¹Þegar hann sá mannfjöldann, gekk hann upp á fjallið. Þar settist hann, og lærisveinar hans komu til hans.

¹Seeing the multitudes, he went up onto the mountain. When he had sat down, his disciples came to him.

²Þá lauk hann upp munni sínum, kenndi þeim og sagði:

²He opened his mouth and taught them, saying,

³,,Sælir eru fátækir í anda, því að þeirra er himnaríki.

³ “Blessed are the poor in spirit, for theirs is the Kingdom of Heaven. Isaiah 57:15; 66:2

⁴Sælir eru sorgbitnir, því að þeir munu huggaðir verða.

⁴ Blessed are those who mourn, for they shall be comforted. Isaiah 61:2; 66:10,13

⁵Sælir eru hógværir, því að þeir munu jörðina erfa.

⁵ Blessed are the gentle, for they shall inherit the earth. or, land. Psalm 37:11

⁶Sælir eru þeir, sem hungrar og þyrstir eftir réttlætinu, því að þeir munu saddir verða.

⁶ Blessed are those who hunger and thirst after righteousness, for they shall be filled.

⁷Sælir eru miskunnsamir, því að þeim mun miskunnað verða.

⁷ Blessed are the merciful, for they shall obtain mercy.

⁸Sælir eru hjartahreinir, því að þeir munu Guð sjá.

⁸ Blessed are the pure in heart, for they shall see God.

⁹Sælir eru friðflytjendur, því að þeir munu Guðs börn kallaðir verða.

⁹ Blessed are the peacemakers, for they shall be called children of God.

¹⁰Sælir eru þeir, sem ofsóttir eru fyrir réttlætis sakir, því að þeirra er himnaríki.

¹⁰ Blessed are those who have been persecuted for righteousness’ sake, for theirs is the Kingdom of Heaven.

¹¹Sælir eruð þér, þá er menn smána yður, ofsækja og ljúga á yður öllu illu mín vegna.

¹¹ “Blessed are you when people reproach you, persecute you, and say all kinds of evil against you falsely, for my sake.

¹²Verið glaðir og fagnið, því að laun yðar eru mikil á himnum. Þannig ofsóttu þeir spámennina, sem voru á undan yður.

¹² Rejoice, and be exceedingly glad, for great is your reward in heaven. For that is how they persecuted the prophets who were before you.

¹³Þér eruð salt jarðar. Ef saltið dofnar, með hverju á að selta það? Það er þá til einskis nýtt, menn fleygja því og troða undir fótum.

¹³ “You are the salt of the earth, but if the salt has lost its flavor, with what will it be salted? It is then good for nothing, but to be cast out and trodden under the feet of men.

¹⁴Þér eruð ljós heimsins. Borg, sem á fjalli stendur, fær ekki dulist.

¹⁴ You are the light of the world. A city located on a hill can’t be hidden.

¹⁵Ekki kveikja menn heldur ljós og setja undir mæliker, heldur á ljósastiku, og þá lýsir það öllum í húsinu.

¹⁵ Neither do you light a lamp, and put it under a measuring basket, but on a stand; and it shines to all who are in the house.

¹⁶Þannig lýsi ljós yðar meðal mannanna, að þeir sjái góð verk yðar og vegsami föður yðar, sem er á himnum.

¹⁶ Even so, let your light shine before men; that they may see your good works, and glorify your Father who is in heaven.

¹⁷Ætlið ekki, að ég sé kominn til að afnema lögmálið eða spámennina. Ég kom ekki til að afnema, heldur uppfylla.

¹⁷ “Don’t think that I came to destroy the law or the prophets. I didn’t come to destroy, but to fulfill.

¹⁸Sannlega segi ég yður: Þar til himinn og jörð líða undir lok, mun ekki einn smástafur eða stafkrókur falla úr lögmálinu, uns allt er komið fram.

¹⁸ For most certainly, I tell you, until heaven and earth pass away, not even one smallest letter literally, iota or one tiny pen stroke or, serif shall in any way pass away from the law, until all things are accomplished.

¹⁹Hver sem því brýtur eitt af þessum minnstu boðum og kennir öðrum það, mun kallast minnstur í himnaríki, en sá, sem heldur þau og kennir, mun mikill kallast í himnaríki.

¹⁹ Whoever, therefore, shall break one of these least commandments, and teach others to do so, shall be called least in the Kingdom of Heaven; but whoever shall do and teach them shall be called great in the Kingdom of Heaven.

²⁰Ég segi yður: Ef réttlæti yðar ber ekki af réttlæti fræðimanna og farísea, komist þér aldrei í himnaríki.

²⁰ For I tell you that unless your righteousness exceeds that of the scribes and Pharisees, there is no way you will enter into the Kingdom of Heaven.

²¹Þér hafið heyrt, að sagt var við forfeðurna: ,Þú skalt ekki morð fremja. Sá sem morð fremur, skal svara til saka fyrir dómi.`

²¹ “You have heard that it was said to the ancient ones, ‘You shall not murder;’ Exodus 20:13 and ‘Whoever shall murder shall be in danger of the judgment.’

²²En ég segi yður: Hver sem reiðist bróður sínum, skal svara til saka fyrir dómi. Sá sem hrakyrðir bróður sinn skal svara til saka fyrir ráðinu og hver sem svívirðir hann, hefur unnið til eldsvítis.

²² But I tell you, that everyone who is angry with his brother without a cause NU omits “without a cause”. shall be in danger of the judgment; and whoever shall say to his brother, ‘Raca “Raca” is an Aramaic insult, related to the word for “empty” and conveying the idea of empty-headedness. !’ shall be in danger of the council; and whoever shall say, ‘You fool!’ shall be in danger of the fire of Gehenna. or, Hell

²³Sértu því að færa fórn þína á altarið og minnist þess þar, að bróðir þinn hefur eitthvað á móti þér,

²³ “If therefore you are offering your gift at the altar, and there remember that your brother has anything against you,

²⁴þá skaltu skilja gjöf þína eftir fyrir framan altarið, fara fyrst og sættast við bróður þinn, koma síðan og færa fórn þína.

²⁴ leave your gift there before the altar, and go your way. First be reconciled to your brother, and then come and offer your gift.

²⁵Vertu skjótur til sátta við andstæðing þinn, meðan þú ert enn á vegi með honum, til þess að hann selji þig ekki dómaranum í hendur og dómarinn þjóninum og þér verði varpað í fangelsi.

²⁵ Agree with your adversary quickly, while you are with him in the way; lest perhaps the prosecutor deliver you to the judge, and the judge deliver you to the officer, and you be cast into prison.

²⁶Sannlega segi ég þér: Eigi munt þú komast út þaðan, fyrr en þú hefur borgað síðasta eyri.

²⁶ Most certainly I tell you, you shall by no means get out of there, until you have paid the last penny. literally, kodrantes. A kodrantes was a small copper coin worth about 2 lepta (widow’s mites)—not enough to buy very much of anything.

²⁷Þér hafið heyrt, að sagt var: ,Þú skalt ekki drýgja hór.`

²⁷ “You have heard that it was said, TR adds “to the ancients,” ‘You shall not commit adultery;’ Exodus 20:14

²⁸En ég segi yður: Hver sem horfir á konu í girndarhug, hefur þegar drýgt hór með henni í hjarta sínu.

²⁸ but I tell you that everyone who gazes at a woman to lust after her has committed adultery with her already in his heart.

²⁹Ef hægra auga þitt tælir þig til falls, þá ríf það úr og kasta frá þér. Betra er þér, að einn lima þinna glatist, en öllum líkama þínum verði kastað í helvíti.

²⁹ If your right eye causes you to stumble, pluck it out and throw it away from you. For it is more profitable for you that one of your members should perish, than for your whole body to be cast into Gehenna. or, Hell

³⁰Ef hægri hönd þín tælir þig til falls, þá sníð hana af og kasta frá þér. Betra er þér, að einn lima þinna glatist, en allur líkami þinn fari til helvítis.

³⁰ If your right hand causes you to stumble, cut it off, and throw it away from you. For it is more profitable for you that one of your members should perish, than for your whole body to be cast into Gehenna. or, Hell

³¹Þá var og sagt: ,Sá sem skilur við konu sína, skal gefa henni skilnaðarbréf.`

³¹ “It was also said, ‘Whoever shall put away his wife, let him give her a writing of divorce,’ Deuteronomy 24:1

³²En ég segi yður: Hver sem skilur við konu sína, nema fyrir hórsök, verður til þess, að hún drýgir hór. Og sá sem gengur að eiga fráskilda konu, drýgir hór.

³² but I tell you that whoever puts away his wife, except for the cause of sexual immorality, makes her an adulteress; and whoever marries her when she is put away commits adultery.

³³Enn hafið þér heyrt, að sagt var við forfeðurna: ,Þú skalt ekki vinna rangan eið, en halda skaltu eiða þína við Drottin.`

³³ “Again you have heard that it was said to them of old time, ‘You shall not make false vows, but shall perform to the Lord your vows,’

³⁴En ég segi yður, að þér eigið alls ekki að sverja, hvorki við himininn, því hann er hásæti Guðs,

³⁴ but I tell you, don’t swear at all: neither by heaven, for it is the throne of God;

³⁵né við jörðina, því hún er skör fóta hans, né við Jerúsalem, því hún er borg hins mikla konungs.

³⁵ nor by the earth, for it is the footstool of his feet; nor by Jerusalem, for it is the city of the great King.

³⁶Og eigi skaltu sverja við höfuð þitt, því að þú getur ekki gjört eitt hár hvítt eða svart.

³⁶ Neither shall you swear by your head, for you can’t make one hair white or black.

³⁷En þegar þér talið, sé já yðar já og nei sé nei. Það sem umfram er, kemur frá hinum vonda.

³⁷ But let your ‘Yes’ be ‘Yes’ and your ‘No’ be ‘No.’ Whatever is more than these is of the evil one.

³⁸Þér hafið heyrt, að sagt var: ,Auga fyrir auga og tönn fyrir tönn.`

³⁸ “You have heard that it was said, ‘An eye for an eye, and a tooth for a tooth.’ Exodus 21:24; Leviticus 24:20; Deuteronomy 19:21

³⁹En ég segi yður: Rísið ekki gegn þeim, sem gerir yður mein. Nei, slái einhver þig á hægri kinn, þá bjóð honum einnig hina.

³⁹ But I tell you, don’t resist him who is evil; but whoever strikes you on your right cheek, turn to him the other also.

⁴⁰Og vilji einhver þreyta lög við þig og hafa af þér kyrtil þinn, gef honum eftir yfirhöfnina líka.

⁴⁰ If anyone sues you to take away your coat, let him have your cloak also.

⁴¹Og neyði einhver þig með sér eina mílu, þá far með honum tvær.

⁴¹ Whoever compels you to go one mile, go with him two.

⁴²Gef þeim, sem biður þig, og snú ekki baki við þeim, sem vill fá lán hjá þér.

⁴² Give to him who asks you, and don’t turn away him who desires to borrow from you.

⁴³Þér hafið heyrt, að sagt var: ,Þú skalt elska náunga þinn og hata óvin þinn.`

⁴³ “You have heard that it was said, ‘You shall love your neighbor, Leviticus 19:18 and hate your enemy. not in the Bible, but see Qumran Manual of Discipline Ix, 21-26 ’

⁴⁴En ég segi yður: Elskið óvini yðar, og biðjið fyrir þeim, sem ofsækja yður,

⁴⁴ But I tell you, love your enemies, bless those who curse you, do good to those who hate you, and pray for those who mistreat you and persecute you,

⁴⁵svo að þér reynist börn föður yðar á himnum, er lætur sól sína renna upp yfir vonda sem góða og rigna yfir réttláta sem rangláta.

⁴⁵ that you may be children of your Father who is in heaven. For he makes his sun to rise on the evil and the good, and sends rain on the just and the unjust.

⁴⁶Þótt þér elskið þá, sem yður elska, hver laun eigið þér fyrir það? Gjöra ekki tollheimtumenn hið sama?

⁴⁶ For if you love those who love you, what reward do you have? Don’t even the tax collectors do the same?

⁴⁷Og hvað er það, þótt þér heilsið bræðrum yðar einum. Gjöra heiðnir menn ekki hið sama?Verið þér því fullkomnir, eins og faðir yðar himneskur er fullkominn.

⁴⁷ If you only greet your friends, what more do you do than others? Don’t even the tax collectors NU reads “Gentiles” instead of “tax collectors”. do the same?

⁴⁸Verið þér því fullkomnir, eins og faðir yðar himneskur er fullkominn.

⁴⁸ Therefore you shall be perfect, just as your Father in heaven is perfect.