1Kemudian Yesus mulai berbicara dengan perumpamaan kepada imam-imam kepala, guru-guru agama dan pemimpin-pemimpin Yahudi itu. Yesus berkata, "Adalah seorang yang menanami sebidang kebun anggur, lalu memasang pagar di sekelilingnya. Sesudah itu ia menggali lubang untuk alat pemeras anggur, lalu ia mendirikan sebuah menara jaga. Sesudah itu ia menyewakan kebun anggur itu kepada beberapa penggarap lalu berangkat ke negeri lain.
1Ug misugod siya sa pagsulti kanila sa mga sambingay: Usa katawo nagtanum ug parras sa usa ka parrasan, ug kini gikoral niya, ug iyang gipakalutan alang sa usa ka giukan, ug gipatindugan ug usa ka torre, ug gipaabangan niya sa mga mag-uuma, ug milangyaw siya sa laing yuta.
2Ketika sudah waktunya musim memetik buah anggur, orang itu mengirim seorang pelayannya kepada penggarap-penggarap kebun itu, untuk menerima bagiannya.
2Ug sa tingbunga gipaadtoan niya ug usa ka ulipon ang mga mag-uuma, aron siya makadawat gikan sa mga mag-uuma ug mga bunga sa parrasan.
3Tetapi penggarap-penggarap itu menangkap pelayan itu. Kemudian mereka memukulnya, lalu menyuruh dia pulang dengan tangan kosong.
3Ug ilang gidakup siya ug gihampak, ug gipapauli nga walay dala.
4Lalu pemilik kebun itu mengirim lagi seorang pelayannya yang lain. Tetapi penggarap-penggarap itu memukul kepala pelayan itu, lalu mengusirnya sambil mencaci maki.
4Ug iyang gipasugoan pag-usab sila ug lain nga ulipon, ug kini gibato nila, ug gisamaran sa ulo, ug gipapauli nga gipakaulawan.
5Pemilik kebun itu mengirim lagi seorang pelayannya yang lain. Tetapi mereka membunuh pelayan itu. Dan begitulah seterusnya mereka memperlakukan banyak pelayan yang lain pula: ada yang dipukuli dan ada juga yang dibunuh.
5Ug nagsugo siya pag-usab ug lain, ug kini ilang gipatay: Ug may uban pang daghan; ang uban kanila gipanghampak, ug ang uban gipamatay.
6Siapakah lagi yang dapat dikirim sekarang oleh pemilik kebun itu? Hanya tinggal seorang, yaitu anaknya sendiri yang dikasihinya. Jadi akhirnya ia mengirim anaknya itu kepada penggarap-penggarap itu. 'Pasti anak saya akan dihormati,' pikirnya.
6May usa pang nahibilin, anak nga hinigugma; sa katapusan iyang gipaadto kini kanila nga nagaingon: Ilang pagatahuron ang akong anak.
7Tetapi penggarap-penggarap itu berkata satu sama lain, 'Ini dia ahli warisnya. Mari kita bunuh dia, supaya kita mendapat warisannya!'
7Apan kadtong mga mag-uuma nasig-ingon sa ilang kaugalingon: Kini mao ang sumosunod, umari kamo patyon ta siya, ug maato ang panulondon.
8Maka anak itu ditangkap, lalu dibunuh. Mayatnya mereka buang ke luar kebun itu."
8Ug ilang gidakup siya ug gipatay, ug gitambog nila sa gawas sa parrasan.
9Lalu Yesus bertanya, "Apakah yang akan dilakukan oleh pemilik kebun itu? Pasti ia akan datang dan membunuh penggarap-penggarap itu, lalu menyerahkan kebun itu kepada penggarap-penggarap yang lain.
9Busa, unsa ang pagabuhaton sa tag-iya sa parrasan? Moanhi ug pagalaglagon niya ang mga mag-uuma, ug igahatag ang parrasan sa uban.
10Kalian tentunya sudah membaca ayat ini dalam Alkitab, 'Batu yang tidak terpakai oleh tukang-tukang bangunan sudah menjadi batu yang terutama.
10Wala ba kamo makabasa bisan niini nga Kasulatan: Ang bato nga gisalikway sa mga magtutukod, kini nahimong bato sa pamag-ang;
11Inilah perbuatan Tuhan; alangkah indahnya!'"
11Kini nagagikan sa Ginoo, ug makapahibulong sa atong mga mata?
12Maka para pemuka bangsa Yahudi yang mendengar perumpamaan itu, berusaha menangkap Yesus, sebab mereka tahu perumpamaan itu ditujukan Yesus kepada mereka. Tetapi mereka takut akan orang banyak. Jadi, mereka pergi meninggalkan Yesus.
12Ug nanagpaninguha sila sa pagdakup kaniya; ug nangahadlok sila sa panon sa katawohan, kay gisabut nila nga siya nagsulti sa sambingay batok kanila; ug sila mibiya kaniya ug nanlakaw.
13Beberapa orang Farisi dan beberapa anggota golongan Herodes disuruh menjebak Yesus dengan pertanyaan-pertanyaan.
13Ug sila nagpadala ngadto kaniya ug pila sa mga Fariseo ug sa mga Herodianhon, aron sa ilang pakigsulti mabitik siya.
14Mereka datang kepada Yesus dan berkata, "Bapak Guru, kami tahu Bapak jujur dan tidak menghiraukan pendapat siapa pun. Bapak mengajar dengan terus terang mengenai kehendak Allah untuk manusia, sebab Bapak tidak pandang orang. Nah, cobalah Bapak katakan kepada kami, 'Menurut peraturan agama kita, bolehkah membayar pajak kepada Kaisar atau tidak? Haruskah kita membayar pajak itu, atau tidak?'"
14Ug sa nanagpangabut sila, miingon kaniya: Magtutudlo, hingbaloan namo nga ikaw maminatud-on, ug nga ikaw walay pagtagad bisan kang kinsa; kay wala mo pagatan-awa ang pamayhon sa mga tawo, kondili sa pagkamatuod, ikaw nagatudlo sa dalan sa Dios. Uyon ba sa Kasugoan ang paghatag ug buhis kang Cesar, kun dili?
15Yesus mengetahui kemunafikan mereka. Ia menjawab, "Apa sebab kalian mau menjebak Aku? Coba perlihatkan kepada-Ku sekeping uang perak."
15Mohatag ba kami, kun dili mohatag? Apan siya, sa hingbaloan niya ang ilang pagkasalingkapaw, miingon kanila: Nganong ginatintal ninyo ako? Dad-i ninyo ako ug usa ka denario aron akong makita.
16Maka mereka memberikan kepada-Nya sekeping uang perak. Lalu Yesus bertanya, "Gambar dan nama siapakah ini?" "Kaisar," jawab mereka.
16Ug ilang gidad-an siya. Ug siya nag-ingon kanila: Kang kinsa kining dagway ug kining sinulat? Ug sila nanag-ingon kaniya: Kang Cesar.
17"Nah, kalau begitu," kata Yesus, "berilah kepada Kaisar apa yang milik Kaisar, dan kepada Allah apa yang milik Allah." Mereka heran mendengar Dia.
17Ug si Jesus miingon kanila: Magbayad kamo kang Cesar sa iya ni Cesar; ug sa Dios, sa iya sa Dios. Ug nanghibulong sila pag-ayo kaniya.
18Beberapa orang dari golongan Saduki datang kepada Yesus. (Mereka adalah golongan yang berpendapat bahwa orang mati tidak akan bangkit kembali.)
18Ug miduol kaniya ang mga Saduceo nga nagaingon nga walay pagkabanhaw; ug sila nanagpangutana kaniya nga nagaingon:
19"Bapak Guru," kata mereka kepada Yesus, "Musa menulis hukum ini untuk kita: 'Kalau seorang laki-laki mati dan ia tidak punya anak, maka saudaranya harus kawin dengan jandanya supaya memberi keturunan kepada orang yang sudah mati itu.'
19Magtutudlo, gisulat ni Moises kanamo: Kong mamatay ang igsoon nga lalake ni bisan kinsa, ug mahabilin ang iyang asawa ug walay anak, pangasaw-on sa iyang igsoon ang asawa niya, ug magabangon sa kaliwatan sa iyang igsoon.
20Pernah ada tujuh orang bersaudara. Yang sulung kawin, lalu mati tanpa mempunyai anak.
20May pito ka managsoon nga lalake; ug ang panganay nangasawa, ug namatay sa wala makabilin ug liwat.
21Kemudian yang kedua kawin dengan jandanya, tetapi ia pun mati tanpa mempunyai anak. Hal yang sama terjadi juga dengan saudara yang ketiga,
21Ug ang ikaduha nangasawa kaniya ug namatay, ug siya wala usab makabilin ug liwat; ug ang ikatolo sa mao usab nga kaagi.
22dan seterusnya sampai kepada yang ketujuh. Akhirnya wanita itu sendiri meninggal juga.
22Ug ang pito wala makabilin ug liwat. Sa katapusan sa tanan, namatay usab ang babaye.
23Pada hari orang mati bangkit kembali, istri siapakah wanita itu? Sebab ketujuh-tujuhnya sudah kawin dengan dia!"
23Sa pagkabanhaw, kinsa kanila ang makaasawa kaniya? Kay ang pito nakabaton kaniya ingon nga asawa.
24Yesus menjawab, "Kalian keliru sekali. Sebab kalian tidak mengerti Alkitab maupun kuasa Allah.
24Si Jesus miingon kanila: Dili ba maoy hinungdan sa inyong pagkasayup ang wala ninyo paghibalo sa mga Kasulatan, bisan sa gahum sa Dios?
25Sebab apabila orang-orang mati bangkit kembali, mereka tidak akan kawin lagi, melainkan mereka akan hidup seperti malaikat di surga.
25Kay kong sila mangabanhaw sa mga minatay, dili sila makapangasawa, bisan makapamana, kondili ingon sila sa mga manolonda sa langit.
26Dan tentang orang mati dibangkitkan kembali, belum pernahkah kalian membaca di dalam kitab Musa mengenai belukar yang bernyala itu? Di dalam ayat-ayat itu tertulis bahwa Allah berkata kepada Musa, 'Akulah Allah Abraham, Allah Ishak dan Allah Yakub.'
26Apan mahitungod sa mga nangamatay nga sila pagabanhawon, Wala ba ninyo hibasahi sa basahon ni Moises kong unsa ang gisulti kaniya sa Dios sa sapinit nga nagaingon: Ako mao ang Dios ni Abraham, ug ang Dios ni Isaac, ug ang Dios ni Jacob?
27Allah itu bukan Allah orang mati. Ia Allah orang hidup. Kalian keliru sekali!"
27Siya dili ang Dios sa mga minatay, kondili Dios sa mga buhi; nangasayup kamo ug daku.
28Lalu datanglah seorang guru agama mendengarkan percakapan antara Yesus dengan orang-orang dari golongan Saduki itu. Guru agama itu melihat bahwa Yesus sudah menjawab orang-orang itu dengan baik. Maka ia bertanya kepada Yesus, "Perintah manakah yang paling penting dari semua perintah?"
28Ug miduol ang usa sa mga escriba ug nakadungog sa ilang panaglantugi, ug sa ilang pagkahibalo nga maayo ang iyang pagtubag kanila, nangutana kaniya: Unsang sugoa ang una sa tanan?
29Yesus menjawab, "Perintah yang pertama, ialah: 'Dengarlah, hai bangsa Israel! Tuhan Allah kita, Tuhan itu esa.
29Si Jesus mitubag: Ang nahauna sa tanang sugo mao: Magpatalinghug ka, Israel, ang Ginoo nga atong Dios, ang Ginoo usa lamang;
30Cintailah Tuhan Allahmu dengan sepenuh hatimu, dengan segenap jiwamu, dengan seluruh akalmu dan dengan segala kekuatanmu.'
30Ug higugmaon mo ang Ginoo nga imong Dios sa bug-os mong kasingkasing, ug sa bug-os mong kalag, ug sa bug-os mong hunahuna, ug sa bug-os mong kusog. Kini mao ang nahaunang sugo.
31Perintah kedua ialah: 'Cintailah sesamamu, seperti engkau mencintai dirimu sendiri.' Tidak ada lagi perintah lain yang lebih penting dari kedua perintah itu."
31Ang ikaduha mao kini: Higugmaon mo ang imong isigkatawo sama sa imong kaugalingon. Walay laing sugo nga labaw pa kay niini kanila.
32Lalu guru agama itu berkata kepada Yesus, "Tepat sekali, Bapak Guru! Memang benar apa yang Bapak katakan: Tuhanlah Allah yang esa, dan tidak ada lagi Allah yang lain.
32Ug miingon kaniya ang escriba: Magtutudlo, sa pagkamatuod, matarung ang imong giingon nga siya usara, ug walay lain gawas kaniya.
33Dan manusia harus mencintai Allah dengan sepenuh hatinya, dan dengan seluruh akalnya serta dengan segala kekuatannya. Dan ia juga harus mencintai sesamanya seperti dirinya sendiri. Itu lebih baik daripada mempersembahkan kurban bakaran dan kurban-kurban lainnya kepada Allah."
33Ug ang paghigugma kaniya sa bug-os nga kasingkasing, ug sa bug-os nga hunahuna, ug sa bug-os nga kalag, ug sa bug-os nga kusog; ug ang paghigugma sa isigkatawo sama sa iyang kaugalingon, labaw pa kay sa tanan tibook nga halad nga sinunog ug mga halad.
34Yesus melihat bahwa guru agama itu sudah menjawab dengan baik sekali. Dan Yesus berkata kepadanya, "Engkau sudah hampir menjadi anggota umat Allah." Sesudah itu tidak seorang pun yang berani lagi mengajukan pertanyaan kepada Yesus.
34Ug sa pagkakita ni Jesus nga mitubag siya nga maalamon, siya miingon kaniya: Dili ikaw halayo sa gingharian sa Dios. Ug sukad niadto wala nay bisan kinsa nga nangahas sa pagpangutana kaniya.
35Sementara mengajar di Rumah Tuhan, Yesus bertanya, "Bagaimanakah guru-guru agama dapat mengatakan bahwa Raja Penyelamat itu keturunan Daud?
35Ug si Jesus mitubag ug miingon, sa diha nga nagpanudlo siya sa templo: Nganong nagaingon ang mga escriba, nga si Cristo mao ang anak ni David?
36Padahal Daud sendiri--karena diilhami oleh Roh Allah--berkata, 'Tuhan berkata kepada Tuhanku: duduklah di sebelah kanan-Ku sampai Aku membuat musuh-musuh-Mu takluk kepada-Mu.'
36Si David, sa iyang kaugalingon miingon pinaagi sa Espiritu Santo: ang Ginoo nag-ingon sa akong Ginoo: Lumingkod ka sa akong too hangtud nga ikabutang ko ang imong mga kaaway nga tumbanan sa imong mga tiil.
37Jadi kalau Daud menyebut Raja Penyelamat itu 'Tuhan', bagaimana mungkin Dia keturunan Daud?" Orang banyak yang berada di Rumah Tuhan itu senang mendengar Yesus mengajar.
37Si David, sa iyang kaugalingon, nagangalan kaniya nga Ginoo; ug sa unsa nga naanak niya? Ug ang panon sa katawohan sa mga tawo nagapatalinghug kaniya nga malipayon.
38Ia berkata kepada mereka, "Hati-hatilah terhadap guru-guru agama. Mereka suka berjalan-jalan dengan jubah yang panjang dan suka dihormati di pasar-pasar.
38Ug sa iyang pagtudlo, miingon siya: Magmatngon kamo sa mga escriba nga mahigugmang maglakaw sinul-ob ang bisting tag-as, ug sa mga pag-abiabi sa mga baligyaanan,
39Mereka suka tempat-tempat yang terhormat di dalam rumah ibadat dan di pesta-pesta.
39Ug sa nahaunang lingkoranan sa mga sinagoga, ug sa mga nahaunang lingkoranan sa mga kombira;
40Mereka menipu janda-janda dan merampas rumahnya. Dan untuk menutupi kejahatan mereka itu, mereka berdoa panjang-panjang. Hukuman mereka nanti berat!"
40Sila nga nagalamoy sa mga balay sa mga balo nga babaye, ug sa usa ka pasangil nagabuhat ug tag-as nga mga pangadyeon; kini sila magadawat ug labing daku nga pagkahinukman sa silot.
41Waktu duduk bertentangan dengan kotak persembahan di Rumah Tuhan, Yesus memperhatikan orang-orang memasukkan uang mereka ke dalam kotak itu. Banyak orang kaya memasukkan banyak uang;
41Ug milingkod si Jesus sa atbang sa panudlanan sa salapi, ug nagatan-aw siya kong giunsa sa panon sa katawohan paghulog ug salapi sa panudlanan, ug daghan sa mga dato nga nagahulog ug daghan.
42lalu seorang janda yang miskin datang juga. Ia memasukkan dua uang tembaga, yaitu uang receh yang terkecil nilainya.
42Ug may miabut nga usa ka kabus nga babayeng balo, ug mihulog ug duha ka lepta nga mao ang usa ka cuadrante.
43Maka Yesus memanggil pengikut-pengikut-Nya lalu berkata kepada mereka, "Perhatikanlah ini: Janda yang miskin itu memasukkan ke dalam kotak itu lebih banyak daripada yang dimasukkan oleh semua orang-orang lainnya.
43Ug iyang gitawag kaniya ang mga tinon-an, ug miingon kanila: Sa pagka-matuod nagaingon ako kaninyo, kining kabus nga babayeng balo mihulog ug labaw pa niadtong tanan nga nanaghulog sa panudlanan.
44Sebab mereka semua memberi dari kelebihan hartanya. Tetapi janda itu sekalipun sangat miskin memberikan semua yang ada padanya--justru yang ia perlukan untuk hidup."
44Kay silang tanan naghulog sa kapin sa ilang kahimtang, apan kini, sa iyang kawalad-on mihulog sa tanang diha kaniya hangtud ngani ang iyang panginabuhi.