1Mokon chic nak ac xcßulman chixjunil li cßaßak re ru aßin nak eb laj Israel cuanqueb saß tîquilal chiru li Kâcuaß, quichal laj Senaquerib lix reyeb laj Asiria ut qui-oc saß xchßochßeb laj Judá. Quixqßue lix naßajeb nachß riqßuineb li tenamit li sutsûqueb saß tzßac re teßxcol cuiß ribeb. Li cuan saß lix cßaßux, aßan rêchaninquileb li tenamit aßan.
1Hizkiyanın RABbe bağlılıkla yaptığı bu hizmetlerden sonra Asur Kralı Sanherib gelip Yahudaya saldırdı. Surlu kentleri ele geçirmek amacıyla onları kuşattı.
2Li rey Ezequías quixqßue retal nak queßcuulac laj Senaquerib ut quixnau nak teßraj pletic riqßuineb laj Jerusalén.
2Sanheribin Yeruşalimle savaşmaya hazırlandığını duyan Hizkiya,
3Quixtakla xbokbaleb li nequeßtenkßan re joß ajcuiß li nequeßtaklan saß xbêneb li soldado. Quixye reheb nak teßbutßmânk chixjunil li yußam haß li cuan chirix li tenamit. Ut eb aßan queßxcßul xchßôleb li quixye.
3kentin dışındaki pınarları kapatma konusunda önderlerine ve ordu komutanlarına danıştı. Onlar da onu desteklediler.
4Nabaleb li cuînk queßxchßutub ribeb ut queßxbutß chixjunil li yußam haß joß ajcuiß li rok haß li nanumeß saß chixjunil li chßochß. Queßxye chi ribileb rib: —Takabutßeb li haß re nak incßaß teßxtau xhaßeb laj Asiria nak teßchâlk chi pletic kiqßuin, chanqueb.
4Böylece birçok kişi toplandı. ‹‹Neden Asur Kralı gelip bol su bulsun?›› diyerek bütün pınarları ve ülkenin ortasından akan dereyi kapadılar.
5Ut laj Ezequías quixcacuubresi xchßôl. Quixqßue chi yîbâc chixjunil li tzßac li tßanenak. Ut quixyîbeb cuißchic li cab li najt xteram saß xbên li tzßac re teßxcol cuiß ribeb. Quixqßue ajcuiß chi yîbâc jun chic li nimla tzßac chirix li tenamit. Quixyîb chi us li cab li nequeßxcol cuiß ribeb, Milo xcßabaß, li cuan saß lix tenamit laj David. Ut quixqßue chi yîbâc nabal li chßîchß re pletic ut re xcolbal reheb xchßôl.
5Hizkiya gücünü toplayarak surun yıkılmış bölümlerini onarttı, üstüne kuleler yaptırdı. Dışardan bir sur daha yaptırarak Davut Kentinde Milloyu sağlamlaştırdı. Bunların yanısıra, çok sayıda silah ve kalkan hazırlattı.
6Quixxakabeb li teßtaklânk saß xbêneb li soldado ut quixchßutubeb chixjunileb cuan cuiß li oquebâl chire li tenamit re tââtinak riqßuineb. Quixqßue xcacuilal xchßôleb ut quixye reheb:
6Halka komutanlar atadı. Sonra onları kent kapısı yakınındaki alanda toplayarak şöyle yüreklendirdi:
7Michßinan êchßôl. Cheqßuehak ban êchßôl ut cheyalak êkße. Mexxucuac chiru lix reyeb laj Asiria chi moco chiruheb li qßuila soldado li cuanqueb chak rochben xban nak lâo moco kajunes ta.
7‹‹Güçlü ve yürekli olun! Asur Kralından ve yanındaki büyük ordudan korkmayın, yılmayın. Çünkü bizimle olan onunla olandan daha üstündür.
8Yal cuînkeb li cuanqueb rochben aßan. Abanan li Kâcuaß li kaDios cuan kiqßuin lâo chikatenkßanquil. Aßan tâtenkßânk ke chi pletic, chan. Ut eb li tenamit queßxcacuubresi xchßôleb riqßuin li cßaßru quixye laj Ezequías lix reyeb laj Judá.
8Ondaki güç insansaldır; bizdeki güç ise bize yardım eden ve bizden yana savaşan Tanrımız RABdir.›› Yahuda Kralı Hizkiyanın bu sözleri halka güven verdi.
9Nak laj Senaquerib lix reyeb laj Asiria yô chi pletic riqßuineb li tenamit Laquis, quixtaklaheb lix takl Jerusalén chi âtinac riqßuin laj Ezequías lix reyeb laj Judá, ut riqßuineb ajcuiß chixjunileb li cuanqueb Jerusalén.
9Asur Kralı Sanherib, bütün ordusuyla Lakiş Kentini kuşatırken, subayları aracılığıyla Yahuda Kralı Hizkiyaya ve Yeruşalimde yaşayan Yahuda halkına şu haberi gönderdi:
10Eb li takl queßxye reheb: —Joßcaßin naxye êre laj Senaquerib lix reyeb laj Asiria, “¿Ani aj iqßuin cßojcßo êchßôl? ¿Cßaßut nak nequexcana saß lê tenamit Jerusalén chi mâcßaß êcßaßux? ¿Ma incßaß nequeqßue retal nak sutsu lê tenamit kaban?
10‹‹Asur Kralı Sanherib şöyle diyor: ‹Neye güvenerek Yeruşalimde kuşatma altında kalıyorsunuz?›
11Laj Ezequías yô chêbalakßinquil nak naxye êre nak li Kâcuaß lê Dios tâcolok êre saß cuukß lâin, lix reyeb laj Asiria. Lâin texincanab chi câmc xban cueßej ut chaki el.
11Hizkiya, ‹Tanrımız RAB bizi Asur Kralının elinden kurtaracak› diyerek sizi kandırıyor. Sizi kıtlığa ve susuzluğa terk edip ölüme sürüklüyor.
12¿Ma mâcuaß ta biß laj Ezequías li qui-isin reheb li artal saß li naßajej li najt xteram li nequelokßoni cuiß lê Dios? ¿Ma mâcuaß ta biß aßan li quiyehoc reheb laj Jerusalén ut eb laj Judá nak caßaj cuiß saß li artal li cuan Jerusalén teßlokßonînk ut teßxcßat li incienso?
12Tanrının tapınma yerlerini, sunaklarını ortadan kaldıran, Yahuda ve Yeruşalim halkına, ‹Tek bir sunağın önünde tapınacak, onun üzerinde buhur yakacaksınız› diyen Hizkiya değil mi bu?
13¿Ma incßaß ta biß nequenau nak eb lin xeßtônil yucuaß ut lâin quikêchani chixjunileb li tenamit li cuanqueb saß ruchichßochß? ¿Ma quiru ta biß queßcoleß xban lix Dioseb li tenamit aßan? ¿Ma quiru ta biß queßcoleß saß cuukß lâin?
13Benim ve atalarımın öbür ülkelerin halklarına neler yaptığımızı bilmiyor musunuz? Ulusların ilahlarından hangisi ülkesini benim elimden kurtarabildi?
14¿Ma cuan ta biß junak dios saß xyânkeb li xnînkal ru tenamit li quiru raj quicoloc reheb li tenamit aßan saß rukßeb lin xeßtônil yucuaß nak queßsacheß ruheb? ¿Chanru nak nequecßoxla nak texcolekß saß cuukß xban lê Dios lâex?
14Atalarımın büsbütün yok ettiği bu ulusların ilahlarından hangisi halkını elimden kurtarabildi ki, Tanrınız sizi elimden kurtarabilsin?
15Joßcan nak mêcanab êrib chixbalakßi laj Ezequías. Mêpâb li cßaßru tixye xban nak mâ jun dios cuan saß eb li tenamit quiru xcolbaleb li tenamit saß cuukß ut saß rukßeb lin xeßtônil yucuaß. ¿Ma tojaß ta chic lê Dios lâex târûk tâcolok êre saß cuukß?” chan.
15Hizkiyanın sizi kandırıp aldatmasına izin vermeyin! Ona güvenmeyin! Çünkü hiçbir ulusun, krallığın ilahlarından bir teki bile halkını elimden ya da atalarımın elinden kurtaramamıştır! Tanrınız kim ki sizi elimden kurtarsın?››
16Toj cuan chic cßaßak re ru queßxye re xhobbal li Kâcuaß Dios ut laj Ezequías laj cßanjel chiru.
16Sanheribin subayları RAB Tanrıya ve kulu Hizkiyaya karşı daha birçok şey söylediler.
17Ut cuan ajcuiß li hu quixtzßîba laj Senaquerib. Saß li hu aßan quixmajecua li Kâcuaß lix Dioseb laj Israel ut quixye chi joßcaßin: —Cui lix dioseb li xnînkal ru tenamit incßaß queßxcol li tenamit saß cuukß, joßcan ajcuiß lix Dios laj Ezequías incßaß târûk tixcol lix tenamit saß cuukß, chan.
17Sanherib İsrailin Tanrısı RABbi aşağılamak için yazdığı mektuplarda da şöyle diyordu: ‹‹Öteki ulusların tanrıları halklarını elimden kurtaramadıkları gibi, Hizkiyanın Tanrısı da halkını elimden kurtaramayacak.››
18Queßxjap reheb chi cau chi âtinac riqßuineb li tenamit li cuanqueb saß xbên li tzßac saß hebreo li râtinobâleb laj Israel yal re xqßuebal xxiuheb re nak naru teßrêchani li tenamit.
18Sonra kenti ele geçirmek amacıyla surun üstündeki Yeruşalim halkını korkutup yıldırmak için Yahudi dilinde bağırdılar.
19Queßxhob li Kâcuaß lix Dioseb laj Jerusalén ut queßxjuntakßêta riqßuineb lix dioseb li tenamit li cuanqueb saß ruchichßochß, eb li dios yal yîbanbileb riqßuin rukß cuînk.
19Üstelik dünyanın öteki uluslarının insan eliyle yapılmış ilahlarından söz edercesine Yeruşalimin Tanrısından söz ettiler.
20Joßcan nak li rey Ezequías ut li profeta Isaías li ralal laj Amoz queßtijoc ut queßxtzßâma xtenkßanquileb chiru li Dios cuan saß choxa.
20Bunun üzerine Kral Hizkiya ile Amots oğlu Peygamber Yeşaya dua edip Tanrıya yalvardılar.
21Ut li Kâcuaß Dios quixtakla jun li ángel re tixsach ruheb li cauheb rib chi pletic joß eb ajcuiß li nequeßcßamoc be saß xyânkeb ut li nequeßtaklan saß xbêneb lix soldado lix reyeb laj Asiria. Ut lix reyeb laj Asiria quisukßi saß lix tenamit chi yô xxutân. Nak qui-oc saß lix templo lix dios, eb li ralal queßxcamsi chi chßîchß.
21RAB bir melek göndererek Asur Kralının ordugahındaki bütün yiğit savaşçıları, önderleri, komutanları yok etti. Asur Kralı utanç içinde ülkesine döndü. Bir gün kendi ilahının tapınağına girdiğinde de oğullarından bazıları onu orada kılıçla öldürdüler.
22Joßcan nak li Kâcuaß quixcol laj Ezequías ut eb li cuanqueb Jerusalén saß rukß laj Senaquerib lix reyeb laj Asiria. Quixcoleb chiruheb chixjunileb. Ut quixqßueheb chi cuânc saß tuktûquil usilal riqßuineb chixjunileb li tenamit li cuanqueb chi xjun sutam.
22Böylece RAB Hizkiyayla Yeruşalimde yaşayanları Asur Kralı Sanheribin ve öbür düşmanlarının elinden kurtararak her yanda güvenlik içinde yaşamalarını sağladı.
23Nabaleb queßxcßam lix mayej Jerusalén ut queßxqßue re li Kâcuaß. Ut queßxqßue ajcuiß xmâtan laj Ezequías lix reyeb laj Judá. Nak ac xcßulman chixjunil aßan, cßajoß nak quiniman xcuanquil laj Ezequías chiruheb chixjunileb li tenamit.
23Yeruşalime gelen birçok kişi RABbe sunular, Yahuda Kralı Hizkiyaya da değerli armağanlar getirdi. O günden sonra Hizkiya bütün uluslar arasında saygınlık kazandı.
24Saß eb li cutan aßan laj Ezequías quichapeß xban jun nimla yajel ut câmc re. Abanan quitijoc chiru li Kâcuaß ut li Kâcuaß quirabi lix tij ut quixcßutbesi jun li milagro chiru.
24O günlerde Hizkiya ölümcül bir hastalığa yakalanınca, RABbe yalvardı. RAB yakarışını duyarak ona bir belirti verdi.
25Abanan laj Ezequías incßaß quixqßue saß xchßôl li usilal qui-ux re xban li Dios. Quixkßetkßeti ban rib. Joßcan nak quijoskßoß li Dios saß xbên laj Ezequías ut saß xbêneb laj Judá ut laj Jerusalén.
25Ne var ki, Hizkiya kendisine yapılan bu iyiliğe yaraşır biçimde davranmayıp büyüklendi. Bu yüzden RAB hem ona, hem Yahudaya, hem de Yeruşalime öfkelendi.
26Quiyotßeß xchßôl laj Ezequías ut quixcubsi rib chiru li Kâcuaß. Joßcan ajcuiß queßxbânu li cuanqueb Jerusalén. Joßcan nak li Kâcuaß incßaß quixqßueheb chixtojbal xmâqueb nak toj yoßyo laj Ezequías.
26Hizkiya ile Yeruşalimde yaşayanlar gururu bırakıp alçakgönüllü davranmaya başladılar. Bu sayede Hizkiyanın krallığı boyunca RABbin öfkesine uğramadılar.
27Laj Ezequías nabal lix biomal quicuan ut lix lokßal. Quixchßutub nabal lix plata, lix oro, ut lix châbil pec li terto xtzßak, joß ajcuiß lix sununquil ban, lix chßîchß ut chixjunil li cßaßak re ru terto xtzßak.
27Hizkiya çok zengin ve onurlu biriydi. Altını, gümüşü, değerli taşları, baharatı, kalkanları ve çeşit çeşit değerli eşyası için hazineler yaptırdı.
28Quixyîbeb li naßajej li tâxocmânk cuiß ru li trigo, li vino ut li aceite. Quixyîb ajcuiß lix naßajeb li qßuila pây ru chi xul joß li cuacax ut li carner.
28Ayrıca tahıl ambarları, yeni şarap ve zeytinyağı depoları, sığırlar için ahırlar, sürüler için ağıllar yaptırdı.
29Nabal li tenamit li quixyîb laj Ezequías ut nabaleb lix quetômk ut lix carner xban nak li Kâcuaß quirosobtesi ut quixqßue nabal lix biomal.
29Bunların yanısıra kendisi için kentler kurdurdu ve çok sayıda davar, sığır edindi. Tanrı ona çok büyük zenginlik vermişti.
30Laj Ezequías, aßan li quijaloc xbe li haß Gihón toj takecß saß lix yoßlebâl ut quixqßue chi bêc toj chi saß lix tenamit laj David saß xcaßyabâl li na-oc cuiß li sakße. Ut us qui-el riqßuin chixjunil li quixbânu.
30Gihon Pınarının yukarı ağzını kapayıp suyun Davut Kentinin batı yakasından aşağıya akmasını sağlayan da Hizkiyadır. Üstlendiği her işte başarılı oldu.
31Nak eb li cuanqueb xcuanquil Babilonia queßxtaklaheb lix takl chixpatzßbal chirix li sachba chßôlej li quicßulman Judá, li Dios quixcanab xjunes laj Ezequías chixsumenquil yal re xyalbal rix laj Ezequías. Quiraj rilbal cßaßru cuan saß xchßôl.
31Ama Babil önderlerinin ülkede gerçekleştirilen belirtiyi araştırmak için gönderdiği elçiler gelince, Tanrı Hizkiyayı denemek ve aklından geçenlerin hepsini öğrenmek için onu bıraktı.
32Chixjunil li cßaßak chic re ru li quixbânu laj Ezequías tzßîbanbil retalil xban li profeta Isaías li ralal laj Amoz saß li hu li tzßîbanbil cuiß retalil li quilajeßxbânu eb lix reyeb laj Judá ut lix reyeb laj Israel. Tzßîbanbil ajcuiß retalil chanru nak qui-uxtânan u.Laj Ezequías quicam ut quimukeß saß lix tenamit laj David saß li muklebâl li najt xteram. Chixjunileb laj Judá ut laj Jerusalén queßxqßue xlokßal nak quicam. Ut aß chic laj Manasés li ralal qui-oc chokß rey chokß rêkaj.
32Hizkiyanın yaptığı öbür işler ve RABbe bağlılığı Amots oğlu Peygamber Yeşayanın Yahuda ve İsrail krallarının tarihindeki görümünde yazılıdır.
33Laj Ezequías quicam ut quimukeß saß lix tenamit laj David saß li muklebâl li najt xteram. Chixjunileb laj Judá ut laj Jerusalén queßxqßue xlokßal nak quicam. Ut aß chic laj Manasés li ralal qui-oc chokß rey chokß rêkaj.
33Hizkiya ölüp atalarına kavuşunca, Davutoğulları'nın mezarlarının üst kesimine gömüldü. Bütün Yahuda ve Yeruşalim halkı onu saygıyla andı. Yerine oğlu Manaşşe kral oldu.