1तिमीलाई ज्ञान छैन भोलि के हुने हो, यसर्थ भविष्यमा हुने कुरा लिएर शेखी नगर।
1Boast not thyself of to-morrow, For thou knowest not what a day bringeth forth.
2आफ्नो प्रशंसा अरूले गरोस्, आफैंले होइन।
2Let another praise thee, and not thine own mouth, A stranger, and not thine own lips.
3ढुङ्गा गह्रौं हुन्छ, बलुवा ओसार्नु अप्ठेरो पर्छ तर क्रोधित मूर्खले गराएको कष्ट सहनु त्यो भन्दा अझ गाह्रो हुन्छ ।
3A stone [is] heavy, and the sand [is] heavy, And the anger of a fool Is heavier than they both.
4रिस निर्दयी हुन्छ अनि क्रोध एउटा बाढी झैं हुन्छ, तर डाहको सामुने को खडा हुन सक्छ?
4Fury [is] fierce, and anger [is] overflowing, And who standeth before jealousy?
5लुकेको माया भन्दा खुल्ला आलोचना राम्रो।
5Better [is] open reproof than hidden love.
6साथीले तिमीलाई कुनै बेला कडा शब्द भन्ला उसको उदेश्य नराम्रो होइन। तर शुत्रको चुम्बनहरू झूटा हुन्छन्। उसले तिमीलाई दया नै देखाओस, तर उसको हृदयमा तिमीप्रति शत्रुताले नै बास गरेको हुन्छ।
6Faithful are the wounds of a lover, And abundant the kisses of an enemy.
7अघाएको बेला मह पनि मीठो हुँदैन, तर भोकाएको मानिसको लागि सबै तीतो चीज पनि मीठो हुन्छ।
7A satiated soul treadeth down a honeycomb, And [to] a hungry soul every bitter thing [is] sweet.
8आफ्नो घर छाडे पछि गुँडबाट निस्केको चरा जस्तै भौतारिन्छ।
8As a bird wandering from her nest, So [is] a man wandering from his place.
9अत्तर तथा सुगन्धित वस्तुहरूले मनमा आनन्द ल्याउँछ। अनि एकजना मानिसको साथीको आनन्ददायता हृदय देखि दिएको सल्लाहबाट आउँछ।
9Ointment and perfume rejoice the heart, And the sweetness of one`s friend — from counsel of the soul.
10आफ्नो साथी अनि बाबुको साथीलाई कहिल्यै नभूल्नु। आपद आइलागेको समयमा भाइ भनी टाडो सहायता माग्न नजानु कारण टाडाको भाइ भन्दा छिमेकी नै उपयोगी हुन्छ।
10Thine own friend, and the friend of thy father, forsake not, And the house of thy brother enter not In a day of thy calamity, Better [is] a near neighbour than a brother afar off.
11हे मेरो छोरो! तिमी बुद्धिमान् भएर मेरो मन खुशी पारिदेऊ ताकि, जसले मलाई घृणागर्छ त्यसलाई म जवाफ दिन सकुँ।
11Be wise, my son, and rejoice my heart. And I return my reproacher a word.
12बुद्धिमानी मानिस आपत आईलाग्ने चाल पाए, सुरक्षाको निम्ति शरण लिन्छ तर अज्ञानीमानिस शिरहरू सीधा पारेर यसै आपततिर जान्छ अनि दुःख पाउँछ।
12The prudent hath seen the evil, he is hidden, The simple have passed on, they are punished.
13एउटा अपरिचित मानिसलाई उधारो दिन्छौं भने उसको कोट बन्धक लेऊ। निश्चित होऊ की उसले तिमीलाई ती विदेशीहरूको बन्धकको रूपमा केहि दिन्छ।
13Take his garment, when a stranger hath been surety, And for a strange woman pledge it.
14प्रभात स्वागतको लागि जसले छिमेकीको निंन्द्रा बिच्काउन जान्छ उसले श्राप पाउँछ।
14Whoso is saluting his friend with a loud voice, In the morning rising early, A light thing it is reckoned to him.
15एउटा कचकचे, झगडालु, पत्नी वर्षाको दिनमा पानी चुहुने छाना जस्ती हो।
15A continual dropping in a day of rain, And a woman of contentions are alike,
16उसलाई रोक्न कोशीष गर्नु हावा चल्नुबाट रोक्न प्रयास गर्नु जस्तै अथवा हातहरूले तेल समात्न प्रयास गर्नु जस्तै व्यर्थ हो।
16Whoso is hiding her hath hidden the wind, And the ointment of his right hand calleth out.
17जसरी फलामको सानो टुक्राले फलाम कै छुरी तथा हतियारहरू उध्याइन्छ त्यसरी नै मानिसहरूले पनि एक-आर्काबाट ज्ञान सिक्छन्।
17Iron by iron is sharpened, And a man sharpens the face of his friend.
18जसले अञ्जीरको रूख रेखदेख गर्छ उसले त्यसको फल खानु पाउँछ, त्यसरी नै जसले मालिकको खुब सेवा गर्छ उसले पुरस्कार पाउँछ।
18The keeper of a fig-tree eateth its fruit, And the preserver of his master is honoured.
19जब मानिसले पानीमा हेर्छ उसले त्यहाँ आफ्नो अनुहारको प्रतिबिम्बि देख्छ, त्यसरी नै एकजना मानिसको हृदय कस्तो छ उसको व्यवहारबाट चाल पाइन्छ।
19As [in] water the face [is] to face, So the heart of man to man.
20जसरी चिहान कहिल्ये भरिदैन, मानिसको आँखा पनि कहिल्ये तृप्त हुँदैन।
20Sheol and destruction are not satisfied, And the eyes of man are not satisfied.
21सुन र चाँदी आगोद्वारा जाचिन्छ, त्यसरी नै एकजना मानिसलाई उसको यशबाट जाँचिन्छ।
21A refining pot [is] for silver, and a furnace for gold, And a man according to his praise.
22मूर्खलाई जाँतोमा पिंधेर धूलो पिठो बनाई सक्दा पनि उसको मूर्खताले उसलाई छोडदैन।
22If thou dost beat the foolish in a mortar, Among washed things — with a pestle, His folly turneth not aside from off him.
23तिमी निश्चित हौ की तिम्रो भेडाहरूको अवस्था तिमी जान्दछौ अनि तिम्रो बथानहरूलाई राम्रो ध्यान देऊ।
23Know well the face of thy flock, Set thy heart to the droves,
24सम्पत्ति कसै सित पनि स्थायी भई बस्दैन। राजमुकुट पनि एउटा वंशको टाउकोमा बसिरहँदैन।
24For riches [are] not to the age, Nor a crown to generation and generation.
25[This verse may not be a part of this translation]
25Revealed was the hay, and seen the tender grass, And gathered the herbs of mountains.
26[This verse may not be a part of this translation]
26Lambs [are] for thy clothing, And the price of the field [are] he-goats,
27[This verse may not be a part of this translation]
27And a sufficiency of goats` milk [is] for thy bread, For bread to thy house, and life to thy damsels!