¹Þeir fóru nú um Amfípólis og Apollóníu og komu til Þessaloníku. Þar áttu Gyðingar samkundu.

¹Now when they had passed through Amphipolis and Apollonia, they came to Thessalonica, where there was a Jewish synagogue.

²Eftir venju sinni gekk Páll inn til þeirra, og þrjá hvíldardaga ræddi hann við þá og lagði út af ritningunum,

²Paul, as was his custom, went in to them, and for three Sabbath days reasoned with them from the Scriptures,

³lauk þeim upp fyrir þeim og setti þeim fyrir sjónir, að Kristur átti að líða og rísa upp frá dauðum. Hann sagði: ,,Jesús, sem ég boða yður, hann er Kristur.``

³explaining and demonstrating that the Christ had to suffer and rise again from the dead, and saying, “This Jesus, whom I proclaim to you, is the Christ.”

⁴Nokkrir þeirra létu sannfærast og gengu til fylgis við Pál og Sílas, auk þess mikill fjöldi guðrækinna Grikkja og mikilsháttar konur eigi allfáar.

⁴Some of them were persuaded, and joined Paul and Silas, of the devout Greeks a great multitude, and not a few of the chief women.

⁵En Gyðingar fylltust afbrýði og fengu með sér götuskríl, æstu til uppþota og hleyptu borginni í uppnám. Þustu þeir að húsi Jasonar og vildu færa þá fyrir lýðinn.

⁵But the unpersuaded Jews took along TR reads “And the Jews who were unpersuaded, becoming envious and taking along” instead of “But the unpersuaded Jews took along” some wicked men from the marketplace, and gathering a crowd, set the city in an uproar. Assaulting the house of Jason, they sought to bring them out to the people.

⁶En þegar þeir fundu þá ekki, drógu þeir Jason og nokkra bræður fyrir borgarstjórana og hrópuðu: ,,Mennirnir, sem komið hafa allri heimsbyggðinni í uppnám, þeir eru nú komnir hingað,

⁶When they didn’t find them, they dragged Jason and certain brothers The word for “brothers” here and where the context allows may be also correctly translated “brothers and sisters” or “siblings.” before the rulers of the city, crying, “These who have turned the world upside down have come here also,

⁷og Jason hefur tekið á móti þeim. Allir þessir breyta gegn boðum keisarans, því þeir segja, að annar sé konungur og það sé Jesús.``

⁷whom Jason has received. These all act contrary to the decrees of Caesar, saying that there is another king, Jesus!”

⁸Og þeir vöktu óhug með fólkinu og einnig borgarstjórunum með þessum orðum.

⁸The multitude and the rulers of the city were troubled when they heard these things.

⁹Slepptu þeir ekki þeim Jasoni fyrr en þeir höfðu látið þá setja tryggingu.

⁹When they had taken security from Jason and the rest, they let them go.

¹⁰En bræðurnir sendu þá Pál og Sílas þegar um nóttina til Beroju. Þegar þeir komu þangað, gengu þeir inn í samkunduhús Gyðinga.

¹⁰The brothers immediately sent Paul and Silas away by night to Beroea. When they arrived, they went into the Jewish synagogue.

¹¹Þeir voru veglyndari þar en í Þessaloníku. Þeir tóku við orðinu með allri góðfýsi og rannsökuðu daglega ritningarnar, hvort þessu væri þannig farið.

¹¹Now these were more noble than those in Thessalonica, in that they received the word with all readiness of the mind, examining the Scriptures daily to see whether these things were so.

¹²Margir þeirra tóku trú og einnig Grikkir ekki allfáir, tignar konur og karlar.

¹²Many of them therefore believed; also of the prominent Greek women, and not a few men.

¹³En er Gyðingar í Þessaloníku fréttu, að Páll hefði einnig boðað orð Guðs í Beroju, komu þeir og hleyptu líka ólgu og æsingu í múginn þar.

¹³But when the Jews of Thessalonica had knowledge that the word of God was proclaimed by Paul at Beroea also, they came there likewise, agitating the multitudes.

¹⁴Þá sendu bræðurnir jafnskjótt með Pál af stað til sjávar, en Sílas og Tímóteus urðu eftir.

¹⁴Then the brothers immediately sent out Paul to go as far as to the sea, and Silas and Timothy still stayed there.

¹⁵Leiðsögumenn Páls fylgdu honum allt til Aþenu og sneru aftur með boð til Sílasar og Tímóteusar að koma hið bráðasta til hans.

¹⁵But those who escorted Paul brought him as far as Athens. Receiving a commandment to Silas and Timothy that they should come to him very quickly, they departed.

¹⁶Meðan Páll beið þeirra í Aþenu, var honum mikil skapraun að sjá, að borgin var full af skurðgoðum.

¹⁶Now while Paul waited for them at Athens, his spirit was provoked within him as he saw the city full of idols.

¹⁷Hann ræddi þá í samkundunni við Gyðinga og guðrækna menn, og hvern dag á torginu við þá, sem urðu á vegi hans.

¹⁷So he reasoned in the synagogue with the Jews and the devout persons, and in the marketplace every day with those who met him.

¹⁸En nokkrir heimspekingar, Epíkúringar og Stóumenn, áttu og í orðakasti við hann. Sögðu sumir: ,,Hvað mun skraffinnur sá hafa að flytja?`` Aðrir sögðu: ,,Hann virðist boða ókennda guði,`` _ því að hann flutti fagnaðarerindið um Jesú og upprisuna.

¹⁸Some of the Epicurean and Stoic philosophers also TR omits “also” were conversing with him. Some said, “What does this babbler want to say?” Others said, “He seems to be advocating foreign deities,” because he preached Jesus and the resurrection.

¹⁹Og þeir tóku hann og fóru með hann á Aresarhæð og sögðu: ,,Getum vér fengið að vita, hver þessi nýja kenning er, sem þú ferð með?

¹⁹They took hold of him, and brought him to the Areopagus, saying, “May we know what this new teaching is, which is spoken by you?

²⁰Því að eitthvað nýstárlegt flytur þú oss til eyrna, og oss fýsir að vita, hvað þetta er.``

²⁰For you bring certain strange things to our ears. We want to know therefore what these things mean.”

²¹En allir Aþeningar og aðkomumenn þar gáfu sér ekki tóm til annars fremur en að segja eða heyra einhver nýmæli.

²¹Now all the Athenians and the strangers living there spent their time in nothing else, but either to tell or to hear some new thing.

²²Þá sté Páll fram á miðri Aresarhæð og tók til máls: ,,Aþeningar, þér komið mér svo fyrir sjónir, að þér séuð í öllum greinum miklir trúmenn,

²²Paul stood in the middle of the Areopagus, and said, “You men of Athens, I perceive that you are very religious in all things.

²³því að ég gekk hér um og hugði að helgidómum yðar og fann þá meðal annars altari, sem á er ritað: ,Ókunnum guði`. Þetta, sem þér nú dýrkið og þekkið ekki, það boða ég yður.

²³For as I passed along, and observed the objects of your worship, I found also an altar with this inscription: ‘TO AN UNKNOWN GOD.’ What therefore you worship in ignorance, this I announce to you.

²⁴Guð, sem skóp heiminn og allt, sem í honum er, hann, sem er herra himins og jarðar, býr ekki í musterum, sem með höndum eru gjörð.

²⁴The God who made the world and all things in it, he, being Lord of heaven and earth, doesn’t dwell in temples made with hands,

²⁵Ekki verður honum heldur þjónað með höndum manna, eins og hann þyrfti nokkurs við, þar sem hann sjálfur gefur öllum líf og anda og alla hluti.

²⁵neither is he served by men’s hands, as though he needed anything, seeing he himself gives to all life and breath, and all things.

²⁶Hann skóp og af einum allar þjóðir manna og lét þær byggja allt yfirborð jarðar, er hann hafði ákveðið setta tíma og mörk bólstaða þeirra.

²⁶He made from one blood every nation of men to dwell on all the surface of the earth, having determined appointed seasons, and the boundaries of their dwellings,

²⁷Hann vildi, að þær leituðu Guðs, ef verða mætti þær þreifuðu sig til hans og fyndu hann. En eigi er hann langt frá neinum af oss.

²⁷that they should seek the Lord, if perhaps they might reach out for him and find him, though he is not far from each one of us.

²⁸Í honum lifum, hrærumst og erum vér. Svo hafa og sum skáld yðar sagt: ,Því að vér erum líka hans ættar.`

²⁸‘For in him we live, and move, and have our being.’ As some of your own poets have said, ‘For we are also his offspring.’

²⁹Fyrst vér erum nú Guðs ættar, megum vér eigi ætla, að guðdómurinn sé líkur smíði af gulli, silfri eða steini, gjörðri með hagleik og hugviti manna.

²⁹Being then the offspring of God, we ought not to think that the Divine Nature is like gold, or silver, or stone, engraved by art and design of man.

³⁰Guð, sem hefur umborið tíðir vanviskunnar, boðar nú mönnunum, að þeir skuli allir hvarvetna taka sinnaskiptum,

³⁰The times of ignorance therefore God overlooked. But now he commands that all people everywhere should repent,

³¹því að hann hefur sett dag, er hann mun láta mann, sem hann hefur fyrirhugað, dæma heimsbyggðina með réttvísi. Þetta hefur hann sannað öllum mönnum með því að reisa hann frá dauðum.``

³¹because he has appointed a day in which he will judge the world in righteousness by the man whom he has ordained; of which he has given assurance to all men, in that he has raised him from the dead.”

³²Þegar þeir heyrðu nefnda upprisu dauðra, gjörðu sumir gys að, en aðrir sögðu: ,,Vér munum hlusta á þetta hjá þér öðru sinni.``

³²Now when they heard of the resurrection of the dead, some mocked; but others said, “We want to hear you again concerning this.”

³³Þannig skildi Páll við þá.En nokkrir menn slógust í fylgd hans. Þeir tóku trú. Meðal þeirra var Díónýsíus, einn úr Areopagus-dóminum, og kona nokkur, Damaris að nafni, og aðrir fleiri.

³³Thus Paul went out from among them.

³⁴En nokkrir menn slógust í fylgd hans. Þeir tóku trú. Meðal þeirra var Díónýsíus, einn úr Areopagus-dóminum, og kona nokkur, Damaris að nafni, og aðrir fleiri.

³⁴But certain men joined with him, and believed, among whom also was Dionysius the Areopagite, and a woman named Damaris, and others with them.