Paite

Icelandic

Deuteronomy

28

1Huan, hichi a honghi dinga, TOUPA na Pathian aw uh hoih taka na ngaihkhiak ua, tunia thu ka honpiak thupiak tengteng pilvang taka na zuih uleh, TOUPA na Pathian un khovel nam tengtenga tungnungpenin a honbawl dinga:
1Ef þú hlýðir grandgæfilega raustu Drottins Guðs þíns, svo að þú varðveitir og heldur allar skipanir hans, þær er ég legg fyrir þig í dag, þá mun Drottinn Guð þinn hefja þig yfir allar þjóðir á jörðu,
2Huan, TOUPA na Pathian uhthu na pom peuhmah uleh hiai vualljawlna tengteng na tunguah a hongom dinga, a honjui jui ding hi.
2og þá munu fram við þig koma og á þér rætast allar þessar blessanir, ef þú hlýðir raustu Drottins Guðs þíns:
3In lam leh gam gam lamah vualjawlin na om ding uh.
3Blessaður ert þú í borginni og blessaður ert þú á akrinum.
4Na gil ua gahte, na lei gah te uh, na ganhon pung, na bawngpi leh na belam hon pungte uh vualjawlin a om ding.
4Blessaður er ávöxtur kviðar þíns og ávöxtur lands þíns og ávöxtur fénaðar þíns, viðkoma nautgripa þinna og burðir hjarðar þinnar.
5Na bawm uh leh na tanghou mekna kuangte uh vualjawlin a om ding.
5Blessuð er karfa þín og deigtrog þitt.
6Vak khete vualjawlinna om ding ua, in na hongte leng vualjawlin na om ding uh.
6Blessaður ert þú, þegar þú gengur inn, og blessaður ert þú, þegar þú gengur út.
7Na melma nou honsualte TOUPAN a honzoh sak dinga; nou honsual dingin lampi khatah a honglut ding ua, lampi sagihah a taikek ding uh.
7Drottinn mun láta óvini þína bíða ósigur fyrir þér, þá er upp rísa í móti þér. Um einn veg munu þeir fara í móti þér, en um sjö vegu munu þeir flýja undan þér.
8TOUPAN na buh in tunguah, na khut koihna tengteng uah vualjawlna thu a pe dinga; TOUPA na Pathian un a hon gam piak ah vual a honjawl ding hi.
8Drottinn láti blessun fylgja þér í forðabúrum þínum og í öllu, sem þú tekur þér fyrir hendur, og hann blessi þig í landinu, sem Drottinn Guð þinn gefur þér.
9Na kiang ua a na kichiam bangin TOUPAN amah adingin nam siangthou din a honhihkip ding, TOUPA na Pathian uh thupiakte na zuih ua, a lampite na zuihphot uleh,
9Drottinn gjöri þig að lýð, sem heilagur er fyrir honum, eins og hann hefir svarið þér, ef þú varðveitir skipanir Drottins Guðs þíns og gengur á hans vegum.
10Huchiin khovel nam chihin TOUPA na hih uh a thei ding ua, a honlau ding uh.
10Og allar þjóðir á jörðinni munu þá sjá, að þú hefir nefndur verið eftir nafni Drottins, og þær munu óttast þig.
11Huan, nou piak dinga na pi leh pute uh TOUPAN a nachiam gamah na gil ua gahte, na gan hon pung uah, na lei gah uah TOUPAN nakpi takin a hoh hih pung ding.
11Drottinn mun veita þér gnægð gæða í ávexti kviðar þíns og í ávexti fénaðar þíns og í ávexti lands þíns í landi því, sem Drottinn sór feðrum þínum að gefa þér.
12TOUPAN a hun hih geihgeihin na gam uh vak ding vuahtui honpe ding leh na khut koihna tengteng ua honvualjawl dingin, van, a gou bawm hoihte a kihong sak ding hi; Huchiin nam tampi na leitawi sak ding ua, nou bel na lei tawi kei ding uh.
12Drottinn mun upp ljúka fyrir þér forðabúrinu sínu hinu góða, himninum, til þess að gefa landi þínu regn á réttum tíma og blessa öll verk handa þinna, og þú munt fé lána mörgum þjóðum, en sjálfur eigi þurfa að taka fé að láni.
13Huan, TOUPAN mei dingin hilouin lu dingin a honbawl dinga, a nuainung hilouin a tungnung jel na hi ding uh; TOUPA na Pathian uh thupiak juia, tua ka honpiak pilvang taka poma, tunia thu ka honpiak;
13Drottinn mun gjöra þig að höfði og eigi að hala, og þú skalt stöðugt stíga upp á við, en aldrei færast niður á við, ef þú hlýðir skipunum Drottins Guðs þíns, þeim er ég legg fyrir þig í dag, til þess að þú varðveitir þær og breytir eftir þeim,
14A thute a bangmahmah taklam hiam, veilam hiama pathian dangte jui leh nasem dinga na pial san kei peuhmah uleh.
14og ef þú víkur ekki frá neinu boðorða þeirra, er ég legg fyrir yður í dag, hvorki til hægri né vinstri, til þess að elta aðra guði og þjóna þeim.
15Himahleh hichi a honghi dinga, TOUPA na Pathian uh aw hoih taka na ngaihkhiak louh ua, tunia thu ka honpiak thupiak tengteng pilvang taka na zuih kei uleh hiai hamsia tengteng na tunguah a hongom dinga, a honpha nawn ding hi.
15En ef þú hlýðir ekki raustu Drottins Guðs þíns, svo að þú varðveitir og haldir allar skipanir hans og lög, er ég legg fyrir þig í dag, þá munu fram við þig koma og á þér hrína allar þessar bölvanir:
16In lam leh gam lamah hamsia na thuak ding uh.
16Bölvaður ert þú í borginni og bölvaður ert þú á akrinum.
17Na bawm uh leh na tanghou meknakuangte uh hamse thuakin a om ding uh.
17Bölvuð er karfa þín og deigtrog þitt.
18Na gil ua gahte, na lei gah te uh, na bawngpi uh leh na belam hon pungte uh hamse thuakin a om ding uh.
18Bölvaður er ávöxtur kviðar þíns og ávöxtur lands þíns, viðkoma nautgripa þinna og burðir hjarðar þinnar.
19Na pawt khete uh hamse thuakin a om ding ua, a hongpaite leng hamse thuakin a om ding uhi.
19Bölvaður ert þú, þegar þú gengur inn, og bölvaður ert þú, þegar þú gengur út.
20TOUPAN na tunguah, na khut koihna tengteng uah hamsia te, buaina te, salhna te a honsawl dinga, na vuallel ding ua, na mangthang pah ding uh; na thilhih giloute uh jiaka kei non limsak louh jiakun,
20Drottinn mun senda yfir þig bölvun, skelfing og ógnun í öllu því, er þú tekur þér fyrir hendur að gjöra, uns þú gjöreyðist og fyrirferst skyndilega sökum illra verka þinna _ sökum þess, að þú yfirgafst mig.
21Luah dinga na lutna gam ua kipan a honhihman that masiah TOUPAN hi a honvom sak ngitnget ding.
21Drottinn mun láta drepsóttina við þig loða, þar til er hann eyðir þér úr landi því, er þú heldur nú inn í til þess að taka það til eignar.
22TOUPAN kumjawnna bang, khosik bang, bawkna bang, sat huthutna bang, namsau bang, keuna bang, muatna bangin a hon gawt dinga, na manthat masiah uh a hondelh delh ding hi.
22Drottinn mun slá þig með tæring og köldu, hita og bruna, með ofþurrki, korndrepi og gulnan, og mun þetta ásækja þig uns þú líður undir lok.
23Na tunglam ua na van uh dal ahi dinga, na nuai lam ua lei sik ahi ding.
23Himinninn yfir höfði þér skal verða sem eir og jörðin undir fótum þér sem járn.
24Na gam vuah uh leivui leh leivui khu dingin TOUPAN a suak sak ding: na manthat masiah uh van akipanin na tunguah a hongkhe ding.
24Í stað regns mun Drottinn láta ryk og sandfok koma yfir land þitt; það mun falla yfir þig af himni, uns þú ert gjöreyddur.
25TOUPAN na melmate uh lakah a honhihniam dinga; amaute sual dingin lampi khat ah na kuan khe ding ua, lampi sagih ah na taikek ding uh; khovel nam chih lakah mun chih mual chih ah na vakvak ding uh.
25Drottinn mun láta þig bíða ósigur fyrir óvinum þínum. Um einn veg munt þú fara í móti þeim, en um sjö vegu munt þú flýja undan þeim, og þú munt verða grýla fyrir öll konungsríki jarðarinnar.
26Na luang uh tunga leng vasa tengteng leh gamsa tengteng an ahi dinga, a delh mangmi a om het kei ding uh.
26Og hræ þín munu verða æti fyrir alla fugla himinsins og fyrir dýr jarðarinnar, og enginn mun fæla þau burt.
27Hihdam theih louh Aigupta meimatum, chithak, bawkna, vunthakin TOUPAN a hon gawt ding.
27Drottinn mun slá þig með egypskum kaunum: með kýlum, kláða og útbrotum, svo að þú skalt verða ólæknandi.
28Haina, mittawtna, lunglelhna in TOUPAN a hon gawt ding:
28Drottinn mun slá þig með vitfirring, blindni og hugarsturlan.
29Mittawin khomial a maimai bangin sun vak nasan ah leng na maimai ding ua, na khosakna lam uah na lamzang kei ding uh; huan, nuaisiah ding leh gallak ding phet na hi ding ua, honhonkhe ding kuamah a om kei ding uhi.
29Þú munt fálma um hábjartan dag, eins og blindur maður fálmar í myrkri, og þú munt enga gæfu hljóta á vegum þínum, og þú munt alla daga sæta tómri undirokun og ránskap, og enginn mun hjálpa þér.
30Ji na kham ding ua, mi dangin a luppih ding uh; na in uh na lam ding ua, mi luah kei ding uh; grep huan na bawl ding ua, a gah na ne kei ding uh.
30Þú munt festa þér konu, en annar maður mun leggjast með henni. Þú munt reisa hús, en eigi búa í því. Þú munt planta víngarð, en engar hans nytjar hafa.
31Na mitmuhun na bawngtalte uh a honlak sak mawkmawk ding ua, a honpe nawn kei ding uh, na belamte uh na melmate uh piak ahi ding; gum ding kuamah na neikei ding uh.
31Uxa þínum mun slátrað verða fyrir augunum á þér, en þú munt ekki fá neitt af honum að eta. Asna þínum mun rænt verða að þér ásjáandi, en hann mun eigi hverfa aftur til þín. Sauðir þínir munu seldir verða í hendur óvinum þínum, og enginn mun hjálpa þér.
32Na tanute uh, na tapate uh nam dangte piak ahi ding ua, ni tumin amau ngaiin na en vungvung ding ua, na etetna lam un na mitte uh a vai ding; bangmah lah hih theih na neikei ding ua.
32Synir þínir og dætur munu seldar verða í hendur annarri þjóð, og augu þín skulu horfa á það og daprast af þrá eftir þeim allan daginn, en þú skalt eigi fá að gjört.
33Na lei gahte uh na theih louh nam un a nekhin ding ua, simmon ding leh engbawl ding leltak na hi ding uh:
33Ávöxt lands þíns og allt það, er þú hefir aflað þér með striti þínu, mun þjóð ein eta, sem þú ekki þekkir, og þú munt sæta áþján einni og undirokun alla daga,
34Huchiin huai thil na mu un na hai loh ding uhi.
34og þú munt verða vitstola út af því, er þú verður að horfa upp á.
35TOUPAN na khuk uah, na khe uah, hihdam theih louh meimatum nate a honvei sak ding, na khepek ua kipan na sip pha un.
35Drottinn mun slá þig með illkynjuðum ólæknandi kaunum á knjám og fótleggjum, frá iljum og allt upp á hvirfil.
36Nou leh na kumpipa uh nangawnin na pi leh pute tan ua na theih ngei louh nam kiangah TOUPAN a honpi dinga; huaiah pathian nang, sing leh suang nate na sem ding uh.
36Drottinn mun leiða þig og konung þinn, þann er þú munt taka yfir þig, til þeirrar þjóðar, er hvorki þú né feður þínir hafa þekkt, og þar munt þú þjóna öðrum guðum, stokkum og steinum.
37Huchiin, TOUPAN a honpi mangna ding nam tengteng lakah lamdang chih leh paunak leh a selama gentehna na honghi ding uhi.
37Og þú munt verða að undri, orðskvið og spotti meðal allra þjóða, þeirra er Drottinn leiðir þig til.
38Louah buh chi tampi na kuankhiak pih ding ua, tawm chik kia na la ding uh, khaupein a nekhin vek sin hi.
38Mikið kornsæði munt þú færa út á akrana, en litlu skalt þú aftur inn safna, því að engisprettur skulu upp eta það.
39Grep huan na bawl ding ua, na kem ding ua, himahleh a uain na dawn kei ding uh, grep lah na lou sam kei ding uh, tangtelin a nekhin sin hi.
39Þú munt planta víngarða og yrkja þá, en vín munt þú hvorki drekka né leggja fyrir til geymslu, því að maðkurinn mun eyða því.
40Na gam tengteng uah oliv sing na suan ding ua, himahleh a thau na nilh kei ding uh, na oliv gahte uh a pulh khin ding.
40Þú munt hafa olíutré um allt land þitt, en með olíu munt þú eigi smyrja þig, því að olífur þínar munu detta af.
41Tanu tapa na suang ding ua, himahleh noua ahi kei ding ua salin a pi sin uhi.
41Þú munt geta sonu og dætur, en ekki fá að njóta þeirra, því að þau munu fara í útlegð.
42Na thei kung tengteng uh na lei gah uh khaupe tan ahi ding uh.
42Öll tré þín og ávöxt lands þíns munu engispretturnar leggja undir sig.
43Gamdang mi na lakua omten a hon sansan hiaihiai ding ua, nou na niam giaigiai ding uh.
43Útlendingurinn, sem hjá þér er, mun stíga hærra og hærra upp yfir þig, en þú færast lengra og lengra niður á við.
44A honleitawi sak ding ua, nou jaw na leitawi sak kei ding uh. Amau lu ahi ding ua, nou mei na hi ding uh.
44Hann mun lána þér, en þú munt eigi lána honum, hann mun verða höfuðið, en þú munt verða halinn.
45Hiai hamsia tengteng na tunguah a hongom dinga, a hondelh dinga, a honpha ding, hihmanthata na om matan; a thupiak leh a dan honpiak jui dinga TOUPA na Pathian uh aw na ngaihsak louh jiakun:
45Allar þessar bölvanir munu koma fram á þér, elta þig og á þér hrína, uns þú ert gjöreyddur, af því að þú hlýddir ekki raustu Drottins Guðs þíns, að varðveita skipanir hans og lög, þau er hann fyrir þig lagði,
46Na tunguah leh na suante uh tungah khantawna dia chiamtehna leh lamdang chih dingin a om ding.
46og þær skulu fylgja þér og niðjum þínum ævinlega sem tákn og undur.
47Thil bangkima na hongkiningchin ua leng TOUPA na Pathian uh lungsim kipak tak leh nuamsa taka na na sep louh jiak un:
47Fyrir því að þú þjónaðir ekki Drottni Guði þínum með gleði og fúsu geði, af því að þú hafðir allsnægtir,
48Nou honsual dinga TOUPAN a honsawl ding na melmate uh na gilkial kawm leh, dangtak kawm leh vuaktang kawmin, thil bangkim tasam kawmin na sem ding uh; a honhihman masiah uh na ngawng uah sik hakkol a bang ding uh.
48þá skalt þú þjóna óvinum þínum, þeim er Drottinn sendir í móti þér, hungraður og þyrstur, klæðlaus og farandi alls á mis, og hann mun leggja járnok á háls þér, uns hann hefir gjöreytt þér.
49Gamla pia kipanin kawlmong apat nou honsual ding nam, TOUPAN muvanlai ngumkiakbangin a honsawl ding; a pau uh na theih louh un nam:
49Drottinn mun stefna í móti þér þjóð einni úr fjarlægð, frá enda jarðarinnar, og kemur hún fljúgandi eins og örn, þjóð, hverrar tungu þú ekki skilur,
50Nam, kihtakhuai melpu upa leng khawksa lou leh tuailaite leng deihsak tuan lou:
50illúðlegri þjóð, sem eigi skeytir manngrein gamalmenna og enga vægð sýnir ungmennum.
51Huan, na gan hon pungte uh, na lei gahte uh, na manthat masiah uh a ne ding ua, buhte, uainte, thaute, na bawng pung te uh, na belam hon noute uh a honhawi sak kei ding uh, na manna uh a hontun sak pha un.
51Og hún mun eta ávöxt fénaðar þíns og ávöxt lands þíns, uns þú ert gjöreyddur. Hún mun ekki leifa þér korni, aldinlegi og olíu, viðkomu nauta þinna né burði hjarðar þinnar, uns hún hefir gjört út af við þig.
52Na gam tengteng ua na muanpen uh, na kulh sang te uh a chip tanin na kulh kongpi tengteng uah a honum ding ua, TOUPA na Pathian un nou a honpiak na gam tengteng ua na kulh kongpi tengteng uh a honum ding uhi.
52Hún mun gjöra umsát um þig í öllum borgum þínum, uns hinir háu og rammgjörvu múrar þínir, sem þú treystir á, eru hrundir um land þitt allt. Og hún mun gjöra umsát um þig í öllum borgum þínum alls staðar í landi þínu, því er Drottinn Guð þinn gefur þér.
53Na melmate un a honum chihna jiak un a honumna uh leh a honkhelh chipna uah na gil ua gah, TOUPAN a honpiak na tanute uh leh na tapate uh sa na ne ding uh.
53Og þú munt eta ávöxt kviðar þíns, holdið af sonum þínum og dætrum, þeim er Drottinn Guð þinn hefir gefið þér. Svo nærri mönnum mun umsátrið ganga og þær hörmungar, er þú munt sæta af óvinum þínum.
54Na lak ua mi omdan tang, mi phaten leng a unaupa te uh, a zi deih mahmahte uh, a ompih lai uh a tate uh ngialtak leng a enthei kei ding uh:
54Jafnvel sá maður meðal þín, sem mjúklífur er og mjög kveifarlegur, mun óblíðu auga líta bróður sinn, konuna í faðmi sínum og þau börnin sín, er hann enn á eftir,
55Bangmah a neih nawn louh jiak ua a tate uh sa a nek ding uh akuakua leng a pe kei ding uh; a honumna uh leh a khelh chip na uah, na melmate un na kulh kongpi ua a honkhelh chip jiak un.
55og eigi tíma að gefa neinu af þeim neitt af holdi barna sinna, sem hann etur, af því að hann hefir ekkert annað til. Svo nærri mönnum mun umsátrið ganga og þær hörmungar, er þú munt sæta af óvinum þínum í öllum borgum þínum.
56Na lak ua numei chinou leh chingekte a chinouna uh leh a chingekna jiak ua lei leng sik nuam louten a pasal deih mahmahte uh, a tapte uh, a tanute uh;
56Mjúklíf og kveifarleg kona meðal þín, sem aldrei hefir reynt að tylla fæti sínum á jörðina af kveifarhætti og tepruskap, mun óblíðu auga líta manninn í faðmi sínum, son sinn og dóttur sína,
57A pom lai uh a ta sen leh a ta piang lai dingte uh leng a enmoh ding uh; bangkim a taksap khit jiak un a sim nek ding ua; a honumna uh leh a khelh chipna jiak un, na melmate unna kulh kongpi ua a honkhelh chipna jiak un.
57og fylgjuna, sem út gengur af skauti hennar, og börn sín, þau er hún elur, því að hún etur þau sjálf á laun, þegar allar bjargir eru bannaðar. Svo nærri mönnum mun umsátrið ganga og þær hörmungar, er þú munt sæta af óvinum þínum í öllum borgum þínum.
58TOUPA na Pathian uh min thupi tak leh lauhuai tak na lau theihna ding ua hiai laibua tuang thu tengteng pilvang taka na zuih kei uleh;
58Ef þú gætir þess eigi að halda öll fyrirmæli þessa lögmáls, þau er rituð eru í þessari bók, með því að óttast þetta dýrlega og hræðilega nafn, DROTTINN GUÐ ÞINN,
59TOUPAN noute leh a suante tungah hi lamdang pi, hipi leng gige, damlouhna haksa pi leng gige chi a leng sak ding.
59þá mun Drottinn slá þig og niðja þína með feiknaplágum, með miklum plágum og þrálátum, með illkynjuðum sjúkdómum og þrálátum,
60Na kihtak theih mahmah uh Aigupta gam hite na tunguah a lengsak nawn dinga, a honlen kip ding hi.
60og hann mun aftur láta yfir þig koma allar hinar egypsku sóttir, þær er þú hræðist, og þær munu við þig loða.
61Hiai dan laibua tuang lou, damlouhna hi chiteng leng na manthat masiah uh TOUPAN na tunguah a leng sak ding.
61Auk þess mun Drottinn láta yfir þig koma alla þá sjúkdóma og allar þær plágur, sem ekki eru ritaðar í þessari lögmálsbók, uns þú ert gjöreyddur.
62Vana aksi zah hi sekte tawm chik kia na honghita ding uhi; TOUPA na Pathian uh aw naman louh jiak un.
62Aðeins fámennur hópur skal eftir verða af yður, í stað þess að þér áður voruð sem stjörnur himins að fjölda til, af því að þú hlýddir eigi raustu Drottins Guðs þíns.
63Huan, hichi ahi dinga, hohhihhoih ding leh honpungsak dinga TOUPA a kipak bangin, a honhihmang ding leh a honhihse dingin TOUPA a kipak dinga, na valuah ding uh na lutna gam ua kipan suanmang na hi ding uhi.
63Og eins og Drottinn áður fyrri hafði yndi af því að gjöra vel við yður og margfalda yður, eins mun Drottinn hafa yndi af að tortíma yður og gjöreyða, og þér munuð verða reknir burt úr því landi, er þér haldið nú inn í til þess að taka það til eignar.
64Huan, TOUPAN kawlmong akipan kawlmong langkhat tanin chichih lakah a honhihdalh dinga, huaiah sing leh suang, na pi uh leh pute uh tana na theih ngeilouh uh pathian dangte na na sem ding uh.
64Og Drottinn mun dreifa þér meðal þjóðanna frá einu heimsskauti til annars, og þar munt þú þjóna öðrum guðum, sem hvorki þú né feður þínir hafa þekkt, stokkum og steinum.
65Huai nam lakah tawldamna himhim na mu kei ding ua, na khe ding un khawlna himhim a om kei dinga; huaiah, TOUPAN linna lungsimte, mit gimnate, nguina lungsim te nou a honpe zo ding hi:
65Og meðal þessara þjóða munt þú eigi mega búa í næði, og hvergi mun hvíldarstaður vera á fæti þínum, heldur mun Drottinn gefa þér þar skjálfandi hjarta, þrotnandi augu og ráðþrota sál.
66Na hinna uh lauhthawng gigein a om dinga, sun leh jan kihta gigein na om ding ua, na hinna un kitheihchetna a neikei ding:
66Líf þitt mun leika fyrir þér sem á þræði, og þú munt hræddur vera nótt og dag og aldrei vera ugglaus um líf þitt.
67Jingsangin, Nitak hita leh aw! na chi ding ua, nitakin, Jingsang hite leh aw! na chi ding uh; thil kihtakhuai na lungtang un a kihtak ding jiak leh na mit ua na thil muh ding uh jiakin.Na mu nawnta kei ding uh, na kiang ua ka chih lampiah longin Aigupta gamah TOUPAN a honpi nawn ding: huan, huaiah na melmate uh sikhapa ding, sikhanu dinga juak nahi ding ua, kuamahin a hon deih sin kei uhi, chiin.
67Á morgnana muntu segja: ,,Ó, að það væri komið kveld!`` og á kveldin muntu segja: ,,Ó, að það væri kominn morgunn!`` sökum hræðslu þeirrar, er gagntekið hefir hjarta þitt, og sökum þess, er þú verður að horfa upp á.Drottinn mun flytja þig aftur til Egyptalands á skipum, þá leið, er ég sagði um við þig: ,,Þú skalt aldrei framar líta hana!`` Og þar munuð þér boðnir verða óvinum yðar til kaups að þrælum og ambáttum, en enginn vilja kaupa.
68Na mu nawnta kei ding uh, na kiang ua ka chih lampiah longin Aigupta gamah TOUPAN a honpi nawn ding: huan, huaiah na melmate uh sikhapa ding, sikhanu dinga juak nahi ding ua, kuamahin a hon deih sin kei uhi, chiin.
68Drottinn mun flytja þig aftur til Egyptalands á skipum, þá leið, er ég sagði um við þig: ,,Þú skalt aldrei framar líta hana!`` Og þar munuð þér boðnir verða óvinum yðar til kaups að þrælum og ambáttum, en enginn vilja kaupa.