¹पुष्कळ लोकांनी आमच्यामध्ये घडलेल्या ऐतिहासिक घटनांची नोंद करण्याचा प्रयत्न केला.

¹Seeing that many did take in hand to set in order a narration of the matters that have been fully assured among us,

²त्यांनी त्याच गोष्टी लिहिल्या ज्या आम्हांला काही इतर लोकांकडून समजल्या होत्या-या लोकांनी त्या गोष्टी सुरुवातीपासून पाहिल्या होत्या आणि देवाचा संदेश लोकांना सांगून त्याची सेवा केली होती.

²as they did deliver to us, who from the beginning became eye-witnesses, and officers of the Word, —

³थियफिला महाराज, सुरुवातीपासून या सगळ्या गोष्टींचा काळजीपूर्वक अभ्यास मी केला आहे, म्हणून मला असे वाटले की, या सर्व घटनांविषयी आपणांला व्यवस्थित माहिती लिहावी.

³it seemed good also to me, having followed from the first after all things exactly, to write to thee in order, most noble Theophilus,

⁴हे मी यासाठी लिहित आहे की, जे काही तुम्हांला शिकविण्यात आले ते खरे आहे, हे तुम्हांला समजावे.

⁴that thou mayest know the certainty of the things wherein thou wast instructed.

⁵यहूदीयाचा राजा हेरोद याच्या दिवसांत, जखऱ्या नावाचा एक याजक होता. तो अबीयाच्या याजककुळातील होता. त्याला एक पत्नी होती, ती अहरोनाच्या वंशातील कन्यांपैकी होती. तिचे नाव अलीशिबा होते.

⁵There was in the days of Herod, the king of Judea, a certain priest, by name Zacharias, of the course of Abijah, and his wife of the daughters of Aaron, and her name Elisabeth;

⁶दोघेही देवाच्या दृष्टीने धार्मिक होते आणि प्रभूच्या आज्ञा व विधी पाळण्यात काटेकोर होते.

⁶and they were both righteous before God, going on in all the commands and righteousnesses of the Lord blameless,

⁷परंतु त्यांना मूल नव्हते कारण अलीशिबा वांझ होती. आणि शिवाय दोघेही फार म्हातारे झाले होते.

⁷and they had no child, because that Elisabeth was barren, and both were advanced in their days.

⁸जेव्हा जख जखऱ्याच्या गटाची मंदिरात सेवा करण्याची वेळ आली आणि त्यावेळी तो तेथे देवाचा याजक म्हणून सेवा करीत होता,

⁸And it came to pass, in his acting as priest, in the order of his course before God,

⁹याजकांच्या प्रथेप्रमाणे संमदिरात देवापुढे धूप जाळण्यासाठी चिठ्ठ्या टाकून त्याची निवड करण्यात आली.

⁹according to the custom of the priesthood, his lot was to make perfume, having gone into the sanctuary of the Lord,

¹⁰जेव्हा धूप जाळण्याच्या वेळी सर्वजण बाहेर जमून प्रार्थना करीत होते,

¹⁰and all the multitude of the people were praying without, at the hour of the perfume.

¹¹तेव्हा देवाच्या दूताने त्याला दर्शन दिले. देवदूत धूप जाळण्याच्या वेदीच्या उजव्या बाजूला उभा होता.

¹¹And there appeared to him a messenger of the Lord standing on the right side of the altar of the perfume,

¹²जेव्हा जखऱ्याने त्याला पाहिले तेव्हा तो अस्वस्थ झाला, आणि त्याला भीति वाटली.

¹²and Zacharias, having seen, was troubled, and fear fell on him;

¹³देवदूत त्याला म्हणाला, “जखऱ्या, भिऊ नको, कारण तुझी प्रार्थना ऐकण्यात आली आहे, आणि तुझी पत्नी अलीशिबा इजपासून तुला मुलगा होईल. तू त्याचे नाव योहान ठेव.

¹³and the messenger said unto him, `Fear not, Zacharias, for thy supplication was heard, and thy wife Elisabeth shall bear a son to thee, and thou shalt call his name John,

¹⁴तो तुला आनंद आणि सुख देईल. त्याचा जन्म होईल तेव्हा पुष्कळ लोक आनंदित होतील.

¹⁴and there shall be joy to thee, and gladness, and many at his birth shall joy,

¹⁵देवाच्या दृष्टीने तो महान होईल. त्याने कोणतेही कडक पेय किंवा मद्य पिऊ नये. आणि तो आईच्या गर्भात असल्यापासूनच पवित्र आत्म्याने भरलेला असेल.

¹⁵for he shall be great before the Lord, and wine and strong drink he may not drink, and of the Holy Spirit he shall be full, even from his mother`s womb;

¹⁶आणि तो पुष्कळ इस्राएल लोकांना प्रभु त्यांचा देव याच्याकडे वळविण्यास कारणीभूत ठरेल.

¹⁶and many of the sons of Israel he shall turn to the Lord their God,

¹⁷योहान स्वत: देवापुढे चालेल, तो एलीयाप्रमाणे समर्थ होईल. एलीयाला जो आत्मा होता, तोच त्याला असेल. तो वडिलांची अंत:करणे त्याच्या मुलांकडे वळवील. आज्ञा न मानणाऱ्यांना तो धार्मिकतेकडे नेईल. प्रभुसाठी लोकांना तयार करण्यासाठी तो या गोष्टी करील.”

¹⁷and he shall go before Him, in the spirit and power of Elijah, to turn hearts of fathers unto children, and disobedient ones to the wisdom of righteous ones, to make ready for the Lord, a people prepared.`

¹⁸मग जखऱ्या देवदूताला म्हणाला, “हे खरे आहे हे मला कसे समजेल? कारण मी वृद्ध मनुष्य आहे, आणि माझी पत्नीसुद्धा वृद्ध झाली आहे.”

¹⁸And Zacharias said unto the messenger, `Whereby shall I know this? for I am aged, and my wife is advanced in her days?`

¹⁹आणि देवदूताने उत्तर दिले. तो म्हणाला, “मी गब्रीएल आहे. मी देवाच्या समक्षतेमध्ये उभा राहतो. आणि मला तुझ्याशी बोलायला व तुला ही सुवार्ता सांगायला पाठविण्यात आले आहे.

¹⁹And the messenger answering said to him, `I am Gabriel, who have been standing near before God, and I was sent to speak unto thee, and to proclaim these good news to thee,

²⁰पण हे लक्षात ठेव, तू मुका राहशील. हे घडेपर्यंत तुला बोलता येणार नाही. कारण माझे शब्द जे योग्य वेळी खरे ठरणार आहेत त्या माझ्या शब्दांवर तू विश्वास ठेवला नाहीस.”

²⁰and lo, thou shalt be silent, and not able to speak, till the day that these things shall come to pass, because thou didst not believe my words, that shall be fulfilled in their season.`

²¹लोक जखऱ्याची वाट पाहत होते, आणि तो मंदिरात इतका वेळ का राहिला याचे त्यांना नवल वाटत होते.

²¹And the people were waiting for Zacharias, and wondering at his tarrying in the sanctuary,

²²जेव्हा तो बाहेर आला तेव्हा त्याला त्यांच्याशी बोलता येईना. मग त्यांना जाणीव झाली की, मंदिरात त्याने दृष्टान्त पाहिला आहे. तो त्यांना खुणा करीत होता परंतु बोलू शकत नव्हता.

²²and having come out, he was not able to speak to them, and they perceived that a vision he had seen in the sanctuary, and he was beckoning to them, and did remain dumb.

²³मग असे झाले की, त्याच्या सेवेचा कालावधि संपल्यानंतर तो घरी गेला.

²³And it came to pass, when the days of his service were fulfilled, he went away to his house,

²⁴काही काळानंतर त्याची पत्नी अलीशिबा गरोदर राहिली. आणि पाच महिने तिने स्वत: एकांतवास पत्करला. ती म्हणाली,

²⁴and after those days, his wife Elisabeth conceived, and hid herself five months, saying —

²⁵“शेवटी आता प्रभुने मला या मार्गाने मदत केली आहे. लोकांमध्ये माझी लाज राखण्यासाठी त्याने माझी पुष्कळ काळजी घेतली.”

²⁵`Thus hath the Lord done to me, in days in which He looked upon [me], to take away my reproach among men.`

²⁶अलीशिबाच्या सहाव्या महिन्यात, देवाने गब्रीएल दूताला गालीलातील नासरेथ गावी पाठविले.

²⁶And in the sixth month was the messenger Gabriel sent by God, to a city of Galilee, the name of which [is] Nazareth,

²⁷योसेफ नावाच्या मनुष्याशी ज्या कुमारीची मागणी झाली होती, तिच्याकडे गब्रीएलाला पाठविण्यात आले. योसेफ हा दाविदाच्या घराण्यातील होता. तिचे नाव मरीया होते.

²⁷to a virgin, betrothed to a man, whose name [is] Joseph, of the house of David, and the name of the virgin [is] Mary.

²⁸गब्रीएल तिच्याकडे आला आणि म्हणाला, “अभिवादन! तुझ्यावर कृपा झालेली आहे. प्रभु तुझ्याबरोबर आहे.”

²⁸And the messenger having come in unto her, said, `Hail, favoured one, the Lord [is] with thee; blessed [art] thou among women;`

²⁹परंतु या शब्दांनी ती अस्वस्थ झाली, आणि या अभिवादनाचा अर्थ काय असावा याचे ती नवल करु लागली.

²⁹and she, having seen, was troubled at his word, and was reasoning of what kind this salutation may be.

³⁰देवदूत तिला म्हणाला, “मरीये, भिऊ नकोस, देवाने तुझ्यावर कृपा केली आहे.

³⁰And the messenger said to her, `Fear not, Mary, for thou hast found favour with God;

³¹ऐक! तू गरोदर राहशील, आणि तुला मुलगा होईल, त्याचे नाव तू येशू ठेव.

³¹and lo, thou shalt conceive in the womb, and shalt bring forth a son, and call his name Jesus;

³²तो महान होईल व त्याला सर्वोच्य देवाचा पुत्र म्हणतील. आणि प्रभु देव त्याला त्याचा पिता दावीद याचे सिंहासन देईल.

³²he shall be great, and Son of the Highest he shall be called, and the Lord God shall give him the throne of David his father,

³³याकोबाच्या घराण्यावर सर्वकाळासाठी तो सत्ता चालवील त्याच्या राज्याचा कधीही अंत होणार नाही.”

³³and he shall reign over the house of Jacob to the ages; and of his reign there shall be no end.`

³⁴तेव्हा मरीया दूताला म्हणाली, “मी कुमारी असल्याने हे असे कसे घडेल?”

³⁴And Mary said unto the messenger, `How shall this be, seeing a husband I do not know?`

³⁵देवदूत तिला म्हणाला, “पवित्र आत्मा तुझ्यावर येईल, आणि सर्वोच्च देवाचे सामर्थ्य तुझ्यावर सावली करील. आणि म्हणून जे पवित्र बाळ जन्मास येईल, त्याला देवाचा पुत्र म्हणतील.

³⁵And the messenger answering said to her, `The Holy Spirit shall come upon thee, and the power of the Highest shall overshadow thee, therefore also the holy-begotten thing shall be called Son of God;

³⁶आणि याकडे लक्ष दे: तुझी नातेवाईक अलीशिबा जरी वांझ असली तरी तीसुद्धा गरोदर आहे व तिच्या पोटी पुत्र आहे. आणि ज्या स्त्रीला ते म्हणाले की तुला मूल होणार नाही तिला आता सहावा महिना आहे!

³⁶and lo, Elisabeth, thy kinswoman, she also hath conceived a son in her old age, and this is the sixth month to her who was called barren;

³⁷कारण देवाला कोणतीही गोष्ट अशक्य नाही.”

³⁷because nothing shall be impossible with God.`

³⁸मरीया म्हणाली, “मी प्रभूची दासी आहे, आपण म्हणालात तसे माझ्याबाबतीत घडो.” मग देवदूत तिला सोडून गेला.

³⁸And Mary said, `Lo, the maid-servant of the Lord; let it be to me according to thy saying,` and the messenger went away from her.

³⁹त्याच वेळी मरीया तयार झाली आणि लगेच यहूदीयाच्या डोंगराळ भागातील एका गावी गेली.

³⁹And Mary having arisen in those days, went to the hill-country, with haste, to a city of Judea,

⁴⁰तिने जखर्ऱ्याच्या घरात प्रवेश केला आणि अलीशिबेला अभिवादन केले.

⁴⁰and entered into the house of Zacharias, and saluted Elisabeth.

⁴¹आणि असे झाले की, जेव्हा अलीशिबेने मरीयेचे अभिवादन ऐकले तेव्हा तिच्या पोटातील बालकाने उडी मारली. आणि अलीशिबा पवित्र आत्म्याने भरुन गेली.

⁴¹And it came to pass, when Elisabeth heard the salutation of Mary, the babe did leap in her womb; and Elisabeth was filled with the Holy Spirit,

⁴²ती मोठ्या आवाजात बोलली, “सर्व स्त्रियांमध्ये तू अधिक धन्य आहेस, तुझ्या पोटचे फळ धन्य आहे.

⁴²and spake out with a loud voice, and said, `Blessed [art] thou among women, and blessed [is] the fruit of thy womb;

⁴³परंतु माझ्या बाबतीत अशी कोणती गोष्ट घडली की माझ्या प्रभूच्या आईने माझ्याकडे यावे?

⁴³and whence [is] this to me, that the mother of my Lord might come unto me?

⁴⁴कारण तुझ्या अभिवादनाचा आवाज माझ्या कानी पडताक्षणीच, माझ्या पोटातील बाळाने आनंदाने उडी घेतली.

⁴⁴for, lo, when the voice of thy salutation came to my ears, leap in gladness did the babe in my womb;

⁴⁵प्रभूने तुला ज्या गोष्टी घडतील असे सांगितले त्यावर तू विश्वास ठेवलास म्हणून तू धन्य आहेस.”

⁴⁵and happy [is] she who did believe, for there shall be a completion to the things spoken to her from the Lord.`

⁴⁶आणि मरीया म्हणाली,

⁴⁶And Mary said, `My soul doth magnify the Lord,

⁴⁷“माझा आत्मा प्रभूची स्तुति करतो;माझा आत्मा माझ्या तारणाऱ्या देवामध्ये आनंद करतो.

⁴⁷And my spirit was glad on God my Saviour,

⁴⁸कारण त्याने त्याच्या नम्र दासीची काळजी वाहिली, होय, येथून पुढे सर्व लोक मला धन्य म्हणतील.

⁴⁸Because He looked on the lowliness of His maid-servant, For, lo, henceforth call me happy shall all the generations,

⁴⁹कारण सर्वमसर्थाने माझ्यासाठी महान कृत्ये केली आहेत, त्याचे नाव पवित्र आहे.

⁴⁹For He who is mighty did to me great things, And holy [is] His name,

⁵⁰जे त्याचे भय धरतात, त्यांच्यावर तो पिढ्यानपिढ्या दया करतो.

⁵⁰And His kindness [is] to generations of generations, To those fearing Him,

⁵¹त्याने आपल्या बाहूंनी आपले सामर्थ्य दाखविले; गर्विष्ठ लोकांना त्यांच्या बढाईखोर विचारांसह विखरुन टाकले आहे.

⁵¹He did powerfully with His arm, He scattered abroad the proud in the thought of their heart,

⁵²सत्ताधीशांना त्याने त्यांच्या सिंहासनावरुन खाली आणले आहे, आणि नम्र जनांना त्याने उंच केले आहे.

⁵²He brought down the mighty from thrones, And He exalted the lowly,

⁵³त्याने भुकेलेल्यांना उत्तम पदार्थांनी समाधान दिले आहे. श्रीमंत लोकांना त्याने रिकामे पाठविले आहे.

⁵³The hungry He did fill with good, And the rich He sent away empty,

⁵⁴त्याचा सेवक जो इस्राएल याला मदत करण्यास तो आला आहे.

⁵⁴He received again Israel His servant, To remember kindness,

⁵⁵त्याने आपल्या पूर्वजांना जे अभिवचन दिले होते त्याप्रमाणे अब्राहाम व त्याच्या वंशजांवर दया करण्याचे तो लक्षात ठेवतो.”

⁵⁵As He spake unto our fathers, To Abraham and to his seed — to the age.`

⁵⁶मरीया अलीशिबेबरोबर तीन महीने राहिली, आणि मग ती तिच्या घरी परत गेली.

⁵⁶And Mary remained with her about three months, and turned back to her house.

⁵⁷अलीशिबेला तिचे मूल होण्याची वेळ आली, तेव्हा तिने एका मुलाला जन्म दिला.

⁵⁷And to Elisabeth was the time fulfilled for her bringing forth, and she bare a son,

⁵⁸तिच्या शेजाऱ्यांनी व नातेवाईकांनी ऐकले की, देवाने तिच्यावर मोठी कृपा केली आहे, ते तिच्या आनंदात सहभागी झाले.

⁵⁸and the neighbours and her kindred heard that the Lord was making His kindness great with her, and they were rejoicing with her.

⁵⁹मग असे झाले की, आठव्या दिवशी मुलाची सुंता करण्यासाठी ते आले, ते, त्याच्या बापाचे जे नाव होते तेच म्हणजे जखऱ्या नाव ठेवणार होते.

⁵⁹And it came to pass, on the eighth day, they came to circumcise the child, and they were calling him by the name of his father, Zacharias,

⁶⁰पण त्याची आई म्हणाली, “नाही, त्याला योहान असे म्हणावे.”

⁶⁰and his mother answering said, `No, but he shall be called John.`

⁶¹ते तिला म्हणाले, “तुझ्या कोणत्याच नातेवाईकाचे नाव ते नाही.”

⁶¹And they said unto her — `There is none among thy kindred who is called by this name,`

⁶²नंतर त्यांनी त्याच्या वडिलांना खुणेने विचारले, “त्याला कोणते नाव ठेवायचे आहे?”

⁶²and they were making signs to his father, what he would wish him to be called,

⁶³त्याने लिहिण्यासाठी पाटी मागितली आणि लिहिले, “त्याचे नाव योहान आहे.” त्या सर्वांना खूपच आश्चर्य वाटले.

⁶³and having asked for a tablet, he wrote, saying, `John is his name;` and they did all wonder;

⁶⁴लगेच त्याचे तोंड उघडले आणि त्याची जीभ मोकळी झाली, आणि तो बोलू लागला व देवाची स्तुति करु लागला.

⁶⁴and his mouth was opened presently, and his tongue, and he was speaking, praising God.

⁶⁵सर्व शेजारी भयभीत झाले आणि यहूदीयाच्या सर्व डोंगराळ प्रदेशात लोक या सर्व गोष्टींबद्दल बोलत होते.

⁶⁵And fear came upon all those dwelling around them, and in all the hill-country of Judea were all these sayings spoken of,

⁶⁶ज्या कोणी हे ऐकले त्या प्रत्येकाने याविषयी नवल केले, ते म्हणाले, “हे मूल पुढे कोण होणार आहे?” कारण देवाचा वरदहस्त त्यांच्यावर होता.

⁶⁶and all who heard did lay them up in their hearts, saying, `What then shall this child be?` and the hand of the Lord was with him.

⁶⁷मग त्याचा पिता जखऱ्या पवित्र आत्म्याने भरला गेला, त्याने भविष्यवाणी केली; तो म्हणाला,

⁶⁷And Zacharias his father was filled with the Holy Spirit, and did prophesy, saying,

⁶⁸प्रभु, इस्राएलाचा देव धन्यवादित असो, कारण तो त्याच्या लोकांना मदत करण्यास, व त्यांना मुक्त करण्यास आला आहे.

⁶⁸`Blessed [is] the Lord, the God of Israel, Because He did look upon, And wrought redemption for His people,

⁶⁹त्याने आमच्यासाठी आपला सेवक दाविद याच्या घराण्यातून आम्हांला सामर्थ्यशाली तारणारा दिला आहे.

⁶⁹And did raise an horn of salvation to us, In the house of David His servant,

⁷⁰देव म्हणाला की, मी असे करीन त्याच्या पवित्र भविष्यवाद्यांकरवी तो हे बोलला व ते फार वर्षां पूर्वी होऊन गेले.

⁷⁰As He spake by the mouth of His holy prophets, Which have been from the age;

⁷¹जे आमचे शत्रु आहेत व जे आमचा द्वेष करतात त्यांच्यापासून मुक्त करण्याचे अभिवचन त्याने आम्हांला दिले.

⁷¹Salvation from our enemies, And out of the hand of all hating us,

⁷²आमच्या पूर्वजांवर दया दाखविण्यासाठी तो हे करणार आहे. व त्यांच्याशी केलेला पवित्र करार लक्षात ठेवण्यासाठी तो आमचे रक्षण करणार आहे.

⁷²To do kindness with our fathers, And to be mindful of His holy covenant,

⁷³हा करार एक शपथ होती, जी त्याने आमचा पूर्वज अब्राहाम याच्याशी घेतली

⁷³An oath that He sware to Abraham our father,

⁷⁴ती अशी की, तो आम्हांला शत्रुच्या सामर्थ्यापासून मुक्त करील, अशासाठी की, आम्ही त्याची सेवा निर्भयपणे करु शकू.

⁷⁴To give to us, without fear, Out of the hand of our enemies having been delivered,

⁷⁵त्याची अशी इच्छा होती की, आम्ही त्याच्यासमोर धार्मिकतेने व पवित्रतेने आमच्या आयुष्याचे सर्व दिवस जगावे.

⁷⁵To serve Him, in holiness and righteousness Before Him, all the days of our life.

⁷⁶“मुला, आता तुला सर्वोच्च देवाचा संदेष्टा म्हणातील. प्रभूच्या येण्यासाठी लोकांना तयार करण्यासाठी तू त्याच्या (प्रभु) पुढे चालशील.

⁷⁶And thou, child, Prophet of the Highest Shalt thou be called; For thou shalt go before the face of the Lord, To prepare His ways.

⁷⁷कारण तू प्रभूसमोर, त्याचा मार्ग तयार करण्यासाठी आणि पापक्षमा मिळून तुमचे तारण होईल हे त्याच्या लोकांना सांगण्यासाठी पुढे जाशील.

⁷⁷To give knowledge of salvation to His people In remission of their sins,

⁷⁸कारण देवाच्या हळुवार करुणेमुळे स्वर्गीय दिवासाची पहाट उजाडेल व मरणाच्या दाट छायेत जे जगत आहेत त्यांच्यावर प्रकाशेल.

⁷⁸Through the tender mercies of our God, In which the rising from on high did look upon us,

⁷⁹आणि शांतीच्या मार्गावर आमच्या पावलांना मार्गदर्शन करील.”

⁷⁹To give light to those sitting in darkness and death-shade, To guide our feet to a way of peace.`

⁸⁰अशा रीतीने तिचा मुलगा मोठा होत गेला आणि आत्म्यात सामर्थ्यशाली झाला. इस्राएल लोकांना प्रगट होण्याच्या दिवसापर्यंत तो अरण्यात राहिला.

⁸⁰And the child grew, and was strengthened in spirit, and he was in the deserts till the day of his shewing unto Israel.