1¶ He pera i te hukarere i te raumati, i te ua hoki i te kotinga witi, te kore e tau o te honore mo te wairangi.
1COMO la nieve en el verano, y la lluvia en la siega, Así conviene al necio la honra.
2¶ He pera i te manu e rererere noa ana, i te waroa i ona rerenga te kanga pokanoa; e kore e whakatau.
2Como el gorrión en su vagar, y como la golondrina en su vuelo, Así la maldición sin causa nunca vendrá.
3¶ He whiu mo te hoiho, he paraire mo te kaihe, a he rakau mo te tuara o nga wairangi.
3El látigo para el caballo, y el cabestro para el asno, Y la vara para la espalda del necio.
4¶ Kei rite ki tona whakaarokore tau whakautu ki te wairangi, kei rite hoki a koe na ki a ia.
4Nunca respondas al necio en conformidad á su necedad, Para que no seas tú también como él.
5Kia rite ki tona whakaarokore tau whakautu ki te wairangi, kei mea ia he whakaaro nui ia.
5Responde al necio según su necedad, Porque no se estime sabio en su opinión.
6¶ Ko te tangata e tuku korero ana ma te ringa o te wairangi, e tapahi ana i ona waewae ano, e inumia ana hoki te he.
6Como el que se corta los pies y bebe su daño, Así es el que envía algo por mano de un necio.
7E tautau noa ana nga waewae o te kopa: he pera hoki te whakatauki i te mangai o te wairangi.
7Alzar las piernas del cojo. Así es el proverbio en la boca del necio.
8Ko te takai mea whakapaipai i roto i te puranga kohatu, ko tona rite kei te tangata e whakakororia ano i te wairangi.
8Como quien liga la piedra en la honda, Así hace el que al necio da honra.
9E rite ana ki te tataramoa e wero nei i te ringa o te haurangi, koia ano te whakatauki i te mangai o nga wairangi.
9Espinas hincadas en mano del embriagado, Tal es el proverbio en la boca de los necios.
10¶ Ka rite ki te kaikopere i tu ai te katoa, te tangata e utu ana i te wairangi me te tangata hoki e utu ana i nga tira haere.
10El grande cría todas las cosas; y da la paga al insensato, Y la da á los transgresores.
11¶ Ka rite ki te kuri e hoki nei ki tona ruaki, te wairangi e tuarua ana i tona poauau.
11Como perro que vuelve á su vómito, Así el necio que repite su necedad.
12¶ Ka kite koe i te tangata e mea ana ki a ia he whakaaro nui? Ki ta te whakaaro tera e rahi ake ta te wairangi i tana.
12¿Has visto hombre sabio en su opinión? Más esperanza hay del necio que de él.
13¶ E ki ana te mangere, He raiona kei te ara; he raiona kei nga waharoa.
13Dice el perezoso: El león está en el camino; El león está en las calles.
14¶ He pera i te tatau e tahurihuri ra i runga i ona inihi, koia ano te mangere i runga i tona moenga.
14Las puertas se revuelven en sus quicios: Así el perezoso en su cama.
15¶ E kuhua ana e te mangere tona ringa ki te rihi; he mahi ngenge rawa ki a ia te whakahoki mai ki tona mangai.
15Esconde el perezoso su mano en el seno; Cánsase de tornarla á su boca.
16¶ He nui ke ake te whakaaro nui o te mangere, ki tana nei whakaaro, i to nga tangata tokowhitu e whakaatu ana i te tikanga.
16A su ver es el perezoso más sabio Que siete que le den consejo.
17¶ Ko te tangata e haere atu ana, e pokanoa ana ki te whawhai ehara nei i a ia, ko tona rite kei te tangata e hopu ana i te kuri ki ona taringa.
17El que pasando se deja llevar de la ira en pleito ajeno, Es como el que toma al perro por las orejas.
18¶ Rite tonu ki te haurangi e makamaka ana i nga mea mura, i nga pere, i te mate,
18Como el que enloquece, y echa llamas Y saetas y muerte,
19Te tangata e tinihanga ana ki tona hoa, e mea ana, He teka ianei he takaro taku?
19Tal es el hombre que daña á su amigo, Y dice: Ciertamente me chanceaba.
20¶ Ki te kahore he wahie, ka mate te ahi: ki te kore hoki he tangata kawekawe korero, ka mutu te ngangare.
20Sin leña se apaga el fuego: Y donde no hay chismoso, cesa la contienda.
21He waro ki nga ngarahu wera, he wahie ki te ahi; he pera te tangata totohe ki te tahu i te ngangare.
21El carbón para brasas, y la leña para el fuego: Y el hombre rencilloso para encender contienda.
22He rite nga kupu a te kaikawekawe korero ki te maramara reka, tae tonu iho ki nga wahi o roto rawa o te kopu.
22Las palabras del chismoso parecen blandas; Mas ellas entran hasta lo secreto del vientre.
23¶ He ngutu puka me te ngakau kino, ko te rite kei te oko oneone i whakakikoruatia ki te para hiriwa.
23Como escoria de plata echada sobre el tiesto, Son los labios enardecidos y el corazón malo.
24¶ Ko te tangata mauahara e whakaware ana ki ona ngutu, otiia e rongoatia ana e ia te tinihanga ki roto ki a ia:
24Otro parece en los labios al que aborrece; Mas en su interior pone engaño.
25Ki te pai tona reo, kaua e whakapono ki a ia; e whitu hoki nga mea whakarihariha kei roto i tona ngakau.
25Cuando hablare amigablemente, no le creas; Porque siete abominaciones hay en su corazón.
26Ahakoa hipoki tona mauahara i a ia ki te tinihanga, ka whakakitea nuitia tona kino ki te aroaro o te whakaminenga.
26Encúbrese el odio con disimulo; Mas su malicia será descubierta en la congregación.
27¶ Ko te tangata e keri ana i te rua, ka taka ano ki roto: a ko te tangata e huri ana i te kohatu, ka hoki mai ano ki runga ki a ia.
27El que cavare sima, caerá en ella: Y el que revuelva la piedra, á él volverá.
28¶ E kino ana te arero teka ki ana i kuru ai; a, ko ta te mangai whakapati, he mahi kia ngaro.
28La falsa lengua atormenta al que aborrece: Y la boca lisonjera hace resbaladero.