¹Um þessar mundir bar enn svo við, að mikill mannfjöldi var saman kominn og hafði ekkert til matar. Jesús kallar þá til sín lærisveinana og segir við þá:

¹In those days, when there was a very great multitude, and they had nothing to eat, Jesus called his disciples to himself, and said to them,

²,,Ég kenni í brjósti um mannfjöldann. Þeir hafa nú hjá mér verið þrjá daga og hafa ekkert til matar.

² “I have compassion on the multitude, because they have stayed with me now three days, and have nothing to eat.

³Láti ég þá fara fastandi heim til sín, örmagnast þeir á leiðinni, en sumir þeirra eru langt að.``

³ If I send them away fasting to their home, they will faint on the way, for some of them have come a long way.”

⁴Þá svöruðu lærisveinarnir: ,,Hvar er hægt að fá brauð til að metta þetta fólk hér í óbyggðum?``

⁴His disciples answered him, “From where could one satisfy these people with bread here in a deserted place?”

⁵Hann spurði þá: ,,Hve mörg brauð hafið þér?`` Þeir sögðu: ,,Sjö.``

⁵He asked them, “How many loaves do you have?” They said, “Seven.”

⁶Þá bauð hann fólkinu að setjast á jörðina, tók brauðin sjö, gjörði þakkir og braut þau og gaf lærisveinum sínum, að þeir bæru þau fram. En þeir báru þau fram fyrir fólkið.

⁶He commanded the multitude to sit down on the ground, and he took the seven loaves. Having given thanks, he broke them, and gave them to his disciples to serve, and they served the multitude.

⁷Þeir höfðu og fáeina smáfiska. Hann þakkaði Guði og bauð, að einnig þeir skyldu fram bornir.

⁷They had a few small fish. Having blessed them, he said to serve these also.

⁸Menn neyttu og urðu mettir. Síðan tóku þeir saman leifarnar, sjö körfur.

⁸They ate, and were filled. They took up seven baskets of broken pieces that were left over.

⁹En þeir voru um fjórar þúsundir. Síðan lét hann þá fara.

⁹Those who had eaten were about four thousand. Then he sent them away.

¹⁰Og hann sté þegar í bátinn með lærisveinum sínum og kom í Dalmanútabyggðir.

¹⁰Immediately he entered into the boat with his disciples, and came into the region of Dalmanutha.

¹¹Þangað komu farísear og tóku að þrátta við hann, þeir vildu freista hans og kröfðu hann um tákn af himni.

¹¹The Pharisees came out and began to question him, seeking from him a sign from heaven, and testing him.

¹²Hann andvarpaði þungan innra með sér og mælti: ,,Hví heimtar þessi kynslóð tákn? Sannlega segi ég yður: Tákn verður alls ekki gefið þessari kynslóð.``

¹²He sighed deeply in his spirit, and said, “Why does this generation The word translated “generation” here (genea) could also be translated “people,” “race,” or “family.” seek a sign? Most certainly I tell you, no sign will be given to this generation.”

¹³Hann skildi síðan við þá, sté aftur í bátinn og fór yfir um.

¹³He left them, and again entering into the boat, departed to the other side.

¹⁴Þeir höfðu gleymt að taka brauð, höfðu ekki nema eitt brauð með sér í bátnum.

¹⁴They forgot to take bread; and they didn’t have more than one loaf in the boat with them.

¹⁵Jesús áminnti þá og sagði: ,,Gætið yðar, varist súrdeig farísea og súrdeig Heródesar.``

¹⁵He warned them, saying, “Take heed: beware of the yeast of the Pharisees and the yeast of Herod.”

¹⁶En þeir ræddu sín á milli, að þeir hefðu ekki brauð.

¹⁶They reasoned with one another, saying, “It’s because we have no bread.”

¹⁷Hann varð þess vís og segir við þá: ,,Hvað eruð þér að tala um, að þér hafið ekki brauð? Skynjið þér ekki enn né skiljið? Eru hjörtu yðar forhert?

¹⁷Jesus, perceiving it, said to them, “Why do you reason that it’s because you have no bread? Don’t you perceive yet, neither understand? Is your heart still hardened?

¹⁸Þér hafið augu, sjáið þér ekki? Þér hafið eyru, heyrið þér ekki? Eða munið þér ekki?

¹⁸ Having eyes, don’t you see? Having ears, don’t you hear? Don’t you remember?

¹⁹Þegar ég braut brauðin fimm handa fimm þúsundum, hve margar körfur fullar af brauðbitum tókuð þér saman?`` Þeir svara honum: ,,Tólf.``

¹⁹ When I broke the five loaves among the five thousand, how many baskets full of broken pieces did you take up?” They told him, “Twelve.”

²⁰,,Eða brauðin sjö handa fjórum þúsundunum, hve margar körfur fullar af brauðbitum tókuð þér þá saman?`` Þeir svara: ,,Sjö.``

²⁰ “When the seven loaves fed the four thousand, how many baskets full of broken pieces did you take up?” They told him, “Seven.”

²¹Og hann sagði við þá: ,,Skiljið þér ekki enn?``

²¹He asked them, “Don’t you understand, yet?”

²²Þeir koma nú til Betsaídu. Þar færa menn til Jesú blindan mann og biðja, að hann snerti hann.

²²He came to Bethsaida. They brought a blind man to him, and begged him to touch him.

²³Hann tók í hönd hins blinda, leiddi hann út úr þorpinu, skyrpti í augu hans, lagði hendur yfir hann og spurði: ,,Sér þú nokkuð?``

²³He took hold of the blind man by the hand, and brought him out of the village. When he had spit on his eyes, and laid his hands on him, he asked him if he saw anything.

²⁴Hann leit upp og mælti: ,,Ég sé menn, ég greini þá líkt og tré, þeir ganga.``

²⁴He looked up, and said, “I see men; for I see them like trees walking.”

²⁵Þá lagði hann aftur hendur yfir augu hans, og nú sá hann skýrt, varð albata og heilskyggn á allt.

²⁵Then again he laid his hands on his eyes. He looked intently, and was restored, and saw everyone clearly.

²⁶Jesús sendi hann síðan heim til sín og sagði: ,,Inn í þorpið máttu ekki fara.``

²⁶He sent him away to his house, saying, “Don’t enter into the village, nor tell anyone in the village.”

²⁷Jesús fór nú ásamt lærisveinum sínum til þorpanna hjá Sesareu Filippí. Á leiðinni spurði hann lærisveina sína: ,,Hvern segja menn mig vera?``

²⁷Jesus went out, with his disciples, into the villages of Caesarea Philippi. On the way he asked his disciples, “Who do men say that I am?”

²⁸Þeir svöruðu honum: ,,Jóhannes skírara, aðrir Elía og aðrir einn af spámönnunum.``

²⁸They told him, “John the Baptizer, and others say Elijah, but others: one of the prophets.”

²⁹Og hann spurði þá: ,,En þér, hvern segið þér mig vera?`` Pétur svaraði honum: ,,Þú ert Kristur.``

²⁹He said to them, “But who do you say that I am?” Peter answered, “You are the Christ.”

³⁰Og hann lagði ríkt á við þá að segja engum frá sér.

³⁰He commanded them that they should tell no one about him.

³¹Þá tók hann að kenna þeim: ,,Mannssonurinn á margt að líða, honum mun útskúfað verða af öldungum, æðstu prestum og fræðimönnum, hann mun líflátinn, en upp rísa eftir þrjá daga.``

³¹He began to teach them that the Son of Man must suffer many things, and be rejected by the elders, the chief priests, and the scribes, and be killed, and after three days rise again.

³²Þetta sagði hann berum orðum. En Pétur tók hann á einmæli og fór að átelja hann.

³²He spoke to them openly. Peter took him, and began to rebuke him.

³³Jesús sneri sér við, leit til lærisveina sinna, ávítaði Pétur og sagði: ,,Vík frá mér, Satan, eigi hugsar þú um það, sem Guðs er, heldur það, sem manna er.``

³³But he, turning around, and seeing his disciples, rebuked Peter, and said, “Get behind me, Satan! For you have in mind not the things of God, but the things of men.”

³⁴Og hann kallaði til sín mannfjöldann ásamt lærisveinum sínum og sagði við þá: ,,Hver sem vill fylgja mér, afneiti sjálfum sér, taki kross sinn og fylgi mér.

³⁴He called the multitude to himself with his disciples, and said to them, “Whoever wants to come after me, let him deny himself, and take up his cross, and follow me.

³⁵Því að hver sem vill bjarga lífi sínu, mun týna því, og hver sem týnir lífi sínu vegna mín og fagnaðarerindisins, mun bjarga því.

³⁵ For whoever wants to save his life will lose it; and whoever will lose his life for my sake and the sake of the Good News will save it.

³⁶Hvað stoðar það manninn að eignast allan heiminn, en fyrirgjöra sálu sinni?

³⁶ For what does it profit a man, to gain the whole world, and forfeit his life?

³⁷Eða hvað gæti maður látið til endurgjalds fyrir sálu sína?En þann sem blygðast sín fyrir mig og mín orð hjá þessari ótrúu, syndugu kynslóð, mun Mannssonurinn blygðast sín fyrir, er hann kemur í dýrð föður síns með heilögum englum.``

³⁷ For what will a man give in exchange for his life?

³⁸En þann sem blygðast sín fyrir mig og mín orð hjá þessari ótrúu, syndugu kynslóð, mun Mannssonurinn blygðast sín fyrir, er hann kemur í dýrð föður síns með heilögum englum.``

³⁸ For whoever will be ashamed of me and of my words in this adulterous and sinful generation, the Son of Man also will be ashamed of him, when he comes in the glory of his Father with the holy angels.”