1Lalu Yesus berkata kepada orang banyak dan kepada pengikut-pengikut-Nya,
1Unya si Jesus nagsulti sa mga panon sa katawohan ug sa iyang mga tinon-an,
2"Guru-guru agama dan orang-orang Farisi mendapat kekuasaan untuk menafsirkan hukum Musa.
2Nga nagaingon: Sa lingkoranan ni Moises nagalingkod ang mga escriba ug mga Fariseo;
3Sebab itu taati dan turutilah semuanya yang mereka perintahkan. Tetapi jangan melakukan apa yang mereka lakukan, sebab mereka tidak menjalankan apa yang mereka ajarkan.
3Ang tanan nga ilang ginaingon kaninyo, inyong pagabuhaton ug pagabantayan; apan dili kamo managbuhat sama sa ilang ginabuhat, kay sila nagasulti ug wala magbuhat.
4Mereka menuntut hal-hal yang sulit dan memberi peraturan-peraturan yang berat, tetapi sedikit pun mereka tidak menolong orang menjalankannya.
4Oo, kay sila nagabugkos ug mga lowan nga mabug-at ug makuli nga dad-on, ug gipapas-an sa mga tawo; apan sila sa ilang kaugalingon dili gani buot motandog niana, bisan sa usa sa ilang mga tudlo.
5Semua yang mereka lakukan hanyalah untuk dilihat orang saja. Mereka sengaja memakai tali sembahyang yang lebar-lebar dan memanjangkan rumbai-rumbai jubah mereka!
5Apan ang tanan nilang mga buhat ilang gihimo, aron pagatan-awon sa mga tawo; kay gilapad nila ang ilang mga filacteria, ug gisangkad nila ang mga palpara sa ilang mga bisti.
6Mereka suka tempat yang terbaik pada pesta-pesta, dan kursi istimewa di rumah-rumah ibadat.
6Ug gihigugma nila ang mga nahauna nga mga lingkoranan sa mga kombira; ug ang mga nahauna nga lingkoranan sa mga sinagoga;
7Mereka senang dihormati orang di pasar-pasar, dan dipanggil 'Bapak Guru'.
7Ug ang mga pagyukbo didto sa mga baligyaanan, ug nga paganganlan sila sa mga tawo, Rabbi!
8Tetapi kalian, janganlah mau dipanggil 'Bapak Guru', sebab Gurumu hanya ada satu dan kalian semua bersaudara.
8Apan kamo dili magpahingalan nga Rabbi, kay usa lamang ang inyong Magtutudlo, si Cristo, ug kamong tanan managsoon.
9Dan janganlah kalian memanggil seorang pun di dunia ini 'Bapak', sebab Bapakmu hanya satu, yaitu Bapa yang di surga.
9Ug dili kamo magtawag bisan kinsang tawo nga amahan ninyo sa ibabaw sa yuta, kay usa lamang ang inyong Amahan, ang atua sa langit.
10Dan janganlah kalian mau dipanggil 'Pemimpin', sebab pemimpinmu hanya ada satu, yaitu Raja Penyelamat yang dijanjikan oleh Allah.
10Dili kamo magpangalan nga mga agalon, kay usa lamang ang inyong agalon, si Cristo.
11Orang yang terbesar di antara kalian, haruslah menjadi pelayanmu.
11Apan ang labing daku kaninyo, mao ang inyong sulogoon.
12Orang yang meninggikan dirinya akan direndahkan, dan orang yang merendahkan dirinya akan ditinggikan."
12Ug bisan kinsa nga magapataas, pagapaubson; ug bisan kinsa nga maga-paubos pagapatas-on.
13"Celakalah kalian guru-guru agama dan orang-orang Farisi! Kalian tukang berpura-pura. Kalian menghalangi orang untuk menjadi anggota umat Allah. Kalian sendiri tidak mau menjadi anggota umat Allah, dan orang lain yang mau, kalian rintangi.
13Apan, alaut kamo, mga escriba ug mga Fariseo, mga salingkapaw! Kay ginalukban ninyo ang gingharian sa langit sa atubangan sa mga tawo; kay kamo dili magasulod, ug ang mga nagasulod dili ninyo pasudlon.
14(Celakalah kalian guru-guru agama dan orang-orang Farisi: Kalian tukang berpura-pura. Kalian menipu janda-janda dan merampas rumahnya dan untuk menutupi kejahatan itu kalian berdoa panjang-panjang. Itu sebabnya hukuman kalian nanti berat!)
14Alaut kamo, mga escriba ug mga Fariseo, mga salingkapaw! Kay ginalamoy ninyo ang mga balay sa mga babaye nga balo, ug sa usa ka pagpasangil, nagabuhat kamo ug hataas nga mga pangadyeon, tungod niini magadawat kamo ug labing daku pa nga silot.
15Celakalah kalian guru-guru agama dan orang-orang Farisi! Kalian tukang berpura-pura! Kalian pergi jauh-jauh menyeberang lautan, dan menjelajahi daratan hanya untuk membuat satu orang masuk agamamu. Dan sesudah orang itu masuk agamamu, kalian membuat dia calon neraka yang dua kali lebih jahat daripada kalian sendiri!
15Alaut kamo, mga escriba ug mga Fariseo, mga salingkapaw! Kay nagalibud kamo sa kadagatan ug sa kayutaan, aron sa paghimo lamang usa ka kinabig; ug kong mahimo na siya, ginahimo ninyo siya nga anak sa infierno sa duha ka pilo labaw kay kaninyo.
16Celakalah kalian pemimpin-pemimpin yang buta! Kalian mengajarkan ini, 'Kalau orang bersumpah demi Rumah Tuhan, orang itu tidak terikat pada sumpahnya; tetapi kalau ia bersumpah demi emas di dalam Rumah Tuhan, ia terikat pada sumpahnya itu.'
16Alaut kamo, mga magmamando nga mga buta, nga nagaingon: Bisan kinsa nga nagapanumpa sa templo, kana walay kabilinggan; apan bisan kinsa kanila nga magapanumpa sa bulawan sa templo, mag-uutang siya.
17Kalian orang-orang bodoh yang buta! Mana yang lebih penting: emasnya, atau Rumah Tuhan yang menjadikan emas itu suci?
17Mga buang ug mga buta! Kay hain man ang labing daku ang bulawan, kun ang templo ba nga nagabalaan sa bulawan?
18Kalian mengajarkan ini juga, 'Kalau seorang bersumpah demi mezbah, orang itu tidak terikat oleh sumpahnya; tetapi kalau ia bersumpah demi persembahan di atas mezbah itu, ia terikat oleh sumpahnya itu.'
18Ug bisan kinsa nga magapanumpa sa halaran, kana walay kabilinggan; apan bisan kinsa nga magapanumpa sa halad nga anaa sa ibabaw niya, mag-uutang siya.
19Alangkah butanya kalian! Mana yang lebih penting? Persembahannya atau mezbah yang menjadikan persembahan itu suci?
19Mga buta! Kay hain man ang labing daku, ang halad, kun ang halaran nga nagapabalaan sa halad?
20Sebab itu, kalau seorang bersumpah demi mezbah, itu berarti ia bersumpah demi mezbah, dan demi semua persembahan yang ada di atasnya.
20Busa siya nga nagapanumpa sa halaranan, nagapanumpa kaniya ug sa tanan nga mga butang nga anaa kaniya.
21Dan kalau seorang bersumpah demi Rumah Tuhan, itu berarti ia bersumpah demi Rumah Tuhan itu, dan demi Allah yang tinggal di situ.
21Ug ang nagapanumpa sa templo, nagapanumpa kaniya ug niadtong nagapuyo kaniya.
22Dan kalau seorang bersumpah demi surga, itu berarti ia bersumpah demi takhta Tuhan, dan demi Allah yang duduk di takhta itu.
22Ug ang nagapanumpa sa langit, nagapanumpa sa lingkoranan nga harianon sa Dios, ug niadtong nagalingkod kaniya.
23Celakalah kalian guru-guru agama dan orang-orang Farisi! Kalian tukang berpura-pura. Rempah-rempah seperti selasih, adas manis, dan jintan pun, kalian beri sepersepuluhnya kepada Tuhan. Padahal hal-hal yang terpenting dalam hukum-hukum agama, seperti misalnya: Keadilan, belas kasihan, dan kesetiaan, tidak kalian hiraukan. Padahal itulah yang seharusnya kalian lakukan, tanpa melalaikan yang lain-lainnya juga.
23Alaut kamo, mga escriba ug mga Fariseo, mga salingkapaw! Kay nagahatag kamo sa ikapulo sa hierba buena, ug sa eneldo, ug sa comino, ug ginabiyaan ninyo ang mga butang nga labing dagku mahatungod sa Kasugoan nga mao ang katarungan, ang kalooy, ug ang pagtoo. Kini sila maoy kinahanglan nga pagabuhaton, ug ang uban dili pagbiyaan.
24Kalian pemimpin-pemimpin yang buta! Lalat dalam minumanmu kalian saring, padahal unta kalian telan!
24Mga magmamando nga mga buta! ginasala ninyo ang hokhok, apan ginatolon ninyo ang camello.
25Celakalah kalian guru-guru agama dan orang-orang Farisi! Kalian tukang berpura-pura! Mangkuk-mangkuk dan piring-piringmu kalian cuci bersih-bersih bagian luarnya, padahal bagian dalamnya kotor sekali dengan hal-hal yang kalian dapat dengan kekerasan dan keserakahan.
25Alaut kamo, mga escriba ug mga Fariseo, mga salingkapaw! Kay gihinloan ninyo ang gawas sa copa ug sa pinggan, apan ang sulod nila napuno sa pagtikas ug sa pagpatuyang sa kangil-ad.
26Farisi buta! Cucilah dahulu bersih-bersih bagian dalam dari mangkuk-mangkuk dan piring-piringmu, supaya bagian luarnya menjadi bersih juga!
26Fariseo nga buta, hinloi una ang sulod sa copa ug sa pinggan, aron ang gawas nila mahinlo usab.
27Celakalah kalian guru-guru agama dan orang-orang Farisi! Kalian tukang berpura-pura! Kalian seperti kubur-kubur yang dicat putih; di luarnya kelihatan bagus, tetapi di dalamnya penuh dengan tulang dan semuanya yang busuk-busuk.
27Alaut kamo, mga escriba ug mga Fariseo, mga salingkapaw! Kay sama kamo sa mga ginapaputi nga lubnganan nga sa dayag daw mga maanindot pagatan-awon, apan ang sulod nila napuno sa mga bukog sa mga minatay ug sa tanan nga kahugaw.
28Begitu juga kalian. Dari luar kalian kelihatan baik kepada orang; tetapi di dalam, kalian penuh dengan kepalsuan dan pelanggaran-pelanggar
28Ingon usab kamo, kong tan-awon sa gawas, mga matarung kamo sa atubangan sa mga tawo; apan sa sulod ninyo napuno kamo sa pagkasalingkapaw ug mga paglapas.
29"Celakalah kalian guru-guru agama dan orang-orang Farisi! Kalian tukang berpura-pura! Kalian membangun makam-makam yang bagus untuk nabi-nabi, dan menghiasi tugu-tugu peringatan dari orang-orang yang hidupnya baik.
29Alaut kamo, mga escriba ug mga Fariseo, mga salingkapaw! Kay naga-tukod kamo sa mga lubnganan sa mga manalagna, ug ginadayandayanan ninyo ang mga lubnganan sa mga matarung,
30Dan kalian berkata, 'Seandainya kami hidup di zaman nenek moyang kami dahulu, kami tidak akan turut dengan mereka membunuh nabi-nabi.'
30Ug nagaingon kamo: Kong buhi pa unta kami sa mga adlaw sa among mga ginikanan, wala unta kami maka-ambit uban kanila sa dugo sa mga manalagna;
31Jadi kalian mengaku sendiri bahwa kalianlah keturunan orang-orang yang membunuh nabi-nabi!
31Busa, nagamatuod kamo sa inyong kaugalingon da usab nga kamo mga anak sa mga nagpatay sa mga manalagna.
32Kalau begitu, teruskanlah dan selesaikan dosa-dosa yang sudah dimulai oleh nenek moyangmu itu!
32Nan, pun-a ninyo ang taksanan sa inyong mga ginikanan!
33Kalian jahat dan keturunan orang jahat! Bagaimana kalian bisa menyelamatkan diri dari hukuman di neraka?
33Kamo mga bitin! Kaliwat kamo sa mga bitin nga malala! Unsaon ninyo paglikay sa pagkahinukman sa infierno?
34Dengarlah baik-baik: Aku akan mengirim kepadamu nabi-nabi, orang-orang bijak, dan guru-guru; sebagian dari mereka akan kalian bunuh, dan sebagian yang lain akan kalian salibkan. Ada yang akan kalian siksa di dalam rumah-rumah ibadat, dan kalian kejar-kejar dari satu kota ke kota yang lain.
34Tungod niini, ania karon, ako nagapadala kaninyo ug mga manalagna, ug mga makinaadmanon, ug mga escriba; ug ang uban kanila inyong pagapatyon ug igalansang sa cruz, ug ang uban kanila pagahampakon ninyo sa inyong mga sinagoga, ug pagalutoson ninyo gikan sa usa ka lungsod ngadto sa usa.
35Sebab itu, kalian akan dihukum karena pembunuhan yang dilakukan terhadap semua orang yang tidak bersalah--mulai dari pembunuhan Habel yang tidak bersalah, sampai pembunuhan Zakharia anak Berekhya, yang kalian bunuh di antara Rumah Tuhan dan mezbah.
35Aron nga sa ibabaw kaninyo moabut ang tanang dugo sa mga matarung nga giula sa ibabaw sa yuta, sukad sa dugo ni Abel nga matarung, hangtud sa dugo ni Zacarias, nga anak ni Baraquias, nga gipatay ninyo sa taliwala sa dapit nga balaan ug sa halaran.
36Percayalah: semuanya itu akan ditanggung oleh orang-orang zaman ini!"
36Sa pagkamatuod nagaingon ako kaninyo: Kining tanan moabut niini nga kaliwatan.
37"Yerusalem, Yerusalem! Nabi-nabi kaubunuh. Utusan-utusan Allah kaulempari batu sampai mati. Sudah berapa kali Aku ingin merangkul semua pendudukmu seperti induk ayam melindungi anak-anaknya di bawah sayapnya, tetapi kamu tidak mau!
37O Jerusalem! Jerusalem! Nga nagapatay sa mga manalagna, ug nagabato sa mga sinugo diha kanimo, makapila nga buot kong tigumon ang imong mga anak, ingon sa usa ka himungaan nga nagatigum sa iyang mga piso sa ilalum sa iyang mga pako, ug wala ka mobuot!
38Karena itu Allah tidak lagi menyertaimu.
38Ania karon, ang inyong balay ginabilin kaninyo nga gun-ob.
39Ketahuilah: Mulai sekarang ini engkau tidak akan melihat Aku lagi sampai engkau berkata, 'Diberkatilah Dia yang datang atas nama Tuhan.'"
39Kay nagaingon ako kaninyo, nga sukad karon dili ninyo ako hikit-an, hangtud nga magaingon kamo: Bulahan siya nga nagaanhi sa ngalan sa Ginoo.