Kekchi

Zarma

Proverbs

25

1Joßcan ajcuiß li âtin aßin. Yebil xban li rey Salomón. Queßtzîbâc retalil xbaneb li cuînk li queßcßanjelac chiru laj Ezequías lix reyeb laj Judá.
1 Woone yaŋ mo Suleymanu yaasayyaŋ no, kaŋ Yahuda bonkoono Hezeciya borey hantum:
2Naqßueheß xlokßal li Dios nak cuan li cßaßak re ru tixcanab chi mukmu. Ut naqßueheß ajcuiß xlokßal li rey nak tixtau ru li cßaßru mukmu.
2 Irikoy darza no i ma hariyaŋ tugu, Amma bonkooney beeray ga ti i ma sanni fintal.
3Mâ ani nataßoc ru joß najtil cuan li choxa ut chanru lix chamal li chßochß. Joßcan ajcuiß lix cßaßuxeb li rey. Mâ ani nataßoc ru.
3 Beeney kuuyaŋo, da ganda guusuyaŋo, Da bonkooney biney, i kulu si fintal.
4Cui na-isîc lix tzßajnil li plata, laj tenol chßîchß naru naxyîb li châbil kßol chiru.
4 I ma ziibi kaa nzarfu ra, Sintili mo ga fatta, zam goy teeyaŋ hari no.
5Joßcan ajcuiß nak têrisiheb chi cßanjelac chiru li rey li incßaß useb xnaßleb re nak lix cuanquilal li rey tâcanâk chi xakxo saß xnaßaj xban li tîquilal naxbânu.
5 I ma boro laaley ganandi ka kaa bonkooney jine, A karga mo ga sinji adilitaray ra.
6Mênimobresi êrib chiru li rey ut incßaß têqßue êrib saß xnaßajeb li nînkeb xcuanquil.
6 Ma si ni boŋ zamu bonkooni jine, Ma si kay mo aru beerey kayyaŋ nangu ra.
7Kßaxal us nak toj teßxye âcue, “Numen chak arin chi ubej,” chiru nak teßxcßut âxutân chiruheb li xnînkaleb ru.
7 Zama i ma ne ni se: «Hay! Kaaru ka kaa neewo» ga bisa i ma ni kaynandi boro beeri jine, Nga kaŋ ni moy di.
8Li cßaßru tâcuil riqßuin xnakß âcuu incßaß tatxic saß junpât chixyebal chiruheb laj rakol âtin xban nak mâre cuan junak chic tâxic chixyebal nak incßaß yâl li yôcat chixyebal ut mâre incßaß chic tâtau cßaßru tatsumênk cuiß.
8 Ma si fatta nda cahãyaŋ yanje teeyaŋ se, Zama a ma si ciya kokor banda ni ma jaŋ haŋ kaŋ ni ga te waati kaŋ ni gorokasin na ni haawandi.
9Us nak tânau xcolbal âcuib chiruheb li ani teßjitok âcue. Abanan mâserakßi chiru jalan li cßaßru cuan chi mukmu.
9 Ma ni sanni fintalyaŋ te, Nin da ni gorokasin hinne game ra, Ma si boro fo gundu bangandi.
10Mâre ani tâabînk âcue ut li cßaßru xabânu tânaßekß ut mâcßaß chic cßaßru tâbânu re xyîbanquil ru.
10 A ma si ciya nga, bora kaŋ maa din ma ni foy, ni goy yaamey baaro mo si ban.
11Junak châbil âtin saß xkßehil, aßan chanchan jun li châbil manzana yîbanbil riqßuin oro ut qßuebil lix sahob ru riqßuin plata.
11 Sanni kaŋ hagu nga alwaati ra, A ga hima wura gudeyaŋ nzarfu cillayaŋ ra.
12Kßaxal lokß li ani narabi lix kßusbal. Chanchan li matkßab ut li kßol yîbanbil riqßuin châbil oro.
12 Danga wura hanga korbay da taalam wura kaŋ i ziiri, Yaadin no boro kaŋ go ga kaseeti nda laakal ga hima hanga kaŋ ga sanni gana se.
13Kßaxal lokß li châbil takl chokß re li ani nataklan re. Naxqßue xsahil xchßôl lix patrón. Chanchan xquehal li sakbach chiru li cutan tik ru.
13 Danga neezu* yeeno cine heemar waate, Yaadin mo no diya cimikoy ga hima borey kaŋ n'a donton yaŋ se, Zama a ga nga koyey biney yeenandi.
14Li ani naxnimobresi rib chixyebal nak nabal naxqßue ut mâcßaß naxqßue, li jun aßan chanchan li ikß ut li chok li mâcßaß hab chi saß.
14 Danga beene hirriyaŋ da haw kaŋ sinda hari, Yaadin mo no boro kaŋ ga fooma te da nga nooyaŋey tangari boŋ.
15Li ani nim xcuyum naxcubsi xjoskßil li cuan xcuanquil. Li kßunil âtin naxtenkßa xjalbal xcßaßux junak li kßaxal cau xchßôl.
15 Suuru kuuku no i ga ciitiko candi nd'a, Deene kaŋ ga baan mo ga biri ceeri.
16Cui tâtau li xyaßal cab mâtzaca nabal. Caßaj cuiß tzßakal tâtzaca. Cui tâtzaca chi nabal, mâre tatxqßue chi xaßcuac.
16 Ni du yu, wala? To. Ma ŋwa haŋ kaŋ ga wasa ni se, Zama ni ma si bini nd'a ka kungu, Hala ni m'a yeeri.
17Joßcan ut nak tâcuulaßani junak lâ cuamîg, mâbânu chi cocß aj xsaß xban nak cui yôcat chi xic rajlal riqßuin naru natitzß châcuilbal ut xicß chic tatril.
17 Ni ce ma si taamu ni gorokasin kwaara kala alwaati-alwaati, Zama a ma si farga nda nin, Hal a ma konna nin.
18Li ani naxyoßob ticßtiß chirix li ramîg, aßan naxbânu raylal re. Chanchan junak li martillo, malaj junak li chßîchß caß pacßal xkßesnal, malaj ut chanchan li tzimaj kßes rußuj.
18 Boro kaŋ ga tangari seeda te nga gorokasin boŋ wo goobu, da takuba, Da hangaw kaŋ meyo gonda deene no.
19Chanchan nak ra li ruch ke, malaj ut chanchan tokol junak li kok cui takacßojob kachßôl saß xbên junak incßaß us xnaßleb saß xkßehil li rahil chßôlej.
19 D'i de naanay ŋwaako gaa taabi jirbey ra, Danga hinje kaŋ ceeri no, wala ce kaŋ goori.
20Li ani naxic chi bichânc riqßuin junak ra saß xchßôl, aßan naxqßue xtzßakob xrahil xchßôl. Chanchan nak naxqßue vinagre saß lix yocßolal malaj ut narisi li rakß nak yô li que.
20 Danga boro kaŋ ga kwaay kaa hargu waate, Danga boosay hari soso ra, Yaadin mo no boro kaŋ ga doon bine-saray-koy se ga hima.
21Cui li xicß na-iloc âcue tâtzßocâk, qßue chi cuaßac. Ut cui tâchakik re, qßue chi ucßac.
21 Da ni ibara haray, M'a no ŋwaari a ma ŋwa. D'a jaw, m'a no hari a ma haŋ.
22Cui tâbânu re chi joßcan kßaxal cuißchic xutânal tâêlk. Chanchan nak yôcat chixqßuebal li ru xam saß xjolom. Ut li Dios tixqßue âkßajcâmunquil.
22 Zama woodin teeyaŋ gaa no ni ga danj'ize gusam a boŋo boŋ. Rabbi ga ni no alhakku mo.
23Li ikß li nachal saß li norte naxcßam chak li hab. Joßcan ajcuiß nak li ani naâtinac saß joskßil naxchikß xjoskßil li yô chi abînc re.
23 Azawa kambe haw ga kande hari. Yaadin mo no deene mimandakom ga moyduma sarayaŋ candi ka kande.
24Kßaxal us li cuânc saß junak cab nebaß chiru li cuânc saß junak xnimal ru cab riqßuin junak ixakilbej junes pletic naxbânu.
24 Boro ma goro lokoto ra fu boŋ ga bisa boro ma goro fu beeri ra wayboro kosongukoy banda.
25Li châbil esilal li nachal chak saß najtil naßajej naxqßue xsahil chßôlej joß li châbil haß li narucß li tâchakik re.
25 Danga hari yeeno boro kaŋ farga se, Yaadin mo no baaru hanno kaŋ fun laabu mooro ga hima.
26Li tîc xchßôl li naxqßue rib saß rukßeb li incßaß useb xnaßleb, aßan chanchan jun li haß li naxrepuelti rib ru ut naxcuaclesi li tzßaj li cuan chi rubel.
26 Danga bangu kaŋ butugu, wala day kaŋ ziibi, Yaadin mo no adilante ga hima kaŋ bare ka teeni boro laaley jine.
27Incßaß us xtzacanquil li xyaßal cab chi nabal. Joßcan ajcuiß xsicßbal li lokßal incßaß us.Li ani incßaß naxnau xcuybal rib, aßan chanchan jun li tenamit xiu xiu cuan xban nak incßaß sutsu saß tzßac.
27 Yu ŋwaari boobo si boori. Yaadin mo no a mana hagu borey ma darza ceeci ngey boŋ se.
28Li ani incßaß naxnau xcuybal rib, aßan chanchan jun li tenamit xiu xiu cuan xban nak incßaß sutsu saß tzßac.
28 Bora kaŋ mana hin nga boŋ ga hima kwaara kaŋ bagu, Kaŋ birni cinari mana cindi a se.