Malagasy

Zarma

Proverbs

1

1[Fitarihan-teny] Ny Ohabolan'i Solomona, zanak'i Davida, mpanjakan'ny Isiraely:
1 Israyla* bonkoono Suleymanu, Dawda ize yaasayey neeya:
2Hahalalana fahendrena sy fananarana, Ary hahafantarana ny tenin'ny fahalalana;
2 Zama i ma bay laakal nda dondonandiyaŋ gaa; I ma fahamay sanney fayanka mo.
3Hahazoana fananarana mampahahendry, Dia fahamarinana sy rariny ary fahitsiana;
3 Zama i ma dondonandiyaŋ ta laakal goy da adilitaray da cimi ciiti da sasabandiyaŋ ra.
4Hanomezam-pahendrena ho an'ny kely saina, Ary fahalalana sy fisainana mazava ho an'ny zatovo.
4 Zama i ma borey kaŋ si caram yaŋ no azanci, I ma bayray da fayanka mo no arwasu se.
5Aoka ny hendry hihaino ka hitombo saina; Ary aoka ny manam-panahy hahazo fitarihana tsara;
5 Zama laakalkooni ma maa ka tonton da bayray. Fahamante mo ma to saaware hanney gaa.
6Hahafantarana ohabolana sy fanoharana, Ary ny tenin'ny hendry sy ny teny saro-pantarina ataony.
6 Zama i ma yaasay da nga feerijo bay, I ma laakalkooney sanney da ngey misey mo bay.
7Ny fahatahorana an'i Jehovah no fiandoham-pahalalana; Fa ny adala manamavo ny fahendrena sy ny famaizana. Fananarana tsy hikambana amin'ny mpanao ratsy.
7 Rabbi humburkumay ya bayray sintinay no, Amma borey kaŋ yaŋ si caram ga donda laakal da dondonandiyaŋ.
8Anaka, mihainoa ny ana-drainao, Ary aza mahafoy ny lalàn-dreninao;
8 Ay izo, ma ni baaba cabe ta, Ni nya lordo mo, ni ma s'a furu.
9Fa fehiloha tsara tarehy amin'ny lohanao izany, Ary rado amin'ny vozonao.
9 Zama i ga te ni se gomni taalam ni boŋo gaa, Da hiiri mo ni jinda gaa.
10Anaka, raha taomin'ny mpanota ianao, Aza manaiky.
10 Ay izo, da zunubikooney na ni hiila-hiila, Ma si yadda.
11Raha hoy izy: Andeha hiaraka isika, Aoka isika hanotrika handatsa-drà; Andeha hamitsahantsika tsy ahoan-tsy ahoana ny tsy manan-tsiny;
11 D'i ne: «Ma kaa, iri ma koy care banda ka batandi ka wi. Iri ma gum mo borey kaŋ yaŋ sinda taali se sabaabu kulu si.
12Aoka isika hitelina azy velona tahaka ny fitelin'ny fiainan-tsi-hita Ary hanao azy teli-moka toy ny latsaka any an-davaka;[Heb. Sheola]
12 Iri m'i gon da fundi, danga Alaahara cine, I afo kulu sukutum, Danga borey kaŋ yaŋ ga gunguray hala guusu ra.
13Dia ho azontsika ny fananana sarobidy rehetra, Ka hofenointsika babo ny tranontsika;
13 Iri ga arzaka darzakoy yaŋ gar, dumi-dumi, Iri g'iri windey toonandi nda nooru.
14Avia mba hiara-miloka eto aminay; Aoka ho iray ihany ny kitapom-bolantsika rehetra:
14 Kala ni ma margu nda iri, Iri kulu, iri ga te nooru foolo folloŋ.»
15Anaka, aza miara-dalana aminy ianao; Arovy ny tongotrao tsy hankamin'ny alehany;
15 Ay izo, ma si margu nd'ey fondo. Ma ni ce hibandi ka kaa i laawalo gaa.
16Fa ny tongony mihazakazaka ho amin'ny ratsy Sady faingana handatsa-drà.
16 Zama i cey ga zuru no i ma goy laalo te se, I goono ga cahã boro wiyaŋ se.
17Fa velarim-poana ny fandrika, Raha hitan'ny vorona.
17 Zama yaamo no i ma asuuta hirri naŋ kaŋ curo ga di a.
18Fa ireny dia manotrika handatsaka ny ran'ny tenany ihany; Mamitsaka hahafaty ny tenany ihany izy.
18 Woodin yaŋ binde, ngey boŋ wiyaŋ se no i goono ga batandi, Ngey fundey halaciyaŋ se mo no i goono ga gumandi te.
19Toy izany no iafaran'izay rehetra fatra-pila harena; Fa hipaoka ny ain'izay fatra-pila azy izany.
19 Yaadin no riiba binikom kulu muraadey bara nd'a, A ga nga koy fundo kom a gaa no.
20[Fiantsoana sy fananarana ataon'ny fahendrena] Ny fahendrena miantso mafy eny ivelany; Manandratra ny feony eny an-kalalahana izy;
20 Laakal goono ga ce fondey ra, A goono ga nga jinde tunandi batamey ra.
21Mitory ao amin'izay fivorian'ny maro be mireondreona izy; Eo anoloan'ny vavahady sy ao an-tanàna no ilazany ny teniny hoe:
21 A goono ga ce marga nangu beerey ra, Naŋ kaŋ borey ga furo kwaara meyey ra; Kwaara ra a goono ga nga sanney salaŋ ka ne:
22Ry kely saina, mandra-pahoviana no hitiavanareo ny fahadalana, Sy hifalian'ny mpaniratsira amin'ny faniratsirana, Ary hankahalan'ny adala ny fahalalana?
22 «Araŋ kaŋ sinda carmay, Alwaati marge no araŋ ga ba carmay-jaŋay, Dondayankoyey ma maa ngey dondayaŋ kaani, Saamey mo ma wangu bayray?
23Miverena ianareo hihaino ny fananarako; Indro, haidiko aminareo ny fanahiko, Ary hampahafantariko anareo ny teniko.
23 Wa bare ay kaseetiyaŋo boŋ! A go, ay g'ay biya zumandi araŋ boŋ, Ay m'araŋ bayrandi nd'ay sanno.
24Satria efa niantso Aho, fa nandà ianareo; Efa naninjitra ny tanako Aho, fa tsy nisy nitandrina;
24 Za kaŋ ay ce, araŋ wangu mo, Ay n'ay kamba salle, amma afo si no kaŋ saal a.
25Fa nolavinareo ny saina rehetra natolotro, Sady tsy nety nanaiky ny anatro ianareo:
25 Amma araŋ n'ay saawarey kulu furu, Araŋ mana yadda nd'ay kaseetey baa kayna;
26Izaho kosa hihomehy, raha tonga ny fandringanana anareo; Handatsa Aho, raha tonga ny mahatahotra anareo.
26 Kal ay mo ma haaru araŋ masiibey zaaro hane, Ay ga hahaarayaŋ te waato kaŋ humburkumay kaa araŋ gaa.
27Raha tonga ny zava-mahatahotra anareo tahaka ny rivo-doza Ary ny fandringanana anareo toy ny tadio, Ka manjo anareo ny fahoriana sy ny fangirifiriana,
27 Waato kaŋ humburkumay kaa araŋ gaa danga alma haw beeri cine, Araŋ masiibey m'araŋ to danga hari haw bambata, Saaya kaŋ azaaba nda kankami du araŋ.
28Dia vao hiantso Ahy izy, fa tsy hamaly Aho; Dia vao hitady Ahy fatratra izy, fa tsy ho hitany Aho.
28 Saaya din i g'ay ce, amma ay si tu. I g'ay ceeci nda himma, i si du ay mo.
29Satria nankahala ny fahalalana izy Ary tsy nifidy ny fahatahorana an'i Jehovah,
29 Zama i wangu bayray, I mana Rabbi humburkumay suuban.
30Tsy nekeny ny saina natolotro, Notsiratsirainy avokoa ny anatro rehetra,
30 I mana yadda nd'ay saawarey baa kayna, I donda ay kaseetey kulu.
31Dia hihinana ny vokatry ny alehany izy Ka ho voky ny fihendreny.
31 I binde ga ngey fundey alhakku ŋwa, I ma kungu nda ngey dabarey.
32Fa ny fihemoran'ny kely saina hahafaty azy, Ary ny fiadanan'ny adala handringana azy.Fa izay mihaino Ahy kosa hitoetra tsy manana ahiahy, Eny, handry fahizay izy ka tsy hatahotra ny ratsy.
32 Zama borey kaŋ yaŋ sinda carmay banda yeyaŋo g'i wi, Saamey goray mo g'i halaci.
33Fa izay mihaino Ahy kosa hitoetra tsy manana ahiahy, Eny, handry fahizay izy ka tsy hatahotra ny ratsy.
33 Amma boro kulu kaŋ hangan ay se ga goro baani, A ga goro nda fundi kaani, A si humburu masiiba kulu.»