε Πετρος ειπε· Μη γενοιτο, Κυριε· διοτι ουδεποτε εφαγον ουδεν βεβηλον η ακαθαρτον.

¹⁴But Peter said, “Not so, Lord; for I have never eaten anything that is common or unclean.”

¹⁵Και παλιν εκ δευτερου εγεινε φωνη προς αυτον· Οσα ο Θεος εκαθαρισε, συ μη λεγε βεβηλα.

¹⁵A voice came to him again the second time, “What God has cleansed, you must not call unclean.”

¹⁶Εγεινε δε τουτο τρις, και παλιν ανεληφθη το σκευος εις τον ουρανον.

¹⁶This was done three times, and immediately the vessel was received up into heaven.

¹⁷Ενω δε ο Πετρος ητο εν απορια καθ' εαυτον τι εσημαινε το οραμα, το οποιον ειδεν, ιδου, οι ανθρωποι οι απεσταλμενοι παρα του Κορνηλιου ερωτησαντες και μαθοντες την οικιαν του Σιμωνος εφθασαν εις την πυλην,

¹⁷Now while Peter was very perplexed in himself what the vision which he had seen might mean, behold, the men who were sent by Cornelius, having made inquiry for Simon’s house, stood before the gate,

¹⁸και φωναξαντες ηρωτων αν ο Σιμων ο επονομαζομενος Πετρος ξενιζεται ενταυθα.

¹⁸and called and asked whether Simon, who was surnamed Peter, was lodging there.

¹⁹[] Και ενω ο Πετρος διελογιζετο περι του οραματος, ειπε προς αυτον το Πνευμα· Ιδου, τρεις ανθρωποι σε ζητουσι·

¹⁹While Peter was pondering the vision, the Spirit said to him, “Behold, three Reading from TR and NU. MT omits “three” men seek you.

²⁰σηκωθεις λοιπον καταβηθι και υπαγε μετ' αυτων, μηδολως δισταζων, διοτι εγω απεστειλα αυτους.

²⁰But arise, get down, and go with them, doubting nothing; for I have sent them.”

²¹Καταβας δε ο Πετρος προς τους ανθρωπους τους απεσταλμενους προς αυτον απο του Κορνηλιου, ειπεν· Ιδου, εγω ειμαι εκεινος τον οποιον ζητειτε· τις η αιτια δια την οποιαν ηλθετε;

²¹Peter went down to the men, and said, “Behold, I am he whom you seek. Why have you come?”

²²Οι δε ειπον· Κορνηλιος ο εκατονταρχος, ανηρ δικαιος και φοβουμενος τον Θεον και μαρτυρουμενος υπο ολου του εθνους των Ιουδαιων, διεταχθη θεοθεν υπο αγιου αγγελου να σε προσκαλεση εις τον οικον αυτου και να ακουση λογους παρα σου.

²²They said, “Cornelius, a centurion, a righteous man and one who fears God, and well spoken of by all the nation of the Jews, was directed by a holy angel to invite you to his house, and to listen to what you say.”

²³Προσκαλεσας λοιπον αυτους εσω, εφιλοξενησε. Τη δε επαυριον εξηλθεν ο Πετρος μετ' αυτων, και τινες των αδελφων των απο της Ιοππης υπηγον μετ' αυτον,

²³So he called them in and lodged them. On the next day Peter arose and went out with them, and some of the brothers from Joppa accompanied him.

²⁴και τη επαυριον εισηλθον εις την Καισαρειαν. Ο δε Κορνηλιος περιεμενεν αυτους, συγκαλεσας τους συγγενεις αυτου και τους οικειους φιλους.

²⁴On the next day they entered into Caesarea. Cornelius was waiting for them, having called together his relatives and his near friends.

²⁵Ως δε εισηλθεν ο Πετρος, ελθων ο Κορνηλιος εις συναντησιν αυτου, επεσεν εις τους ποδας αυτου και προσεκυνησεν.

²⁵When it happened that Peter entered, Cornelius met him, fell down at his feet, and worshiped him.

²⁶Αλλ' ο Πετρος εσηκωσεν αυτον, λεγων· Σηκωθητι· και εγω αυτος ανθρωπος ειμαι.

²⁶But Peter raised him up, saying, “Stand up! I myself am also a man.”

²⁷Και συνομιλων μετ' αυτου εισηλθε και ευρισκει συνηγμενους πολλους,

²⁷As he talked with him, he went in and found many gathered together.

²⁸και ειπε προς αυτους· Σεις εξευρετε οτι ειναι ασυγχωρητον εις ανθρωπον Ιουδαιον να συναναστρεφηται η να πλησιαζη εις αλλοφυλον· ο Θεος ομως εδειξεν εις εμε να μη λεγω μηδενα ανθρωπον βεβηλον η ακαθαρτον·

²⁸He said to them, “You yourselves know how it is an unlawful thing for a man who is a Jew to join himself or come to one of another nation, but God has shown me that I shouldn’t call any man unholy or unclean.

²⁹οθεν και προσκληθεις ηλθον χωρις αντιλογιας. Ερωτω λοιπον δια τινα λογον με προσεκαλεσατε;

²⁹Therefore also I came without complaint when I was sent for. I ask therefore, why did you send for me?”

³⁰Και ο Κορνηλιος ειπε· Απο τεσσαρων ημερων ημην νηστευων μεχρι της ωρας ταυτης, και την εννατην ωραν προσηυχομην εν τω οικω μου· και ιδου, εσταθη ενωπιον μου ανηρ με ενδυματα λαμπρα,

³⁰Cornelius said, “Four days ago, I was fasting until this hour, and at the ninth hour, 3:00 P. M. I prayed in my house, and behold, a man stood before me in bright clothing,

³¹και λεγει· Κορνηλιε, εισηκουσθη η προσευχη σου και αι ελεημοσυναι σου εμνημονευθησαν ενωπιον του Θεου.

³¹and said, ‘Cornelius, your prayer is heard, and your gifts to the needy are remembered in the sight of God.

³²Πεμψον λοιπον εις Ιοππην και προσκαλεσον τον Σιμωνα, οστις επονομαζεται Πετρος· ουτος ξενιζεται εν τη οικια Σιμωνος του βυρσοδεψου πλησιον της θαλασσης· οστις ελθων θελει σοι λαλησει.

³²Send therefore to Joppa, and summon Simon, who is surnamed Peter. He lodges in the house of Simon a tanner, by the seaside. When he comes, he will speak to you.’

³³Ευθυς λοιπον επεμψα προς σε, και συ εκαμες καλα οτι ηλθες. Τωρα λοιπον ημεις παντες παρισταμεθα ενωπιον του Θεου, δια να ακουσωμεν παντα οσα προσεταχθησαν εις σε υπο του Θεου.

³³Therefore I sent to you at once, and it was good of you to come. Now therefore we are all here present in the sight of God to hear all things that have been commanded you by God.”

³⁴[] Τοτε ο Πετρος ανοιξας το στομα ειπεν· Επ' αληθειας γνωριζω οτι δεν ειναι προσωποληπτης ο Θεος,

³⁴Peter opened his mouth and said, “Truly I perceive that God doesn’t show favoritism;

³⁵αλλ' εν παντι εθνει, οστις φοβειται αυτον και εργαζεται δικαιοσυνην, ειναι δεκτος εις αυτον.

³⁵but in every nation he who fears him and works righteousness is acceptable to him.

³⁶Τον λογον, τον οποιον απεστειλε προς τους υιους Ισραηλ ευαγγελιζομενος ειρηνην δια Ιησου Χριστου· ουτος ειναι ο Κυριος παντων·

³⁶The word which he sent to the children of Israel, preaching good news of peace by Jesus Christ—he is Lord of all—

³⁷τον λογον τουτον σεις εξευρετε, οστις εκηρυχθη καθ' ολην την Ιουδαιαν, αρχισας απο της Γαλιλαιας, μετα το βαπτισμα, το οποιον εκηρυξεν ο Ιωαννης,

³⁷you yourselves know what happened, which was proclaimed throughout all Judea, beginning from Galilee, after the baptism which John preached;

³⁸πως ο Θεος εχρισε τον Ιησουν τον απο Ναζαρετ με Πνευμα Αγιον και με δυναμιν, οστις διηλθεν ευεργετων και θεραπευων παντας τους καταδυναστευομενους υπο του διαβολου, διοτι ο Θεος ητο μετ' αυτου·

³⁸even Jesus of Nazareth, how God anointed him with the Holy Spirit and with power, who went about doing good and healing all who were oppressed by the devil, for God was with him.

³⁹και ημεις ειμεθα μαρτυρες παντων οσα εκαμε και εν τη γη των Ιουδαιων και εν Ιερουσαλημ· τον οποιον εφονευσαν κρεμασαντες επι ξυλου.

³⁹We are witnesses of everything he did both in the country of the Jews, and in Jerusalem; whom they also TR omits “also” killed, hanging him on a tree.

⁴⁰Τουτον ο Θεος ανεστησε την τριτην ημεραν και εκαμεν αυτον να εμφανισθη

⁴⁰God raised him up the third day, and gave him to be revealed,

⁴¹ουχι εις παντα τον λαον, αλλ' εις μαρτυρας τους προδιωρισμενους υπο του Θεου, εις ημας, οιτινες συνεφαγομεν και συνεπιομεν μετ' αυτου, αφου ανεστη εκ νεκρων·

⁴¹not to all the people, but to witnesses who were chosen before by God, to us, who ate and drank with him after he rose from the dead.

⁴²και παρηγγειλεν εις ημας να κηρυξωμεν προς τον λαον και να μαρτυρησωμεν οτι αυτος ειναι ο ωρισμενος υπο του Θεου κριτης ζωντων και νεκρων.

⁴²He commanded us to preach to the people and to testify that this is he who is appointed by God as the Judge of the living and the dead.

⁴³Εις τουτον παντες οι προφηται μαρτυρουσιν, οτι δια του ονοματος αυτου θελει λαβει αφεσιν αμαρτιων πας ο πιστευων εις αυτον.

⁴³All the prophets testify about him, that through his name everyone who believes in him will receive remission of sins.”

⁴⁴[] Ενω ετι ελαλει ο Πετρος τους λογους τουτους, επηλθε το Πνευμα το Αγιον επι παντας τους ακουοντας τον λογον.

⁴⁴While Peter was still speaking these words, the Holy Spirit fell on all those who heard the word.

⁴⁵Και εξεπλαγησαν οι εκ περιτομης πιστοι, οσοι ηλθον μετα του Πετρου, οτι η δωρεα του Αγιου Πνευματος εξεχυθη και επι τα εθνη·

⁴⁵They of the circumcision who believed were amazed, as many as came with Peter, because the gift of the Holy Spirit was also poured out on the Gentiles.

⁴⁶διοτι ηκουον αυτους λαλουντας γλωσσας και μεγαλυνοντας τον Θεον. Τοτε απεκριθη ο Πετρος·

⁴⁶For they heard them speaking in other languages and magnifying God. Then Peter answered,

⁴⁷Μηπως δυναται τις να εμποδιση το υδωρ, ωστε να μη βαπτισθωσιν ουτοι, οιτινες ελαβον το Πνευμα το Αγιον καθως και ημεις;

⁴⁷“Can any man forbid the water, that these who have received the Holy Spirit as well as we should not be baptized?”

⁴⁸Και προσεταξεν αυτους να βαπτισθωσιν εις το ονομα του Κυριου. Τοτε παρεκαλεσαν αυτον να διαμεινη ημερας τινας.

⁴⁸He commanded them to be baptized in the name of Jesus Christ. Then they asked him to stay some days.