1मुबलक अन्नाने भरलेल्या भांडणयुक्त घरापेक्षा कोरड्या भाकरीच्या तुकडा शांतीने खाणे बरे!
1Better is a dry morsel with quietness, than a house full of feasting with strife.
2सेवकाचा हुशार मुलगा मालकाच्या आळशी मुलावर ताबा मिळवील. तो हुशार मुलगा मालकाचे सर्व काही घेईल.
2A servant who deals wisely will rule over a son who causes shame, and shall have a part in the inheritance among the brothers.
3सोने आणि चांदी शुध्द करण्यासाठी आगीत टाकतात. लोकांची मने मात्र परमेश्वर शुध्द करतो.
3The refining pot is for silver, and the furnace for gold, but Yahweh tests the hearts.
4दुष्ट माणूस इतर लोक वाईट गोष्टी सांगतात त्या ऐकतो. जे लोक खोटे बोलतात ते खोटे ऐकतात सुध्दा.
4An evildoer heeds wicked lips. A liar gives ear to a mischievous tongue.
5काही लोक गरीबांची थट्टी करतात. ज्यांच्यापुढे समस्या असतात त्यांना ते हसतात. या वरुन असे दिसते की ते वाईट लोक, ज्या देवाने त्यांची निर्मिती केली त्या देवाचा आदर करीत नाहीत. त्यांना शिक्षा होईल.
5Whoever mocks the poor reproaches his Maker. He who is glad at calamity shall not be unpunished.
6नातवंडे म्हाताऱ्या माणसांना आनंदी बनवतात. आणि मुलांना त्यांच्या आईवडिलांचा अभिमान असतो.
6Children’s children are the crown of old men; the glory of children are their parents.
7मूर्खाने खूप बोलणे शहाणपणाचे नसते. तसेच राज्यकर्त्याने खोटे बोलणे शहाणपणाचे नसते.
7Arrogant speech isn’t fitting for a fool, much less do lying lips fit a prince.
8काही लोकांना कुठेही गेले तरी लाच म्हणजे दैवी मंत्र वाटते आणि ती कामही करते असे वाटते.
8A bribe is a precious stone in the eyes of him who gives it; wherever he turns, he prospers.
9एखाद्याने तुमचे काही वाईट केल्यानंतर जर तुम्ही त्याला क्षमा करु शकला तर तुम्ही मित्र बनू शकता. पण जर तुम्ही त्याची करणी सतत मनात ठेवली तर त्यामुळे मैत्रीत बाधा येईल.
9He who covers an offense promotes love; but he who repeats a matter separates best friends.
10हुशार माणूस तंबी दिल्या बरोबर शिकतो. परंतु मूर्ख माणूस शंभर फटके मारल्यावरही शिकत नाही.
10A rebuke enters deeper into one who has understanding than a hundred lashes into a fool.
11वाईट माणसाला केवळ चुकाच करायच्या असतात. शेवटी देव त्याला शिक्षा करायला देवदूत पाठवेल.
11An evil man seeks only rebellion; therefore a cruel messenger shall be sent against him.
12मूर्खाला भेटण्यापेक्षा, जीची पिल्ले चोरीला गेलीत अशा चवताळलेल्या अस्वलाच्या मादीला तोंड देणे बरे!
12Let a bear robbed of her cubs meet a man, rather than a fool in his folly.
13जे लोक तुमच्यासाठी चांगल्या गोष्टी करतात त्यांच्यासाठी तुम्ही वाईट गोष्टी करु नका. तुम्ही जर तसे केलेत तर तुम्हाला आयुष्यभर संकटांना सामोर जावे लागेल.
13Whoever rewards evil for good, evil shall not depart from his house.
14वादाला तोंड फोडणे हे धरणात भोक करण्यासारखे आहे. वाद मोठा होण्याच्या आतच तो बंद करा.
14The beginning of strife is like breaching a dam, therefore stop contention before quarreling breaks out.
15दोषी नसणाऱ्याला शिक्षा करणे आणि दोषी असणाऱ्यांचे समर्थन करणे या दोन गोष्टी परमेश्वराला आवडत नाहीत.
15He who justifies the wicked, and he who condemns the righteous, both of them alike are an abomination to Yahweh.
16मूर्खाकडचा पैसा वाया जातो. का? कराण तो मूर्ख पैशाचा वापर शहाणा होण्यासाठी करत नाही.
16Why is there money in the hand of a fool to buy wisdom, since he has no understanding?
17मित्र नेहमी प्रेम करतो. खरा भाऊ संकटाच्या वेळीसुध्दा मदत करतो.
17A friend loves at all times; and a brother is born for adversity.
18केवळ मूर्खच दुसऱ्या माणसाच्या कर्जाची हमी देईल.
18A man void of understanding strikes hands, and becomes collateral in the presence of his neighbor.
19ज्या माणसाला वाद घालायला आवडतो त्याला पाप करायलाही आवडते. जर तुम्ही स्वत:चीच भलावण केली तर तुम्ही संकटांना आमंत्रण देता.
19He who loves disobedience loves strife. One who builds a high gate seeks destruction.
20वाईट माणसाला नफा होणार नाही. जो माणूस खोटे बोलतो त्याच्यावर संकटे येतील.
20One who has a perverse heart doesn’t find prosperity, and one who has a deceitful tongue falls into trouble.
21मूर्ख मुलगा असलेले वडील दु:खी होतील. मूर्खाचे वडील सुखी नसतील.
21He who becomes the father of a fool grieves. The father of a fool has no joy.
22आनंद चांगल्या औषधासारखा असतो. पण दु:ख हे आजारासारखे असते.
22A cheerful heart makes good medicine, but a crushed spirit dries up the bones.
23वाईट माणूस दुसऱ्यांना फसवण्यासाठी गुप्ततेने पैसे घेतो.
23A wicked man receives a bribe in secret, to pervert the ways of justice.
24शहाणा माणूस नेहमी सर्वांत चांगली गोष्ट करण्याचा विचार करतो. पण मूर्ख माणूस दूरच्या जगाचे स्वप्न पाहातो.
24Wisdom is before the face of one who has understanding, but the eyes of a fool wander to the ends of the earth.
25मूर्ख मुलगा वडिलांसाठी दु:ख आणतो आणि जिने त्याला जन्म दिला त्या आईसाठी वेदना आणतो.
25A foolish son brings grief to his father, and bitterness to her who bore him.
26काहीही चूक केली नसताना एखाद्याला शिक्षा करणे चूक आहे. जे नेते प्रामाणिक असतात त्यांना शिक्षा करणे चूक आहे.
26Also to punish the righteous is not good, nor to flog officials for their integrity.
27शहाणा माणूस शब्द काळजीपूर्वक वापरतो. शहाणा माणूस लवकर रागावत नाही.
27He who spares his words has knowledge. He who is even tempered is a man of understanding.
28मूर्ख माणूस जर गप्प बसला तर तो सुध्दा शहाणा वाटतो. जर तो काही बोलला नाही तर तो शहाणा आहे असे लोकांना वाटते.
28Even a fool, when he keeps silent, is counted wise. When he shuts his lips, he is thought to be discerning.